DIASKEDASI.INFO

Βαγγέλης Περπινιάδης

Ο Βαγγέλης Περπινιάδης, ήταν Έλληνας λαϊκός τραγουδιστής, συνθέτης και μπουζουξής. (Νίκαια, 1927 - Χαϊδάρι, 12 Μαΐου 2003) 

Ο Βαγγέλης Περπινιάδης γεννήθηκε στην Νίκαια το 1927 - πατέρας του ήταν ο γνωστός ρεμπέτης Στελλάκης Περπινιάδης.

Άρχισε να ψέλνει από μικρός στην Οσία Ξένη της Νίκαιας, θέλοντας να ακολουθήσει τον ιερατικό κλάδο, όμως γρήγορα τον κέρδισε το τραγούδι. Μαθητής ακόμα άρχισε να παίζει μπουζούκι και να τραγουδά.

Το 1947 πρωτοεμφανίστηκε στη συναυλία ταλέντων του Μίμη Τραϊφόρου, ερμηνεύοντας δυο τραγούδια της Σοφίας Βέμπο.

Η πρώτη του ηχογράφηση, το 1953, ήταν το τραγούδι "Σουρουπώνει" του Κώστα Καπλάνη, όπου τραγούδησε σαν δεύτερη φωνή κοντά στην Άννα Χρυσάφη.

Το πρώτο δικό του τραγούδι που ηχογράφησε ήταν το "Κλάψτε με φίλοι κλάψτε με", τρία χρόνια αργότερα.

Η μεγάλη του επιτυχία ήρθε το 1960 με "Τα νέα της Αλεξάντρας", τραγούδι που ακούγεται μέχρι και τις μέρες μας.

Το 1963 άρχισε τραγουδά με τη Ρία Νόρμα, με την οποία έκαναν έναν από τα δημοφιλέστερα ντουέτα της εποχής.
Από την «Ανάσταση Ονείρων» του Χρήστου Λεοντή (1966) βγήκαν μεγάλες επιτυχίες με τη φωνή του Βαγγέλη Περπινιάδη και της Ρίας Νόρμα, όπως: «Πού να χωρέσει τ' όνειρο» και «Θα 'ρθεί το βράδυ βροχερό».

Ο Βαγγέλης Περπινιάδης υπήρξε και υμνογράφος ποδοσφαιρικών ομάδων. Συνέθεσε και τραγούδησε δύο τραγούδια για τον Ολυμπιακό (1963 και 1965), ένα για τον Παναθηναϊκό και ένα για την ΑΕΚ, την οποία συμπαθούσε ιδιαίτερα.

Εκτός από τα παραπάνω ο Βαγγέλης Πεπρινιάδης τραγούδησε συνθέσεις δικές του (απ' τις οποίες έγιναν πιο γνωστές τραγούδια όπως "Θέλεις να πεθάνω", "Ένας κούκλος και μια κούκλα", "Γύρισε κοντά μου") αλλά και του Απόστολου Καλδάρα ( "Γιατί γλυκιά μου κλαις", "Ανεβαίνω σκαλοπάτια"), του Γιώργου Κατσαρού, του Μπάμπη Μπακάλη.

Ερμήνευσε επίσης σε επανεκτέλεση πολλά τραγούδια των Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Χιώτη και άλλων.

Το πρώτο τραγούδι που φωνογράφησε ήταν το «Σουρουπώνει» του Κώστα Καπλάνη, το 1953, σε δίσκο 78 στροφών, όταν έκανε σεγκόντο στην Άννα Χρυσάφη. Από το 1955 φωνογραφεί δικές του συνθέσεις που γίνονται επιτυχίες: «Κλάψτε με φίλοι», «Άσ' τα νάζια βρε Μαρίτσα», «Βρε Μαριώ μου είσαι γλύκα».

Οι μεγαλύτερες επιτυχίες του, όλων των εποχών, ήταν «Τα νέα της Αλεξάνδρας» του Κώστα Γιαννίδη (1960) και «Ένας κύκλος και μια κούκλα» (1964), δικό του τραγούδι.

Στη δισκογραφία και στο πάλκο είχε κοντά του, ως δεύτερη φωνή, τις τραγουδίστριες Βούλα Γκίκα, Έλλη Γκίλα, Άννα Μπέλλα, Ρία Νόρμα, Ρία Κούρτη, Ρούλα Καλάκη, Νίτσα Αντωνάτου, Μαίρη Μπονίτα, Γιώτα Σύλβα. Κατά τη συνεργασία του με τον Χρήστο Λεοντή, ο Βαγγέλης Περπινιάδης όταν ήταν ντουέτο με τη Ρία Νόρμα (1964-'66) έδωσαν συναυλίες στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στο Θέατρο Βεάκη (της οδού Στουρνάρη) και στο Κηποθέατρο Δάφνης, στο Ηράκλειο Κρήτης.

Ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο της ζωής και του τραγουδιού για τον Βαγγέλη Περπινιάδη ήταν οι εμφανίσεις του στα πανηγύρια, γεγονός που τον κράτησε πολύ ψηλά στη συνείδηση του κόσμου. Επί 50 χρόνια τραγουδούσε και διασκέδαζε τον λαό στα πανηγύρια της Αττικής και της υπόλοιπης Ελλάδας. Παράλληλα, έκανε τον γύρο του κόσμου και τραγούδησε για τον Ελληνισμό, σε Αμερική, Αυστραλία, Καναδά και Ευρώπη.

Το 2001 κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του Πριν το Τέλος από τις εκδόσεις Προσκήνιο.

Πέθανε στις 12 Μαΐου του 2003, ύστερα από μάχη με τον καρκίνο. Στο προσκέφαλό του τις τελευταίες στιγμές ήταν η σύζυγός του, τα πέντε του παιδιά (δύο γιοι και τρεις κόρες), δεκατέσσερα εγγόνια και δύο δισέγγονα.

Νίκος Γκάτσος

Ο Νίκος Γκάτσος, ήταν σημαντικός Έλληνας ποιητής, μεταφραστής και στιχουργός. (8 Δεκεμβρίου 1911 - 12 Μαΐου 1992)

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στην Ασέα Αρκαδίας από τους αγρότες Γεώργιο Γκάτσο και Βασιλική Βασιλοπούλου. Σε ηλικία πέντε ετών έμεινε ορφανός από πατέρα, ο οποίος, από τους πρώτους μετανάστες στην Αμερική, πέθανε στο πλοίο και τον πέταξαν στον Ατλαντικό.

