DIASKEDASI.INFO

Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου
7η Μαρτίου 1948

Η 7η Μαρτίου του 1948 αποτελεί ιστορικό ορόσημο για τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα.

Είναι η μέρα που τα νησιά μας, τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα της εθνικής ολοκλήρωσης, από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους, γίνονται πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της Ελλάδας.

Σ' όλη τη μακραίωνη ιστορία τους, η Ρόδος και τα Δωδεκάνησα, ακολούθησαν τις τύχες του Ελληνισμού.

Μετά από συγκρούσεις μεταξύ Ιωαννιτών Ιπποτών, Βενετσιάνων και Γενουατών από τον 16ο αιώνα και μετά βρίσκονται οριστικά υπό την διοίκηση των Οθωμανών. Ωστόσο, το 1912, λίγο πριν το ξέσπασμα των Βαλκανικών Πολέμων η Ιταλία καταλαμβάνει τα νησιά μετά τον ιταλοτουρκικό πόλεμο.

Στις 5 Μαϊου 1912 οι οθωμανικές αρχές παραδίδουν το νησί της Ρόδου στην Ψίνθο. Οι Ιταλοί, με επικεφαλής τον αντιστράτηγο Giovanni Ameglio, καταλαμβάνουν την πόλη της Ρόδου και μέχρι τις 20 Μαϊου και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, εκτός του ακριτικού Καστελλορίζου. Αρχίζει έτσι η πρώτη περίοδος της Ιταλοκρατίας.

Παρά το γεγονός ότι οι Ιταλοί αρχικά υπόσχονται αυτονομία στους κατοίκους των νησιών, η ιταλική διοίκηση αρχίζει να εφαρμόζει συστηματικό σχέδιο «ιταλοποίησης» των νησιών και καταπίεσης της ορθόδοξης συνείδησης των Δωδεκανησίων.

Στις 4 Ιουνίου 1912 οι αντιπρόσωποι των νησιών, οργανώνουν το πανδωδεκανησιακό Συνέδριο της Πάτμου, και κηρύσσουν τα νησιά αυτόνομη «Πολιτεία του Αιγαίου».

Το ψήφισμα του Συνεδρίου και οι διαμαρτυρίες για τη μη τήρηση των υπεσχημένων από τους Ιταλούς, έφτασαν στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, πήραν πλατειά δημοσιότητα και αφύπνισαν συνειδήσεις προσδίδοντας έτσι διεθνή διάσταση στο ζήτημα.

Με το ξέσπασμα των Βαλκανικών η Πύλη σπεύδει να υπογράψει ειρηνευτική συμφωνία με την Ιταλία προκειμένου να περιορίσει τα μέτωπά της. Στις 18 Οκτωβρίου 1912 υπογράφεται σύμφωνο ειρήνης στο Ouchy της Λοζάνης, σύμφωνα με την οποία η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγνωρίζει την ιταλική κυριαρχία στη Λιβύη ενώ η Ιταλία δεσμεύεται να επιστρέψει τα Δωδεκάνησα.

Παράλληλα στη χερσόνησο του Αίμου οι βαλκανικές δυνάμεις εκτοπίζουν τους Οθωμανούς και τους περιορίζουν στην γραμμή Αίνου-Μηδείας  στην Ανατολική Θράκη. Η Ελλάδα είναι ο μεγάλος κερδισμένος των πολέμων αφού διπλασιάζει την έκτασή της και ενσωματώνει όλα τα νησιά του Αιγαίου, εκτός από τα Δωδεκάνησα, που εξακολουθεί να τα κατέχει «προσωρινά», η Ιταλία.

Ακολουθεί ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και οι Οθωμανοί στέκονται στο πλευρό του Κάιζερ και της Αυστροουγγαρίας. Η Ιταλία που αρχικά συμμετέχει με τις Κεντρικές Δυνάμεις υπογράφει στο Λονδίνο στις 22 Αυγούστου 1915, μυστική συνθήκη με τις δυνάμεις της Αντάντ, με στόχο να θεμελιώσει δικαιώματα για προσάρτηση της Δωδεκανήσου, ως «αντάλλαγμα» της συμμετοχής της στο πλευρό των Αγγλογάλλων.

Όταν ο Μεγάλος Πόλεμος τελειώνει η Ιταλία είναι στο πλευρό των νικητών και προσπαθεί να εμποδίσει τόσο την ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία όσο φυσικά και στα Δωδεκάνησα.

