DIASKEDASI.INFO

Σαμπιχά Γκιοκτσέν

Η Σαμπιχά Γκιοκτσέν ήταν η πρώτη πιλότος πολεμικού αεροσκάφους στον κόσμο και η πρώτη γυναίκα αεροπόρος της Τουρκίας, σε ηλικία 23 ετών. Ήταν ένα από τα οκτώ υιοθετημένα παιδιά του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. (Τουρκικά: Sabiha Gokcen, 22 Μαρτίου 1913 – Άγκυρα 22 Μαρτίου 2001)

Σύμφωνα με τουρκικές πηγές και συνεντεύξεις της Σαμπιχά Γκιοκτσέν ήταν κόρη του Μουσταφά Ιζζέτ Μπέη (Mustafa Izzet Bey) και της Χαϊριγιέ Χανίμ (Hayriye Hanιm), Βοσνιακής καταγωγής.

Ο δημοσιογράφος Χραντ Ντινκ (Hrant Dink) εξέδωσε ένα άρθρο με τίτλο «Το μυστικό της Σαμπιχά Γκιοκτσέν» κατά το οποίο μία πρώην κάτοικος του Γκαζιαντέπ (Gaziantep), η Χριψιμέ Σεμπιλτζιγιάν (Hripsime Sebilciyan), ισχυρίστηκε ότι ήταν ανιψιά της Γκιοκτσέν, υπονοώντας ότι είχε Αρμένικη καταγωγή.

Οι επίσημες τουρκικές πηγές και η μόνη ζωντανή υιοθετημένη κόρη του Κεμάλ, Ουλκιού Αντάτεπε (Ulku Adatepe) αμφισβήτησαν τον ισχυρισμό αυτό.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Κεμάλ το 1925 στην Προύσα η Σαμπιχά, η οποία ήταν μόλις 12 ετών, ζήτησε την άδεια να μιλήσει στον Κεμάλ και εξέφρασε την επιθυμία να φοιτήσει σε οικοτροφείο. Μαθαίνοντας την ιστορία της καθώς και τις άσχημες συνθήκες διαβίωσής της ο Κεμάλ αποφάσισε να την υιοθετήσει και ζήτησε την άδεια από τον αδελφό της να την πάρει στο Προεδρική Κατοικία Τσανκάγια (Cankaya) στην Άγκυρα, όπου η Σαμπιχά θα ζούσε μαζί με τις υπόλοιπες υιοθετημένες θυγατέρες του, Ζεχρά, Αφέτ και Ρουκιγιέ. Η Σαμπιχά παρακολούθησε το δημοτικό σχολείο του Τσανκάγια στην Άγκυρα και το Κολέγιο Θηλέων Ουσκιουντάρ (Uskudar Girls' College) στην Κωνσταντινούπολη.

Με την εισαγωγή του νόμου περί επωνύμων στην Τουρκία ο Κεμάλ της έδωσε το επώνυμο Γκιοκτσέν (Gokcen) στις 19 Δεκεμβρίου 1934. Στα Τούρκικα Gok σημαίνει ουρανός και το Gokcen σημαίνει «ανήκει στον ουρανό». Παρόλα αυτά η Σαμπιχά δεν ήταν ακόμα αεροπόρος, αν και μόλις μετά από έξι μήνες επέδειξε το ενδιαφέρον της για τις πτήσεις.

Καριέρα
Ο Κεμάλ έδινε ιδιαίτερη βαρύτητα στην αεροπορία και για το σκοπό αυτό επέβλεψε την ίδρυση της Τουρκικής Αεροναυτικής Ένωσης (Turkish Aeronautical Association) το 1925. Στα εγκαίνια της Αεροπορικής Ακαδημίας Turkkusu (Turkkusu (Turkishbird) Flight School) στις 5 Μαΐου 1935 πήρε μαζί του τη Σαμπιχά. Κατά τη διάρκεια της αεροπορικής επίδειξης των ανεμόπτερων και των αλεξιπτωτιστών η Σαμπιχά ενθουσιάστηκε και όταν ο Κεμάλ την ρώτησε εάν ήθελε να γίνει και αυτή αλεξιπτωτίστρια εκείνη απάντησε «ναι, είμαι έτοιμη ακόμα και τώρα». Ο Κεμάλ ζήτησε από τον Φουάτ Μπουλκά, τον διευθυντή της σχολής, να την εγγράψει ως την πρώτη γυναίκα εκπαιδευόμενη. Θα γινόταν αλεξιπτωτίστρια, όμως έδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον στις πτήσεις και τελικά απέκτησε άδεια πιλότου. Στη συνέχεια την έστειλαν στη Ρωσία, μαζί με επτά ακόμα άρρενες φοιτητές, για εκπαίδευση στα ανεμόπτερα και τα μηχανοκίνητα αεροσκάφη. Ενώ βρισκόταν όμως στη Μόσχα, πληροφορήθηκε τον θάνατο της Ζεχρά και με πεσμένο ηθικό επέστρεψε αμέσως στην Τουρκία, απομονώνοντας τον εαυτό της από κάθε είδους κοινωνική δραστηριότητα για αρκετό καιρό.

Στις αρχές του 1936 ο Κεμάλ την προέτρεψε να εγγραφεί στην Ακαδημία της Πολεμικής Αεροπορίας, προκειμένου να γίνει η πρώτη γυναίκα στρατιωτική πιλότος της Τουρκίας. Βελτίωσε τις πτητικές της ικανότητες πετώντας βομβαρδιστικά και μαχητικά αεροσκάφη στο 1ο Αεροπορικό Σύνταγμα στην αεροπορική βάση του Εσκισεχίρ και απέκτησε εμπειρία συμμετέχοντας σε ασκήσεις στο Αιγαίο και τη Θράκη το 1937. Την ίδια χρονιά πήρε μέρος στην στρατιωτική επιχείρηση κατά της εξέγερσης των Ντερσίμ (Dersim rebellion) και έγινε η πρώτη γυναίκα πιλότος στον κόσμο που έλαβε μέρος σε πολεμική επιχείρηση. Της απονεμήθηκε επίσης το «Jewelled Medal», το πρώτο παράσημο της Τουρκικής Αεροναυτικής Ένωσης, για την εξαιρετική της απόδοση κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων.

Το 1938 πραγματοποίησε μία πενθήμερη πτήση στις Βαλκανικές χώρες με μεγάλη επιτυχία. Αργότερα διορίστηκε επικεφαλής εκπαιδεύτρια στην Αεροπορική Ακαδημία Turkkusu της Τουρκικής Αεροναυτικής Ένωσης, όπου υπηρέτησε μέχρι το 1955 και έγινε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ένωσης. Εκπαίδευσε τέσσερις γυναίκες αεροπόρους, τις Εντιμπέ Σούμπασι (Edibe Subas?), Γιλντίζ Ουτσμάν (Y?ld?z Ucman), Σαχαβέτ Καραπάς (Sahavet Karapas) και Νεζιχέ Βιράνγιαλι (Nezihe Viranyal?). Η Σαμπιχά Γκιοκτσέν πέταξε σε ολόκληρο τον κόσμο σε ένα διάστημα 28 ετών, μέχρι το 1964. Το βιβλίο της «Μία ζωή στα βήματα του Ατατούρκ» εκδόθηκε το 1981 από την Τουρκική Αεροναυτική Ένωση για τον εορτασμό των 100ων γενεθλίων του Κεμάλ.

Καθ’ όλη την καριέρα της στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία η Γκιοκτσέν πέταξε με 22 διαφορετικούς τύπους αεροσκαφών, συγκεντρώνοντας συνολικά περισσότερες από 8000 ώρες πτήσης, 32 από τις οποίες σε πολεμικές αποστολές και αποστολές βομβαρδισμού.

Κληρονομιά και αναγνώριση
Το δεύτερο διεθνές αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, στην ασιατική πλευρά, το Διεθνές Αεροδρόμιο Σαμπιχά Γκιοκτσέν, ονομάστηκε προς τιμή της.

Επιλέχθηκε ως η μόνη γυναίκα πιλότος για την αφίσα «Οι 20 Μεγαλύτεροι Αεροπόροι της Ιστορίας» που δημοσιεύτηκε από την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία το 1996.

Αποτέλεσε το θέμα του λογότυπου της Google, προς τιμήν των γενεθλίων της, το οποίο προβλήθηκε στην Τουρκία στις 22 Μαρτίου 2009.

Πληροφορίες: el.wikipedia.org