Τέλειωσε το Δημοτικό στην Ασέα και το Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη, όπου γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία, τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών, το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Έτσι, όταν το 1930 μετέβη στην Αθήνα για να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (διέκοψε μετά το δεύτερο έτος), ήξερε αρκετά καλά Αγγλικά και Γαλλικά, είχε μελετήσει τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι και παρακολουθούσε τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.

Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε με τη μητέρα του και την αδερφή του και άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του, μικρά σε έκταση και με κλασικό ύφος, στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931-32) και «Ρυθμός» (1933). Την ίδια περίοδο δημοσίευσε κριτικά σημειώματα στα περιοδικά «Μακεδονικές Ημέρες», «Ρυθμός» και «Τα Νέα Γράμματα» (για τον Κωστή Μπαστιά, την Μυρτιώτισσα και τον Θράσο Καστανάκη αντίστοιχα), ενώ αργότερα συνεργάστηκε με τα «Καλλιτεχνικά Νέα» και τα «Φιλολογικά Χρονικά». Καθοριστική υπήρξε η γνωριμία του με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936. Συνδέθηκε με το ρεύμα του ελληνικού υπερρεαλισμού.

Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση «Αμοργός» (Αετός, 1943), η οποία θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού με τεράστια επίδραση στους νεότερους ποιητές. (Δες: Δημοσθένης Κούρτοβικ, Έλληνες Μεταπολεμικοί Συγγραφείς, Εκδ. Πατάκη,1995). Έκτοτε δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946, περ. Φιλολογικά Χρονικά) και το «Ο ιππότης κι ο θάνατος» (1947, περ. Μικρό Τετράδιο), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο «Αμοργός», και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, περ. Ο Ταχυδρόμος), αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.

Ο Γκάτσος ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Αφορμή υπήρξε το έργο «Ματωμένος γάμος» του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943, εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945 και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948. Μετέφρασε δύο ακόμη θεατρικά έργα του Λόρκα, «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» (1954) και «Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα» (1959), και όλα μαζί με τις μεταφράσεις των ποιημάτων «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας» και «Παραλογή του μισούπνου» από το 1990 και μετά εκδίδονται συγκεντρωμένα στον τόμο: Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Θέατρο και ποίηση», απόδοση Νίκου Γκάτσου. Μετέφρασε, επίσης, επτά μονόπρακτα του Τεννεσσή Ουίλλιαμς (1955-59), τη «Φουέντε Οβεχούνα» του Λόπε δε Βέγα (1959), τον «Ιώβ» του Άρτσιμπαλντ Μακ Λης (1959), τον «Πατέρα» του Αυγούστου Στρίντμπεργκ (1962), το «Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα« του Ευγένιου Ο΄Νηλ (1965) και άλλα που εκδίδονται σταδιακά από τις Εκδόσεις Πατάκη. Παράλληλα και για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.

Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο τραγούδι ως στιχουργού. Έφερε την ποίηση στον στίχο και κατάφερε να δώσει, κυρίως μέσω της συνεργασίας του με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον κανόνα του ποιητικού τραγουδιού. Συνεργάστηκε, επίσης, με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Δήμο Μούτση, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τον Χριστόδουλο Χάλαρη, καθώς και με νεώτερους συνθέτες. Γράφοντας συνήθως πάνω στη μελωδία, με πρώτο το «Χάρτινο το φεγγαράκι», μίλησαν στις καρδιές του κόσμου πολλά μεμονωμένα τραγούδια του, καθώς κυκλοφορούσαν σε δισκάκια 45 στροφών, αλλά και ως αυτούσιοι κύκλοι όπως η «Μυθολογία» (1965), το «Ένα μεσημέρι» (1966), η «Επιστροφή» (1970), το «Σπίτι μου σπιτάκι μου» (1972), οι «Δροσουλίτες» 1975, η «Αθανασία» (1976), «Τα παράλογα» (1976), το «Ρεμπέτικο» (1983), η «Ενδεκάτη εντολή» (1985) ή οι «Αντικατοπτρισμοί» (1993). Το σύνολο του στιχουργικού του έργου βρίσκεται συγκεντρωμένο στον τόμο «Όλα τα τραγούδια» (εκδ. Πατάκη, 1999).

Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά.

Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.

Εργογραφία
Ποίηση
Αμοργός [Αμοργός 1943), «Ο ιππότης κι ο θάνατος», «Ελεγείο» – σε νέα έκδοση], εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2000.
Δάνεισε τα μετάξια στον άνεμο [Ανέκδοτα ποιήματα/σχεδιάσματα], εκδ. «Ίκαρος», Αθήνα 1994.
Τα προ της «Αμοργού» ποιήματα (1931-1933)
Στίχοι
Όλα τα τραγούδια [συγκεντρωτική έκδοση των στίχων του], εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 1999.

Μεταφράσεις
 Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Θέατρο και ποίηση, [συγκεντρωτική νέα έκδοση: Ματωμένος γάμος, Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα (θέατρο), και «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας», «Παραλογή του μισοΰπνου» (ποίηση)], εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2000.
 Αύγουστος Στρίντμπεργκ,  Ο Πατέρας, εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2001.
 Λόπε Δε Βέγα,'Φουέντε Οβεχούνα  [διασκευή], εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2001.
 Άρτσιμπαλντ Μακ Λης,Ιώβ, εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2003.
 Ευγένιος Ο’Νηλ, Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα , εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2004.
 Ραμόν Δελ Βάλιε-Ινκλάν, Τα κέρατα του Δον Φριολέρα, εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2004.
 Τενεσσή Ουίλλιαμς, Μονόπρακτα , [«Χαιρετισμούς απ’ τη Βέρθα»,  «Μίλα μου σαν τη βροχή κι άσε με ν’ ακούω…»,  «Η Λαίδη Φθειροσόλ»,  «Προς κατεδάφισιν»,  «Μην κλαις μωρό του Ρούνυ»,  «Είκοσι εφτά βαγόνια γεμάτα μπαμπάκι»], εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 2005.

Δισκογραφία
Σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι
1965: «Μυθολογία», με τον Γιώργο Ρωμανό.
1965: «Ματωμένος γάμος», (από το θεατρικό έργο του F. G. Lorca, σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου), με τον Λάκη Παππά.
1970: «Επιστροφή», με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τη Δήμητρα Γαλάνη.
1971: «Της Γης το Χρυσάφι», με τον Μανώλη Μητσιά και τη Δήμητρα Γαλάνη.
1976: «Αθανασία», με τον Μανώλη Μητσιά και τη Δήμητρα Γαλάνη.
1976: «Τα Παράλογα», με την Μαρία Φαραντούρη, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Διονύση Σαββόπουλο, την Μελίνα Μερκούρη και τον Ηλία Λιούγκο.
1986: «Χειμωνιάτικος Ήλιος», με τον Μανώλη Μητσιά.
1986: «Σκοτεινή Μητέρα», με την Μαρία Φαραντούρη.
1988: «Οι Μύθοι μιας Γυναίκας», με τη Νάνα Μούσχουρη.
1993: «Αντικατοπτρισμοί», με την Αλίκη Καγιαλόγλου (ο Γκάτσος έγραψε τους στίχους πάνω στις μελωδίες του έργου: «Reflections» που ηχογραφήθηκε το 1969, κατά την παραμονή του Μ. Χατζιδάκι στην Αμερική, με την μπάντα New York Rock & Roll Ensemble).
Μεμονωμένα τραγούδια σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι βρίσκονται στα έργα.
1961: «Ελλάς, η χώρα των ονείρων», με τη Νάνα Μούσχουρη [τραγούδια του ομώνυμου Γερμανικού ντοκιμαντέρ του Wolfgang Mueller-Sehn (1960-61)].
1963: «America America», (μουσική και τραγούδια για την ομώνυμη ταινία του Εlia Kazan).
1963: «Aliki My Love», (μουσική και τραγούδια για την ταινία του Rudolf Mate με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Jess Conrand).
1965: «Ματωμένος γάμος», (από το θεατρικό έργο του F. G. Lorca, σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου), με τον Λάκη Παππά.
1972: «Σπίτι μου σπιτάκι μου», («Κάνε τη ζωή δροσιά», «Δεν είχες όνομα», «Σπίτι μου σπιτάκι μου» ), με την Νάνα Μούσχουρη.
1973. «Ο Μεγάλος Ερωτικός», («Πέρα στο θολό ποτάμι», του F. G. Lorca, σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου), με τη Φλέρυ Νταντωνάκη.
1977: «Οι γειτονιές του φεγγαριού», με την Φλέρυ Νταντωνάκη.
1980: «Μεθυσμένο Κορίτσι» με την Μαργαρίτα Ζορμπαλά.
1982: «Πορνογραφία» (τραγουδούν Βασίλης Λέκκας, Γιάννα Κατσαγιώργη, Ηλίας Λιούγκος, Μαριάννα Ευστρατίου-Παγκάκη, Έλλη Πασπαλά).
1983: «Ατέλειωτος Δρόμος», με τη Δήμητρα Γαλάνη.
1983: «Memed My Hawk», (Μουσική για την ομώνυμη ταινία του Peter Ustinov) με το τραγούδι «Memed Αγάπη μου» που ηχογραφήθηκε ειδικά για την ελληνική έκδοση του δίσκου, τον Νοέμβριο του 1983 (ερμηνεία Έλλης Πασπαλά).
1984: «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι», με την Φλέρυ Νταντωνάκη, κ. ά.
1986: «4 Τραγούδια απ' την Ρωμαϊκή Αγορά», με τον Βασίλη Λέκκα.
1986: «Ο Μάνος Χατζιδάκις στη Ρωμαϊκή Αγορά. 35 Τραγούδια 1947-1985», (Τραγουδούν: Βασίλης Λέκκας, Έλλη Πασπαλά, Ηλίας Λιούγκος & η Μαρία Φαραντούρη).
1986: «Η Μαρία Φαραντούρη στο Olympia», (Ζωντανή ηχογράφηση συναυλίας της Μαρίας Φαραντούρη στο θέατρο Οlympia στο Παρίσι.).
1987: «Η Λαϊκή Αγορά. 30 τραγούδια 1959-1975», με τον Βασίλη Λέκκα, την Έλλη Πασπαλά, τον Ηλία Λιούγκο & τoν Γιώργο Νταλάρα.
1988: «Το Ελληνικό πρόσωπο του Γιώργου Νταλάρα», (με το νέο τραγούδι σε στίχους του Νίκου Γκάτσου «Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά»).

Σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη
1974: «Θαλασσινά φεγγάρια», με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Βίκυ Μοσχολιού και με την συμμετοχή της Μαρίας Φαραντούρη.
Μεμονωμένα τραγούδια σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη βρίσκονται στα έργα
1961: «Αρχιπέλαγος», με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και την Μαίρη Λίντα.
1964: «Πολιτεία Β΄», με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου
1966: «Ένα μεσημέρι», με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Βίκυ Μοσχολιού, και τον Σταμάτη Κόκοτα.
1969: «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας» (από το ποιητικό έργο του F. G. Lorca, σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου), με τους Μάνο Κατράκη και Κώστα Πασχάλη.
1974: «Νύν και Αεί», με την Βίκυ Μοσχολιού και τον Νίκο Δημητράτο.
1983: «Ρεμπέτικο», με τον Νίκο Δημητράτο, τον Τάκη Μπίνη, και την Σωτηρία Λεονάρδου.
1991: «Τα κατά Μάρκον», με τον Γιώργο Νταλάρα.
1994: «Αγάπη είν' η ζωή», (έξι τραγούδια σε στίχους του Ν. Γκάτσου), με την Νάνα Μούσχουρη.

Μεμονωμένα τραγούδια σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου βρίσκονται στα έργα.
1972: «Σπίτι μου σπιτάκι μου», («Ποιος Θεός το θέλησε», «Όλα είναι τυχερά», «Βάλε τον ήλιο σύνορο», «Ο Ξένος» και «Βαρκαρόλα -Μη λυγίζετε παιδιά»), με την Νάνα Μούσχουρη.
1974: «Συλλογή», («Μπαρμπαγιάννη Μακρυγιάννη», «Παλικάρι στα Σφακιά», «Γεια σου χαρά σου Βενετιά» και «Η κόρη του πασά»), με τον Νίκο Ξυλούρη

Σε μουσική Χριστόδουλου Χάλαρη
1975: «Δροσουλίτες», με τον Χρύσανθο και την Δήμητρα Γαλάνη.