Στις 7 Απριλίου 1919 οι ιταλικές αρχές επιχειρούν να παρεμποδίσουν τη διενέργεια πανδωδεκανησιακού συλλαλητηρίου για την ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα και στην ειρηνική εκδήλωση των κατοίκων, αντιτάσουν ένοπλη βία με αποτέλεσμα να φονευθούν στο χωριό Παραδείσι ο ιερέας Παπαλουκάς και η Ανθούλα Ζερβού.

Τα γεγονότα, που έμειναν στην ιστορία ως «Αιματηρόν Πάσχα», πήραν μεγάλη δημοσιότητα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, που άρχισε να βλέπει πλέον με συμπάθεια τον δωδεκανησιακό αγώνα.

Στις 16 Ιουλίου 1919 στα πλαίσια της Συνθήκης των Βερσαλλιών υπογράφεται στο Παρίσι η συμφωνία Τιττόνι-Βενιζέλου που ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τα δωδεκανησιακά αιτήματα. Η Ιταλία, με βάση την παραπάνω συμφωνία, παραχωρεί στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα, εκτός της Ρόδου, που θα παραμείνει για 5 χρόνια ακόμα υπό ιταλική κυριαρχία, μέχρι να αποφασίσουν, με δημοψήφισμα, οι κάτοικοί της.

Παράλληλα κατά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών οι Οθωμανοί παραιτούνται υπέρ της Ιταλίας κάθε δικαιώματος και τίτλου επί των νήσων του Αιγαίου, των Δωδεκανήσων ενώ με άλλη συνθήκη, την ίδια ημέρα, η Ιταλία παραιτείται, υπέρ της Ελλάδας, όλων των δικαιωμάτων και των τίτλων της επί των κατεχομένων υπ' αυτής νήσων του Αιγαίου.

Ωστόσο η πορεία των γεγονότων στην Μικρά Ασία και η καταστροφή της Σμύρνης θα παρασύρει και τα Δωδεκάνησα. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1922 η Ιταλία, επωφελούμενη από την αρνητική εξέλιξη των γεγονότων για την Ελλάδα κηρύσσει δια του υπουργού των Εξωτερικών της, Carlo Sforza, έκπτωτες τις ειδικές συμφωνίες με την Ελλάδα για τα Δωδεκάνησα.

Στις 6 Αυγούστου 1923, την επαύριο της Συνθήκης της Λωζάννης η Ιταλία, προσαρτά, επίσημα πλέον, τα Δωδεκάνησα. Αρχίζει η δεύτερη περίοδος της ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα, με κυβερνήτη, τον Ιταλό γερουσιαστή και πληρεξούσιο υπουργό, Mario Lago.
Όλα αλλάζουν όμως στις  28 Οκτωβρίου 1940.

Η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Ελλάδα που απαντά με το υπερήφανο «ΟΧΙ».

Οι Έλληνες γράφουν σελίδες δόξας στο αλβανικό μέτωπο. Δωδεκανήσιος είναι και ο πρώτος νεκρός αξιωματικός του πολέμου, ο υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος από τη Χάλκη, που έπεσε ηρωικά στα υψώματα της Τσούκας την 1η Νοεμβρίου 1940. Την ίδια ημέρα, οι Ιταλοί συγκεντρώνουν σε στρατόπεδο (Concentramento), στην τάφρο του φρουρίου όλους τους άρρενες Δωδεκανήσιους Έλληνες υπηκόους.

Στις 9 Νοεμβρίου 1940 ιδρύεται από Δωδεκανήσιους, που ζουν στην Ελλάδα, καθώς και απ' όσους κατορθώνουν να αποδράσουν από τα νησιά, το Σύνταγμα Εθελοντών Δωδεκανησίων, με πρωτεργάτη τον Ιωάννη Καζούλλη και πρώτο προσωρινό διοικητή τον ταγματάρχη Μάρκο Κλαδάκη, από τη Σύμη.

Η πτώση του Μουσολίνι στις 25 Ιουλίου 1943 κι η συνθηκολόγηση του νέου πρωθυπουργού Pietro Badoglio στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, γνωστή και ως Armistizio, σηματοδοτεί δραματικές εξελίξεις στα Δωδεκάνησα. Τη διοίκηση της Δωδεκανήσου αναλαμβάνει ο Γερμανός στρατηγός Ulrich Kleeman.

Στις 8 Μαϊου 1945, λίγες ημέρες πριν την λήξη του πολέμου στην Ευρώπη, ο νέος αρχηγός των γερμανικών Δυνάμεων κατοχής στρατηγός Wagener υπογράφει στη Σύμη το πρωτόκολλο της άνευ όρων παράδοσης της Δωδεκανήσου στους Βρετανούς συμμάχους και στο διοικητή του Ιερού Λόχου, συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε.