Αλίκη Βουγιουκλάκη

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν Ελληνίδα ηθοποιός του κινηματογράφου και του θεάτρου και θεατρική επιχειρηματίας, που φοίτησε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Υπήρξε μία από τις πιο εμπορικές και πιο δημοφιλείς Ελληνίδες ηθοποιούς. (20 Ιουλίου 1934 - 23 Ιουλίου 1996)

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη έκανε το ντεμπούτο της στο θέατρο το 1953 με το έργο Κατά Φαντασίαν Ασθενής του Μολιέρου. Τον επόμενο χρόνο πραγματοποίησε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο με την ταινία Το Ποντικάκι. Ακολούθησαν 41 κινηματογραφικές ταινίες συμπεριλαμβανομένης και της τουρκικής διασκευής της ταινίας «Χτυποκάρδια στο θρανίο» με τον τουρκικό τίτλο «Siralardaki Heyecanlar» (1963), οι περισσότερες των οποίων έγιναν τεράστιες εισπρακτικές επιτυχίες και κατάφεραν να εκτινάξουν την καριέρα της στα ύψη και να της δοθεί ο χαρακτηρισμός «Εθνική Σταρ».

Το 1960, της απονεμήθηκε το Βραβείο ερμηνείας Α΄ Γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 1960 για την ερμηνεία της στην κινηματογραφική ταινία Μανταλένα, σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου.

Πρώτα χρόνια
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου 1934 στο Μαρούσι Αττικής στην Αθήνα από τους Ιωάννη Βουγιουκλάκη, πρώην Νομάρχη Αρκαδίας και νομικό, και Αιμιλία Κουμουνδούρου. Η οικογένειά της κατάγεται από το χωριό Λάγια της Μάνης. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής ο πατέρας της ήταν κατοχικός νομάρχης, και εκτελέστηκε από τον ΕΛΑΣ και η μητέρα της ανέλαβε μόνη της να μεγαλώσει τα τρία παιδιά, την Αλίκη, τον Αντώνη και τον Τάκη Βουγιουκλάκη.

Καριέρα
Το 1952 έδωσε κρυφά από την οικογένειά της εξετάσεις στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου από την οποία αποφοίτησε τρία χρόνια μετά με Λίαν Καλώς, λόγω της αυστηρής βαθμολόγησης του Δημήτρη Χορν. Προτού ακόμη αποφοιτήσει από τη Σχολή ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της από το θέατρο. Ο πρώτος της θεατρικός ρόλος ήταν στο έργο Κατά Φαντασίαν Ασθενής του Μολιέρου το 1953 και η πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση έγινε στην ταινία Το Ποντικάκι το 1954. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης της στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου συμμετείχε χωρίς άδεια της Σχολής στην παράσταση Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Τότε συζητήθηκε από τον σύλλογο των διδασκόντων της Σχολής η παραμονή της ή όχι στη Σχολή: Ο Καρθάιος είχε ισχυρισθεί πως δέχθηκε την επίσκεψη της θείας του Νίκου Χατζίσκου, και του ζήτησε να επιτρέψει ως διευθυντής της Σχολής να παίξει η Βουγιουκλάκη στις παραστάσεις του Εθνικού Κήπου. Ο διευθυντής είπε πως ο κανονισμός της Σχολής δεν το επέτρεπε, αλλά δεν διαβιβάστηκε σωστά στην Βουγιουκλάκη, η οποία παραπλανήθηκε και χωρίς να αντιμετωπίσει το ζήτημα υπεύθυνα, συμμετείχε στις παραστάσεις. Η Βουγιουκλάκη αιτήθηκε συγχώρεσης από το Συμβούλιο των καθηγητών, επικαλούμενη πως και στο παρελθόν είχε αρνηθεί πρόταση συμμετοχής της σε παράσταση του θιάσου της Κοτοπούλη. Τελικά ο Καρθαίος πρότεινε την επιεική κρίση της σε κάτι που συμφώνησε και ο Ροντήρης. Σύντομα καθιερώθηκε στο χώρο και λόγω της εξαιρετικής δημοτικότητας που απέκτησε στο ευρύ κοινό ονομάστηκε (από τον Φιλοποίμενα Φίνο αρχικά) «Εθνική Σταρ» της Ελλάδας.