Σε μουσική Δήμου Μούτση
1968: «Κάποιο καλοκαίρι», με τον Σταμάτη Κόκοτα, τη Μαρία Δουράκη και την Ελένη Ροδά.
1969: «Ένα χαμόγελο», με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τον Σταμάτη Κόκοτα, και την Δήμητρα Γαλάνη.
1979: «Το Δρομολόγιο», με τον Μανώλη Μητσιά

Σε μουσική Λουκιανού Κηλαηδόνη
1972: «Κόκκινη κλωστή», με τον Μανώλη Μητσιά και την Δήμητρα Γαλάνη.
1976: «Περίπατος», με τον Μανώλη Μητσιά.

Σε μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου
1985: «Η ενδεκάτη εντολή», με την Νάνα Μούσχουρη.

Σε μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου
2003: «Λένη» (τέσσερα τραγούδια σε στίχους του Ν.Γκάτσου), με τη Φωτεινή Δάρρα
2012: «Λουλούδι στη φωτιά», με τη Φωτεινή Δάρρα

Μεμονωμένα τραγούδια σε μουσική διαφόρων συνθετών.
1958: «Χάρτινο το φεγγαράκι», «Έλα πάρε μου τη λύπη», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, με την Νάνα Μούσχουρη.
1962: «Τραγούδι του δρόμου», σε μουσική Μάνου Λοΐζου, με τον Γιώργο Μούτσιο.
1963: «Θαλασσοπούλια μου», «Το τραγούδι της Σειρήνας», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, με την Μαίρη Λίντα.
1965: «Πάει ο καιρός» , «Στο Λαύριο γίνεται χορός», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.
1998: «Τραγούδι του παλιού καιρού» (σε μουσική Ηλία Ανδριόπουλου), με τον Μανώλη Μητσιά.
1998: «Μικραίνει το φεγγάρι», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, με την Νένα Βενετσάνου.

Παύλος Καρρέρ

Ο Παύλος Καρρέρ ήταν Επτανήσιος συνθέτης σκηνικής, φωνητικής και οργανικής μουσικής. (Ζάκυνθος, 12 Μαΐου 1829 - Ζάκυνθος, 7 Ιουνίου 1896)

Ο Παύλος Καρρέρ καταγόταν από ιστορική οικογένεια της Ζακύνθου με ρίζες από την Κύπρο και τη Μάλτα. Ήταν γιος του Κωνσταντίνου Καρρέρ και της Πηγής Χαριάτη. Αδέλφια του: η Ιωάννα και ο Φρειδερίκος πολιτικός και λογοτέχνης.

Σύζυγός του: η υψίφωνος Ισαβέλλα Ιατρά, πρωταγωνίστρια και ερμηνεύτρια των έργων του.

Σπούδασε μουσική στη Ζάκυνθο (1846-1847) και την Κέρκυρα Νικόλαο Μάντζαρο (1848).

Στις αρχές της δεκαετίας του 1850 εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο, όπου παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία από τη σκηνή των θεάτρων Carcano και Alla Canobbiana τα πρώτα του σκηνικά έργα (τρεις όπερες και δύο μπαλέτα). Στην ίδια πόλη συνέθεσε πολυάριθμα έργα μουσικής δωματίου.
Το 1852 παρουσίασε την πρώτη του όπερα με τίτλο Δάντης και Βεατρίκη στο θέατρο του Μιλάνου Καρκάνο. Ακολούθησαν στο ίδιο θέατρο τα έργα Ισαβέλλα Ασπένα (1855) και Λα Ρεντιβίβα (1856).

Το 1857 επαναπατρίστηκε και έκτοτε παρέμεινε στη Ζάκυνθο έως το τέλος της ζωής του, άρρηκτα συνδεδεμένος με την πολιτιστική ζωή του νησιού.

Το 1858 μετέβη στην Αθήνα και εξετέλεσε ενώπιον του βασιλικού ζεύγους, Όθωνος και Αμαλίας, αποσπάσματα από την όπερά του Μάρκος Βότζαρης. Ωστόσο, η από σκηνής παράσταση του έργου, λόγω του αντιοθωμανικού του περιεχομένου, στάθηκε αδύνατη εκείνη την εποχή. Εν τέλει ο Μάρκος Βότζαρης πρωτοπαρουσιάστηκε στην Πάτρα το 1861 και στη συνέχεια γνώρισε αλλεπάλληλες σκηνικές διδασκαλίες στα ελληνικά θέατρα του 19ου αιώνα.
Η τελευταία του, νεοκλασικιστικού ύφους, όπερα Μαραθών-Σαλαμίς ανέβηκε σε παγκόσμια πρώτη το 2003 από την Εθνική Λυρική Σκηνή.

Κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του σταδιοδρομίας ο Καρρέρ επίσης εργάστηκε ως μουσικοδιδάσκαλος, διευθυντής ορχήστρας και συμβασιούχος ιμπρεσάριος.

Ο Παύλος Καρρέρ υπήρξε ο δημοφιλέστερος Έλληνας μουσουργός του 19ου αιώνα. Στο συνθετικό του ύφος εντοπίζονται ιταλικές επιδράσεις, κυρίως από τον Βέρντι και το όψιμο belcanto. Ωστόσο, το μουσικό του ιδίωμα διακρίνεται για το ιδιαίτερο προσωπικό του στίγμα, καθώς και για την προσπάθειά του να προσδώσει εθνικό χρωματισμό στις δημιουργίες του. Ήταν ουσιαστικά ο πρώτος Έλληνας "εθνικός" μουσουργός, ο οποίος κατέθεσε μία ολοκληρωμένη συλλογή από φωνητικά έργα με εθνικά θέματα, ελληνόγλωσσα λιμπρέτα και στίχους και μελωδίες εμπνευσμένες από τη δημοτική παράδοση, αλλά και τη νεώτερη αστικολαϊκή δημιουργία της Ελλάδας. Απεβίωσε στη Ζάκυνθο στις 7 Ιουνίου 1896.

Έργα του
Όπερες

Dante e Bice (Δάντης και Βεατρίκη) - 1852
Isabella d'Aspeno (Ισαβέλλα του Άσπεν) - 1853-54
La Rediviva (Η Νεκραναστημένη) - 1855
Marco Bozzari (Μάρκος Μπότσαρης) - 1858-1860
Fior di Maria (Μαριάνθη) - 1867
Frossini (Η Κυρα-Φροσύνη)- 1868
Maria Antonietta (Μαρία Αντουανέττα) - 1873
Δέσπω - 1875
Μαραθών-Σαλαμίς - 1886-1888

Ιωάννης Γρυπάρης

Ο Ιωάννης Γρυπάρης Έλληνας εθνικιστής καθηγητής φιλόλογος που εργάστηκε ως εκπαιδευτικός, ποιητής και λογοτέχνης. Δημοτικιστής, μεταφραστής της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και εκδότης, στέλεχος του Υπουργείου Παιδείας και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. (Σίφνος, 29 Ιουλίου 1870 – Αθήνα, 13 Μαρτίου 1942)

Γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου 1871 στο πατρικό σπίτι των Γρυ­πά­ρι­δων, στον Αρτεμώνα της Σίφνου και πέθανε από ασιτία στις 4 το πρωί της 11ης Μαρτίου 1942 στο σπίτι του στην Καλλιθέα. Η κηδεία του έγινε την ίδια μέρα το απόγευμα, παρουσία λίγων συγγενών και ελάχιστων φίλων και δίχως την παραμικρή δημοσιότητα.

Παντρεύτηκε το 1911, στη Νάπολι της Ιταλίας στο διάστημα της εκεί παραμονής του, με την Ειρήνη Ιγγλέ­ση-Γρυ­πά­ρη, που είχε καταγωγή από τη Μύκονο, όπου γνωρίστηκαν όταν ο Γρυπάρης υπηρετούσε ως σχολάρχης, με την οποία από το Σεπτέμβριο του 1929, κατοικούσαν στο ιδιόκτητο σπίτι τους στην τότε οδό Αμαζόνων στην Καλλιθέα.

Η οικογένειά του έχει τις ρίζες της από το μεσαίωνα στα Χανιά της Κρήτης, με οικόσημο το λιοντάρι, όμως μετά την κατάληψη της Κρήτης οι πρόγονοι του εγκαταστάθηκαν άλλοι στη Ζάκυνθο και άλλοι στις Κυκλάδες κυρίως στη Μύκονο, στη Σύρο και τη Σίφνο. Πατέρας του ήταν ο Νικόλαος Ι. Γρυπάρης, δάσκαλος και βιβλιοπώλης που γεννήθηκε στον Αρτεμώνα της Σίφνου το 1832 και πέθανε το 1910, και μητέρα του η Ελένη Κολοράκη, το γένος Φραγκουλιάδη, η οποία γεννήθηκε το 1847 και πέθανε το 1910. Ο πατέρας του εργάστηκε ως υπάλληλος στο βιβλιοπωλείο των Σίφνιων αδελφών Δεπάστα στην Κωνσταντινύπολη, όπου το 1869, όταν υπηρετούσε ως δάσκαλος στο Σκουτάρι [Χρυσόπολη], παντρεύτηκε. Το 1870 στη μεγάλη πυρκαγιά της Κωνσταντινουπόλεως κάηκε το σπίτι της γυναίκας του κι αναγκάστηκε να μετοικήσει με την οικογένεια του στον Αρτεμώνα Σίφνου, όπου και γεννήθηκε ο ποιητής. Το 1877 η οικογένεια επανήλθε στην Βασιλεύουσα κι αγόρασε συνεταιρικά με τον Κώστα Πανώριο το βιβλιοπωλείο του Ανδρέα Κορομηλά.

Ο Γιάννης Γρυπάρης που είχε έναν αδελφό, τον Αντώνη Γρυπάρη, και τρεις αδελφές, τη Μαρίνα που πέθανε το 1892 στην Κωνσταντινούπολη, τη Φλώρα και τη Μαρίνα, φοίτησε από το 1884 έως το 1888, στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και από το Σεπτέμβριο του 1888 έως το 1892 σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, ενώ απαλλάχθηκε από την υποχρέωση στρατιωτικής θητείας ως πρωτότοκος υιός πολυμελούς οικογενείας. Το 1897, μετά τη γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους, ο Γρυπάρης κατέφυγε στην Αθήνα όπου αρίστευσε στις πτυχιακές εξετάσεις και πήρε το πτυχίο του στη Φιλολογία. Το 1911 έφυγε από την Ελλάδα για σπουδές στην Ευρώπη, καλύπτοντας τα έξοδα από την περιουσία της συζύγου του κι όχι από κρατική υποτροφία, και παρακολούθησε μαθήματα στην Ιταλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, απ' όπου το 1914 επέστρεψε στην Ελλάδα.

Το 1918 τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό των Ιπποτών από το Υπουργείο Παιδείας, ενώ το 1925 αρνήθηκε τη θέση του καθηγητή Μεσαιωνικής & Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στις αρχές του 1929 περιλαμβάνονταν στα 92 μέλη, που υπέγραψαν το ιδρυτικό έγγραφο της Ενώσεως Ελλήνων Λογοτεχνών, μια νομική διαδικασία που καθυστέρησε σχεδόν ενάμιση χρόνο ενώ το πνευματικό σωματείο λειτουργούσε και ο Γρυπάρης ήταν ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος της.
Το 1930 «...σε συνέντευξή του στον Αχιλλέα Μαμάκη, επαναλάμβανε τις γνωστές θέσεις ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης σχετικά με την αναγκαιότητα δημιουργίας δραματικής σχολής...». Στις 16 Νοεμβρίου 1931, ανακοίνωσε την επανέναρξη των εργασιών του Εθνικού Θεάτρου και το 1932, όταν το διοικητικό συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου συγκροτήθηκε σε σώμα επί υπουργίας του Γεωργίου Παπανδρέου, εκλέχθηκε πρόεδρος ο Νικόλαος Λάσκαρης, αντιπρόεδρος ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, Γενικός Γραμματέας ο Κωνσταντίνος Μπαστιάς, Γενικός διευθυντής και πρόεδρος της Πενταμελούς Καλλιτεχνικής Επιτροπής ο Ιωάννης Γρυπάρης και σκηνοθέτης ο Φώτος Πολίτης.