Το 1960, κέρδισε το βραβείο ερμηνείας Α' Γυναικείου ρόλου στο 1ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία της στην ταινία Μανταλένα, σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου, ενώ η ίδια ταινία εκπροσώπησε την Ελλάδα στο διεθνές κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών, όπου άφησε πάρα πολύ καλές εντυπώσεις.

Το 1961 η Αλίκη Βουγιουκλάκη συγκρότησε τον δικό της θίασο, ανεβάζοντας τα έργα Καίσαρ και Κλεοπάτρα, Χτυποκάρδια στο θρανίο, ΟΠρίγκιψ και η χορεύτρια κ.α. Αργότερα γνωρίστηκε με τον Φιλοποίμενα Φίνο και άρχισε μια μόνιμη συνεργασία με την εταιρία του, τη Φίνος Φιλμ. Μαζί έκαναν μερικές από τις μεγαλύτερες εισπρακτικές επιτυχίες του ελληνικού κινηματογράφου, ανάμεσά τους οι ταινίες: Αστέρω, Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο, Μανταλένα, Το κλωτσοσκούφι, Η Αλίκη στο ναυτικό, Η Λίζα και η άλλη, Η ψεύτρα, Το δόλωμα, Η Αρχόντισσα και ο αλήτης, Υπολοχαγός Νατάσσα, Η κόρη του ήλιου, Η Μαρία της Σιωπής κ.α.. Οι, μεταξύ άλλων, κινηματογραφικοί της ρόλοι, άλλοτε της χαριτωμένης σκανδαλιάρας μαθήτριας, άλλοτε του πλουσιοκόριτσου που επαναστατεί εναντίον του πλούσιου πατέρα της, άλλοτε της φτωχής και ασήμαντης κοπέλας που καταφέρνει να ανέβει κοινωνικά, να επιτύχει και να δοξαστεί, είχαν και συνεχίζουν να έχουν, μεγάλη απήχηση στο κοινό εξασφαλίζοντας στην ηθοποιό σπάνια δημοτικότητα ενώ η ταινία Υπολοχαγός Νατάσα ήταν η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου για τρεις δεκαετίες. Επίσης οι δύο επόμενες μεγαλύτερες εισπρακτικές κινηματογραφικές επιτυχίες ανήκουν στην Αλίκη Βουγιουκλάκη.

Η σημαντική εμπορική κάμψη που σημείωσε από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο ελληνικός κινηματογράφος ώθησε την Αλίκη να ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά με το θέατρο παίζοντας συνολικά σε 53 θεατρικές παραστάσεις. Το 1975 αλλάζει τον μέχρι τότε τρόπο ανεβάσματος των μιούζικαλ, φέρνοντας στην Ελλάδα τα μιούζικαλ-υπερπαραγωγή, με το έργο του Νιλ Σάιμον Καμπίρια. Ανέβασε επίσης με μεγάλη επιτυχία και άλλα έργα του είδους, όπως το Καμπαρέ, Ωραία μου κυρία, Τζούλια,Άννυ Εβίτα, Βίκτωρ-Βικτώρια με τελευταίο το μιούζικαλ Η μελωδία της ευτυχίας.

Προσωπική ζωή
Στις 18 Ιανουαρίου 1965 παντρεύτηκε με το Δημήτρη Παπαμιχαήλ, συμφοιτητή της στη Δραματική Σχολή. Κουμπάροι ήταν ο Βίκτωρ Μιχαηλίδης, ο Θεοφάνης Δαμασκηνός και ο Δημήτρης Μακρίδης. Το γλέντι που ακολούθησε άφησε εποχή.

Στις 4 Ιουνίου 1969 γεννήθηκε ο γιος τους, Γιάννης. Μαζί πρωταγωνίστησαν σε πολλά κινηματογραφικά και θεατρικά έργα, από τα πιο εμπορικά και πετυχημένα στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Στις 5 Ιουλίου 1975, οι δύο ηθοποιοί πήραν διαζύγιο, λόγω ασυμφωνίας χαρακτήρων.

Η Αλίκη, έπειτα απο πέντε χρόνια σχέσης, έκανε έναν δεύτερο γάμο με τον Κύπριο επιχειρηματία Γιώργο Ηλιάδη στις 25 Ιανουαρίου 1982, ο οποίος δεν κράτησε πολύ και έμεινε μυστικός ακόμα και μετά τη λήξη του. Ο γάμος έγινε στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών και το αποκάλυψε το 1993 η ίδια σε συνέντευξή της στον Νίκο Χατζηνικολάου στην τηλεοπτική εκπομπή Ενώπιος Ενωπίω. Στην παράσταση Εβίτα την περίοδο 1981-1982 γνωρίζει τον Βλάσση Μπονάτσο με τον οποίο ήταν μαζί από τον Απρίλιο του 1982 μέχρι το Δεκέμβριο του 1987 σύμφωνα με τα περιοδικά της εποχής. Τελευταίος σύντροφος της ζωής της για οκτώ χρόνια (1988- 1996) ήταν ο ηθοποιός Κώστας Σπυρόπουλος.

Θάνατος
Μετά από δυο μήνες νοσηλείας, η Αλίκη Βουγιουκλάκη πέθανε στις 23 Ιουλίου 1996 στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών από καρκίνο. Ακολούθησε διήμερο λαϊκό προσκύνημα της σορού της στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών. Στις 25 Ιουλίου 1996, η νεκρώσιμη ακολουθία εψάλη στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών και η ταφή της πραγματοποιήθηκε από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών δημοσία δαπάνη, παρουσία πολλών συναδέλφων της και πλήθους κόσμου.

Κριτική αποδοχή
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν πολύ δημοφιλής ηθοποιός. Οι ρόλοι της είχαν μεγάλη απήχηση στο κοινό, το οποίο την στήριζε συνεχώς. Η ταινία «Υπολοχαγός Νατάσα» θεωρείται η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία στον ελληνικό κινηματογράφο, ενώ η Αλίκη Βουγιουκλάκη πρωταγωνιστούσε στη δεύτερη και στη τρίτη. Σήμερα θεωρείται μια από τις πιο δημοφιλείς ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου με ταινίες οι οποίες αγαπήθηκαν από τέσσερις διαφορετικές γενιές και συνεχίζουν να αποκτούν νέο κοινό, ακόμα και μετά τον θάνατό της. Με την πάροδο των χρόνων η Αλίκη Βουγιουκλάκη ξέφυγε από την σφαίρα του απλού ηθοποιού/καλλιτέχνη και έγινε το σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής. Το 1959, η δημοσιογράφος/χρονογράφος της εφημερίδας «Καθημερινή» Ελένη Βλάχου της έδωσε το προσωνύμιο «Εθνική Σταρ» της Ελλάδας που την ακολούθησε τα επόμενα χρόνια.

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη έχει χαρακτηριστεί από πολλούς κριτικούς, δημοσιογράφους αλλά και από διεθνείς καταξιωμένους Έλληνες σκηνοθέτες όπως ο Κώστας Γαβράς, σαν ένα πανευρωπαϊκό αν όχι παγκόσμιο φαινόμενο διότι καμιά άλλη ηθοποιός δεν ήταν τόσο αγαπητή και δημοφιλής στο κοινό μιας χώρας, για τόσο μεγάλη χρονική περίοδο, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη. Το 1960 βραβεύτηκε με το βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Ταινιών Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία της στη ταινία «Μανταλένα». Αποκαλείται επίσης «το Φαινόμενο Αλίκη».

Η επιλογή της Αλίκης να υπηρετήσει ως το τέλος της καριέρας της την εικόνα που την καθιέρωσε στο μεγάλο κοινό και να μην δοκιμαστεί έντονα σε ρόλους του μεγάλου ρεπερτορίου, ήταν οι λόγοι που αμφισβητήθηκε από το πιο επιλεκτικό και απαιτητικό κοινό με ακραίες κάποιες φορές αντιδράσεις. Διάφοροι κριτικοί είχαν επιφυλάξεις κυρίως με τα στερεότυπα τα οποία εισήγαγε και όχι με το ταλέντο ή με τον επαγγελματισμό της.

Στην εκπομπή/ντοκιμαντέρ του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΙ, «Μεγάλοι Έλληνες» (που βασίστηκε στην αντίστοιχη παραγωγή του αγγλικού τηλεοπτικού σταθμού BBC) και που προβλήθηκε το 2009, η Αλίκη Βουγιουκλάκη συμπεριλήφθηκε στη λίστα των "Μεγάλων Ελλήνων" μετά από ψηφοφορία, καταλαμβάνοντας την 88η θέση.

Τραγούδια
Σημαντικό κεφάλαιο της καριέρας της Αλίκης Βουγιουκλάκη ήταν επίσης τα τραγούδια που ερμήνευσε ως ηθοποιός, τόσο στις κινηματογραφικές της ταινίες όσο και στις θεατρικές της παραστάσεις. Σημαντικοί Έλληνες συνθέτες και στιχουργοί όπως οι Ξαρχάκος, Πλέσσας, Λοΐζος, Μαρκόπουλος, Παπαδόπουλος, Γκάτσος, Μικρούτσικος, Ζαμπέτας, Θεοδωράκης κ.α. με κορωνίδα τον Μάνο Χατζιδάκι, έντυσαν μουσικά/στιχουργικά τα κινηματογραφικά και θεατρικά της έργα. Ο πρώτος χρυσός δίσκος που δόθηκε στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας ήταν αυτός με τα τραγούδια από την ταινία «Το Ξύλο Βγήκε Από Τον Παράδεισο» (1959), σε μουσική του Μ. Χατζιδάκι και ερμηνεύτρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Οι 75.000 δίσκοι που πωλήθηκαν αποτέλεσαν ένα ρεκόρ. Στα τραγούδια από την εν λόγω ταινία ανήκουν τα πολύ γνωστά «Το Γκρίζο Γατί» και «Έχω Ένα Μυστικό» (Μ. Χατζιδάκι - Αλ. Σακελλάριου). Ο Μ. Χατζιδάκις και η Α. Βουγιουκλάκη συνεργάστηκαν και στις ταινίες «Το κλωτσοσκούφι» (1960), «Μανταλένα» (1960), «Η Αλίκη στο ναυτικό» (1961), «Η Λίζα και η άλλη» (1961), «Αλίκη» (1962) & «Χτυποκάρδια στα θρανία» (1963). Αξιοσημείωτα είναι τα τραγούδια «Θάλασσα πλατιά» (στίχοι Γ.Ρούσου), «Μέσα σ’ αυτή τη βάρκα» (στίχοι Μάνου Χατζιδάκι), «Τράβα μπρος» (στίχοι Αλ.Σακελλάριου), «Ξημερώνει» (στίχοι Βαγγέλη Γκούφα), «Θαλασσοπούλια μου» (στίχοι Ν.Γκάτσου), «Κλωτσοσκούφι» (στίχοι Χρ.Γιαννακόπουλος / Αλ.Σακελλάριος) μαζί με τον Μπιθικώτση , «Σ’ αγαπώ» (στίχοι Αλέκου Σακελλάριου) και «Ο αμαξάς» (στίχοι Αλ. Σακελλάριου). Η Βουγιουκλάκη ερμήνευσε τα τραγούδια από τα «Χτυποκάρδια στα θρανία» και στην τουρκική γλώσσα, για την τουρκική εκδοχή της ταινίας. Το τραγούδι «Μια περιπέτεια στη Νότιο Καρολίνα» (1959) είναι το μοναδικό σόλο τραγούδι της Βουγιουκλάκη, σε μουσική και στίχους του Χατζιδάκι, που δεν έχει κινηματογραφικές ή θεατρικές καταβολές. Με τον Μάνο Χατζιδάκι συνεργάστηκαν δισκογραφικά και το 1970, στο άλμπουμ του συνθέτη «Επιστροφή», σε στίχους του Νίκου Γκάτσου, όπου εμφανίζεται ως έκτακτη συμμετοχή, αφού τα τραγούδια του δίσκου ερμηνεύουν ο Γρ.Μπιθικώτσης και η Δ. Γαλάνη. Το τραγούδι στο οποίο συμμετέχει η Βουγιουκλάκη φέρει τον τίτλο «Το Δεσποινάκι» και το ερμηνεύει μαζί με τον Μπιθικώτση. Η τελευταία φορά που συνεργάστηκαν καλλιτεχνικά ήταν στο ανέβασμα της «Λυσιστράτης» το καλοκαίρι του 1986 στην Επίδαυρο. Η Αλίκη Βουγιουκλάκη ερμήνευσε κι ένα πλήθος ακόμα διαχρονικών τραγουδιών όπως: «Φως της αυγής» (στίχοι Βαγγέλη Γκούφα) , «Η νύχτα» (στίχοι Ν. Γκάτσος), «Ο Λευτέρης» (Ν.Γκάτσος), «Κατερίνα», «Ξανθομαλλού», «Ήλιος πάνω , ήλιος κάτω» (Γ.Μαρκόπουλος-Λ.Παπαδόπουλος), «Στον ήλιο του μεσημεριού», «Αλητάκι μπατηράκι» και «Η αγάπη θέλει δύο» μαζί με τον Δ. Παπαμιχαήλ, «Άναψε μέσα μου φωτιά» (Ν.Μαμαγκάκη-Ντ.Δημόπουλου), «Μου αρέσουνε τ’ αγόρια» και «Άστο το χεράκι σου» (Κ.Καπνίσης-Α.Σακελλάριος),«Νανούρισμα» (Μ.Λοΐζος-Λ.Παπαδόπουλος), «Χάλι γκάλι», «Το φεγγαράκι», «Το τιμόνι» (Γ. Λαβράνος-Α. Σακελλάριος),«Σήκω χόρεψε συρτάκι», «Η Κυριακή», «Δημήτρη μου», «Είναι το στρώμα μου μονό» (Γ. Ζαμπέτας),«Γείρε στην πέτρα» (Γ.Κατσαρός - Πυθαγόρας) μαζί με τον Δ. Παπαμιχαήλ, «Γεννήθηκα στον Πειραιά» (Γ.Κατσαρός - Πυθαγόρας), «Ποιος, ποιος, ποιος» (Γ. Κατσαρός - Πυθαγόρας), «Αλίμονο στα νιάτα μου» (Ν.Καλλίτσης - Κ.Λιακάκος) μαζί με τον Δ.Παπαμιχαήλ & «Όσα δώσεις στην αγάπη» (Ν. Καλλίτσης - Κ. Λιακάκος) κ.ά. Την περίοδο 1974-75 η Αλίκη Βουγιουκλάκη ανεβάζει την παράσταση "Μαντώ Μαυρογένους" του Γ. Ρούσου, τη μουσική της οποίας υπογράφει ο Μίκης Θεοδωράκης όπως και τη μουσική για την παράσταση της "Αντιγόνης" το 1990. Το 1983-84 η Αλίκη ανέβασε το μιούζικαλ «Βίκτωρ - Βικτώρια» του Σίντσελ. Τη μουσική για την παράσταση έγραψε ο Θάνος Μικρούτσικος. Το 1989 η Αλίκη Βουγιουκλάκη ανέβασε την παράσταση «Σίρλεϋ Βαλεντάιν» ερμηνεύοντας δυο τραγούδια των Κραουνάκη - Νικολακοπούλου, τα «Δεσποινίς Βαλεντάιν» και «Το σπίτι αυτό». Την ίδια χρονιά συμμετείχε στον δίσκο «Δεν έχω ιδέα» των ίδιων δημιουργών με «Το τραγούδι της Αλίκης», το οποίο γράφτηκε για εκείνη.