Εκπαιδευτικό έργο
Υπηρέτησε στην εκπαίδευση ως Σχολάρχης στο Σκούταρι στην Κωνσταντινούπολη το σχολικό έτος 1893-94, στην Αρτάκη το έτος 1894-95, στο Διπλοκιόνιον [Μπεσήκταση] Κωνσταντινουπόλεως το έτος 1895-96, στη Σίφνο από το 1897 έως το 1899, στις Σπέτσες από το 1899 έως το 1901, εκ νέου στη στη Σίφνο το 1904, ως καθηγητής στο Γυμνάσιο Άμφισσας, από το 1904 έως το 1907, Σχολάρχης στη Μύκονο, από το 1907 έως το 1910, καθηγητής στο Αίγιο, το σχολικό έτος 1910-11, καθηγητής στην Αθήνα, από το 1911 έως το 1913, καθηγητής στο Βαρβάκειο το 1913, Γυμνασιάρχης στο Γύθειο, από το 1914 έως το 1915 και Γυμνασιάρχης στο Μεσολόγγι, από το 1915 έως το 1917, ενώ από το 1917 έως το 1920, διατέλεσε Γενικός Επιθεωρητής Θ΄ Περιφερείας στη Χαλκίδα. Το Δεκέμβριο του 1920 συνταξιοδοτήθηκε από την υπηρεσία με μικρή σύνταξη και εργάστηκε ως καθηγητής στην ιδιωτική σχολή Αηδονοπούλου, το σχολικό έτος 1921-22, Τμηματάρχης Α΄ στο Τμήμα Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας, από το 1923 έως το 1926, Διευθυντής Επιστημών και Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας, από το 1926 έως το 1930, θέση από την οποία συνέβαλε στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Ελευθερίου Βενιζέλου, και τέλος από το 1930 έως το 1935, διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.

Καθεστώς 4ης Αυγούστου
Συντάχθηκε με το εθνικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου και τον Ιωάννη Μεταξά. Περιλαμβάνονταν μεταξύ των συνεργατών του πρωτοποριακού για την εποχή του περιοδικού «Νέον Κράτος», με πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, διεθνή και ιδεολογικά θέματα, το οποίο δεν αποτελούσε όργανο κάποιου κρατικού οργανισμού ή καθεστωτικής οργανώσεως, ενώ ο Άριστος Καμπάνης, διευθυντής του περιοδικού, προσδιόριζε ως εχθρό του καθεστώτος τη «διανοητική ρύπανση» των φιλελευθερισμού και μαρξισμού, του αισθητισμού, του φεμινισμού, όπως και του φροϋδισμού.

Το «Νέον Κράτος» εξελίχθηκε στο σημαντικότερο και εγκυρότερο από όσα κυκλοφόρησαν εκείνη την περίοδο και η έκδοσή του διακόπηκε τον Μάρτιο του 1941, αφού είχε εκδώσει συνολικά 43 τεύχη, ενώ πέρα από τη στήριξη των οπαδών του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, είχε σημαντική διείσδυση στον χώρο των διανοουμένων. Μεταξύ των συνεργατών του περιλαμβάνονταν οι Άγγελος Σικελιανός, Ρίτα Μπούμη-Παπά, Κλέων Παράσχος, Ιωάννης Μ. Παναγιωτόπουλος, Πέτρος Χάρης, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Ευάγγελος Παπανούτσος, Αχιλλέας Τζάρτζανος, Κωνσταντίνος Δημαράς, Στίλπωνας Κυριακίδης και Γεώργιος Ζώρας.

Υπέγραψε διαμαρτυρία η οποία δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Νέα Ελλάς» της 10ης Νοεμβρίου 1940, που προσυπέγραψαν επίσης πολλοί Έλληνες διανοούμενοι και άνθρωποι των γραμμάτων, εναντίον της Ιταλικής επιθέσεως σε βάρος της Ελλάδος. Μεταξύ των ονομάτων που υπέγραψαν περιλαμβάνονταν επίσης οι Κωστής Παλαμάς, Σπύρος Μελάς, Άγγελος Σικελιανός, Γεώργιος Δροσίνης, Σωτήρης Σκίπης, Δημήτριος Μητρόπουλος, Κ. Δημητριάδης, Νικόλαος Βέης, Κωνσταντίνος Παρθένης, Άριστος Καμπάνης, Γιάννης Βλαχογιάννης, Στρατής Μυριβήλης, Κώστας Ουράνης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Γρηγόριος Ξενόπουλος και Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς.

Το τέλος του
Έζησε τα έξι τελευταία χρόνια του από το 1936 έως το 1942, αποτραβηγμένος στο ιδιόκτητο σπίτι του στην Καλλιθέα, όπου είχε εγκατασταθεί από τα 1929 και ένα χρόνο πριν το θάνατο του υποβλήθηκε σε αλλεπάλληλες χειρουργικές επεμβάσεις, προκειμένου να αντιμετωπίσει πρόβλημα της υγείας του. Ο Γιάννης Χατζίνης, λογοτέχνης, κριτικός και προσωπικός φίλος του ποιητή, το 1970 στην επανέκδοση των «Σκαραβαίων», στον πρόλογο του με τίτλο «Ο Γρυπάρης από κοντά», γράφει ότι αιτία της πνευματικής στειρότητος των τελευταίων χρόνων της ζωής του, στάθηκε ο γάμος του, καθώς όσο ζούσε βρισκόταν συνεχώς κάτω από την αμείλικτη κυριαρχία της γυναίκας του Ρήνας Γρυπάρη. Ίδια ήταν η άποψη και των φίλων του Γιάννη Βλαχογιάννη και Σωτήρη Σκίπη, ο οποίος τη θεωρούσε ένοχη διπλού φόνου, γι αυτό και μετά το θάνατο του Γρυπάρη δεν τη συλλυπήθηκε. Στη διάρκεια της της κατοχής ο Γρυπάρης πέθανε από ασιτία, αν και είχαν τη δυνατότητα να επιβιώσουν, αφού η γυναίκα του έκρυβε τα τρόφιμα και τα τσιγάρα, αναγκάζοντάς τον να τα κλέβει κάθε βράδυ, ώσπου του προκάλεσε τη φυσική του εξόντωση μετά από χρήση καθαρτικού.

Η διαθήκη του
Κληροδότησε -με τον όρο αυτό να συμβεί μετά το θάνατο της συζύγου του, που επήλθε στις 29 Απριλίου 1952, στην «Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών» το σύνολο της περιουσίας του, η οποία σε συνεργασία με τον Δήμο Καλλιθέας ίδρυσε το «Μουσείο Γρυπάρη» -που δεν έχει λειτουργήσει- και έδωσε το όνομα του σε δρόμο της πόλεως, στον αριθμό 112 της οδού Αμαζόνων και στη συνέχεια Ιωάννη Μεταξά, επί της οποίας υπήρχε η οικία του που έχει κριθεί διατηρητέα. Η σύζυγος του έχει ανακηρυχθεί ευεργέτης του Δήμου Μυκονίων στον οποίο κληροδότησε την περιουσία της. Το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε ο Ιωάννης Γρυπάρης στον Αρτεμώνα της Σίφνου, είναι ανοικτό για επισκέψεις από το κοινό.

Το 1955, στην κατοικία Γρυπάρη στεγάστηκε η νεό­τευ­κτη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καλλιθέας, με χρήση της Βιβλιοθήκης του Γρυπάρη, και η Δημοτική Βιβλιοθήκη ονομάστηκε «Γρυπάρειος», όμως ο χώρος της εγκαταλείφθηκε όταν η Βιβλιοθήκη μεταστεγάστηκε σε ιδιόκτητο κτίριο και τη δεκαετία του 1980 καταβλήθηκε προσπάθεια και εγκαινιάστηκε το Μουσείο Γρυπάρη, δίχως ουσιαστική συνέχεια. Μέρος των χειρογράφων του Γρυπάρη, το οποίο ταυτίζεται με μέρος των περιεχομένων της έκδοσης «Ο άγνωστος Γρυπάρης. Ανέκδοτα ποιήματα» -για την οποία ο Βαλέτας σημειώνει «...Τα χειρόγραφα της έκδοσης αυτής, χαρισμένα απ’ τον εκδότη της στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, δεν βρέθηκαν ακόμα στο Αρχείο της...», φυλάσσονται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, [Ε.Λ.Ι.Α.]. Το αρχείο δωρήθηκε από τον Διονύση Καψάλη, που το είχε αποκτήσει από τον Άλκη Αγγέλου, τον Οκτώβριο του 1998.

Εργογραφία
Το 1889 εξέδωσε με συμφοιτητές του το περιοδικό «Ελικών», στο οποίο δημοσίευσε με το ψευδώνυμο «Όλπις ο Γρυπεύς», ψευδώνυμο παρμένο από το Γ' Ειδύλλιο του Θεόκριτου, ενώ το 1892 υπέβαλε στο Φιλαδέλφειο διαγωνισμό τη συλλογή «Δειλινά», η οποία απορρίφθηκε από την επιτροπή γιατί ήταν στη Δημοτική γλώσσα, και την ίδια χρονιά δημοσίευσε ποιήματα με το ψευδώνυμο «Γιάννης Αρτεμωνιάτης». Τον Οκτώβριο του 1892 δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά ποίημα του στο περιοδικό «Εστία», ενώ τον επόμενο χρόνο συνεργάστηκε στο περιοδικό «Φιλολογική Ηχώ» της Κωνσταντινουπόλεως, ενώ από το 1896 εξέδωσε μαζί με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, τον Φιλήντα και άλλους, το πρωτοποριακό αλλά βραχύβιο περιοδικό «Φιλολογική Ηχώ».

Το 1898 υπήρξε συνιδρυτής, με τους Κώστα Χατζόπουλο και Γιάννη Καμπύση, του λογοτεχνικού περιοδικού «Η Τέχνη», που άσκησε σημαντική επίδραση στην ανανέωση του ελληνικού πνευματικού και καλλιτεχνικού τοπίου της εποχής. Περί το 1909 δημοσίευσε στο περιοδικό «Νέα Ζωή» της Αλεξάνδρειας το ποίημα «Εστιάδες», ενώ το 1911 κυκλοφόρησαν στη «Βιβλιοθήκη Φέξη» τρεις μεταφράσεις του Αισχύλου και την ίδια χρονιά δημοσιεύθηκαν τα περισσότερα ποιήματά του στο περιοδικό «Γράμματα Αλεξανδρείας». Το 1919 εκδόθηκαν οι «Σκαραβαίοι και Τερακόττες», ποιητικό έργο που εξέδωσε σε βιβλίο με την προτροπή του Γεωργίου Δροσίνη και βραβεύτηκε το 1919 με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών.

Τον Ιούνιο του 1923 δήλωσε στον Φώτο Γιοφύλλη, ότι «...Τα τελευταία έτη της φιλολογικής μου εργασίας τα έχω αποκλειστικά αφιερώσει στη συμπλήρωση και στο ξαναχύσιμο του Αισχύλου. Η εργασία μου αυτή είναι τώρα έτοιμη. Σ’ αυτή δίδω μεγάλη σημασία. Τη θεωρώ το κύριον έργο της ζωής μου. Έχω ξαναχύσει όλα τα έργα του Αισχύλου και τα έχω έτοιμα. Μα η επαναφορά μου στη δημόσια υπηρεσία και η ανάθεσις εις εμέ θέσεως τόσο πολυασχόλου μ’ εμπόδισεν έως τη στιγμή να επιμεληθώ και να κατορθώσω την έκδοσιν της εργασίας μου. Ελπίζω όμως ότι γρήγορα θα το κατορθώσω. Είμαι της ιδέας ότι είναι καιρός να γίνη αυτή η εργασία και για όλους τους αρχαίους έλληνες συγγραφείς. Είναι ανάγκη να δοθή μια εργασία καλλίτερη από την πρόχειρη εκείνη των εκδόσεων Φέξη...».
Το 1925 εργάστηκε ως συντάκτης και διευθυντής Συντάξεως του περιοδικού «Εικονογραφημένη της Ελλάδος». Το 1929 παραστάθηκε στις Δελφικές γιορτές η μετάφραση του στο έργο «Προμηθέας Δεσμώτης» και το 1937 κυκλοφόρησε ολοκληρωμένο το έργο του «Αισχύλος» από τις εκδόσεις «Εστία».

Λογοτεχνική παραγωγή
Τα πεζά του έργα αποτελούνται από χρονογραφήματα, κριτικά σημειώματα, άρθρα και μεταφράσεις, μεταξύ τους όλα τα σωζόμενα έργα του Σοφοκλή και η «Ορέστεια», «Οι επτά επί Θήβας», «Ο Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, οι «Βάκχες» του Ευριπίδη, ο «Ευθύδημος» και η «Πολιτεία» του Πλάτωνα, αποσπάσματα των Ομήρου, Βακχυλίδη, Πίνδαρου, Ηροδότου, Κάτουλλου, Οράτιου, καθώς και έργα των Γκαίτε, Σίλλερ, Χάινε, Ζολά, Κνουτ Χάμσουν, Σέλλεϋ και άλλων. Οι μεταφράσεις του των αρχαίων Ελλήνων τραγικών αποτέλεσαν τη βάση της αναβιώσεως του αρχαιοελληνικού δράματος στα πλαίσια των Δελφικών εορτών του Άγγελου Σικελιανού και εν συνεχεία από το Εθνικό Θέατρο. Οι μεταφράσεις των τραγικών ποιητών Αισχύλου και Σοφοκλή εξακολουθούν να θεωρούνται ως τις μέρες μας αξεπέραστες αισθητικά και παραστάθηκαν από κορυφαίους Έλληνες ηθοποιούς, όπως η κατακρεουργημένη από τους κομμουνιστές αντάρτες, Ελένη Παπαδάκη.

Ως ποιητής, χρονικά ανήκε στην πρώτη µεταπαλαμική γενιά. Επηρεάστηκε από τον γαλλικό συμβολισμό και τον παρνασσισμό και θεωρείται μέλος της «Νέας Αθηναϊκής Σχολής». Το ποιητικό του έργο είναι σημαντικό για την εσωτερική του αξία και την επίδραση που είχε στην ποίηση της εποχής του. Εργάστηκε να συμφιλιώσει τον παρνασσισμό με το συμβολισμό στην ελληνική ποίηση. Οι μεταφράσεις του των αρχαίων κλασικών και τραγικών θεωρούνται ασυναγώνιστες. Η γλώσσα του είναι η δημοτική, η τεχνική, το λεκτικό, το ύφος έχουν μια τέλεια επεξεργασία, ενώ η στιχουργική του είναι άμεμπτη και υποδειγματική και οι στίχοι του αν και εκφράζουν απαισιοδοξία και ματαιότητα, αποπνέουν αίσθηση ομορφιάς και λυρικότητος. Το ποίημα του «Ο όρθρος των ψυχών», έχει μελοποιηθεί από το συγκρότημα «Υπόγεια Ρεύματα».

Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο αξιόλογους Έλληνες ποιητές. Έχει αφομοιώσει τα διδάγματα των παρνασσισμού, νεοκλασικισμού, συμβολισμού, τα λογοτεχνικά ρεύματα που ήταν κυρίαρχα την εποχή του, και δημιούργησε τη δική του ιδιότυπη ποίηση, την οποία κύρια χαρακτηριστικά είναι η άψογη τεχνική και η πλαστική επεξεργασία του στίχου, όπως απαιτεί ο παρνασσισμός, αλλά και η μουσικότητα και η υποβλητικότητα, όπως απαιτεί ο συμβολισμός.
Ο Κωστής Παλαμάς έλεγε για την ποιητική φόρμα του Γρυπάρη ότι «...από του τίτλου του μέχρι του τελευταίου θα ξενίσωσι μεν πιθανώς τους μη εννοούντας την ποίησίν του αλλά θα καταθέλξουν τους αισθανόμενους το αληθώς ωραίον εν τη ποιήσει...», ενώ ο Κοσμάς Πολίτης έγραψε για τις μεταφράσεις του Γρυπάρη ότι «...Βγαίνουν από στοχασμό-μουσική διάθεση-μελέτη. Μάχεται με τις αδυναμίες της γλώσσας. Με τέτοιες μεταφράσεις η Ελλάδα ζυγώνει τους ανθρώπους και παίρνει συνείδηση της δυνάμεως τους...».
Βιβλιογραφία
Ποιητικές συλλογές
«Σκαραβαίοι και Τερρακότες», το 1911. Η συλλογή απαρτίστηκε από 64 ποιήματα και λίγες μεταφράσεις του Γρυπάρη.
Μεταφράσεις
«Ορέστεια» του Αισχύλου, «Επτά επί Θήβας», το 1911,
«Πολιτεία» του Πλάτωνος, το 1911,
«Ευθύδημος» του Πλάτωνος, το 1912,
«Ταξιδιωτικές εικόνες» του Ερρίκου Χάινε, το 1925,
«Το παραμύθι της αλεπούς» του Γκαίτε, το 1930,
«Προμηθέας Δεσμώτης», Αισχύλου «Ικέτιδες», το 1930,
«Ηλέκτρα» του Σοφοκλέους, το 1936,
«Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλέους, το 1937,
«Φιλοκτήτης» του Σοφοκλέους, το 1937,
«Αντιγόνη» του Σοφοκλέους, το 1940,
«Αίας» του Σοφοκλέους, το 1940,
«Οιδίπους Τύραννος», το 1942,
«Τραχίνιες».

Το 1895 δημοσιεύθηκαν δώδεκα "Σκαραβαίοι» του στο περιοδικό «Εστία".

Τα έργα
«Ιωάννης Γρυπάρης: ο πρώτος μετασολωμικός: βίος, έργο, εποχή», το 1970,
«Γρυπάρης, Άπαντα τα πρωτότυπα με τα μικρά μεταφράσματα. Έκρινε Γ. Βαλέτας», το 1980, εκδόσεις Δωρικός, που αναφέρονται στη ζωή και στο έργο του Γρυπάρη, έχουν συγγραφεί από το Γεώργιο Βαλέτα.