Άρθρα
"Οι Άσσοι των Γηπέδων", μία "ανταρσία" που έγινε ταινία
| 
| Εμφανίσεις: 1227
"Οι Άσσοι των Γηπέδων"
μία "ανταρσία" που έγινε ταινία
Θρίλερ, περιπέτειες, κωμωδίες, ρομαντικές και δραματικές κομεντί, αυτοβιογραφίες που μεταφέρονται στη μεγάλη οθόνη: Ο κινηματογράφος έχει μία απέραντη γκάμα επιλογών που καλύπτει κάθε σινεφίλ.
Κάπου ανάμεσα σε όλα τα είδη εμφανίστηκε και εξελίχθηκε το ιδιότυπο είδος των αθλητικών ταινιών, άλλοτε με τη μορφή ντοκιμαντέρ και άλλοτε με την όσο πιο πιστή αναπαράσταση κάποιας ιστορικής στιγμής.
Συνήθως επιλέγονται επιτυχίες παγκόσμιας εμβέλειας, περιστατικά που εξυμνούν τη δύναμη αθλητών όπως ο Τζέσι Όουενς, μεγάλες εκπλήξεις, ενώ πολλές φορές δίνεται φαντασμαγορικός χαρακτήρας σε μονομαχίες που είχαν πολιτικές προεκτάσεις, επί παραδείγματι μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης, κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Ανάμεσα σε όλα αυτά υπάρχει και μία ελληνική προσπάθεια, η οποία δεν αφορά κάποια επιτυχία, ούτε είναι ακριβώς πιστή αναπαράσταση όσων θέλει να μεταφέρει.
Το Sport-Retro.gr θυμάται την ιστορία που οδήγησε στη δημιουργία της ταινίας «Οι Άσσοι των Γηπέδων», δηλαδή την πρώτη σκηνοθετική προσπάθεια του αείμνηστου Βασίλη Γεωργιάδη.
Προβλήθηκε στους ελληνικούς κινηματογράφους σαν σήμερα (13 Μαρτίου) το 1956 και έκοψε μόλις 19.276 εισιτήρια, αλλά η αξία της είναι μεγάλη.
Η ανταρσία των διεθνών γέννησε έναν ισόβιο αρχηγό
Ο χρόνος γυρνάει στο φθινόπωρο του 1953 και συγκεκριμένα στις 31 Οκτωβρίου, όταν η Εθνική ομάδα ήταν συγκεντρωμένη στο ξενοδοχείο «Αριάδνη», στην περιοχή της Εκάλης.
Την επόμενη ημέρα ήταν προγραμματισμένος ο πρώτος αγώνας για την προκριματική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1954 που θα διεξαγόταν στην Ελβετία.
Η «γαλανόλευκη» είχε κληρωθεί με τη Γιουγκοσλαβία και το Ισραήλ, ενώ, εν μέσω διαφόρων εξωαγωνιστικών ζητημάτων, το πρώτο ματς θα ήταν κόντρα στο μεσανατολικό κράτος.
Με τον θρυλικό Ανδρέα Μουράτη του Ολυμπιακού να δίνει το έναυσμα, όλοι οι διεθνείς αποχώρησαν από το ξενοδοχείο και κατευθύνθηκαν στα γραφεία της ΕΠΟ στην Αθήνα, προκειμένου να ζητήσουν κάποια έξοδα οδοιπορικών που τους οφείλονταν.
Σε μία εποχή που ο επαγγελματισμός δεν είχε κάνει την εμφάνισή του, τουναντίον απαγορευόταν ρητά η οποιαδήποτε χρηματική αμοιβή προς τους συμμετέχοντες σε αθλητικά γεγονότα, ήταν πολύ φυσιολογικό τα ταξίδια στο εξωτερικό για τις υποχρεώσεις τις Εθνικής να «γονατίζουν» οικονομικά τους παίκτες που προκειμένου να τα βγάλουν πέρα έκαναν και άλλες δουλειές.
Ο μοναδικός που αρνήθηκε να συμμετάσχει στην κίνηση, η οποία θεωρείται προπομπός της ίδρυσης του Πανελληνίου Συνδέσμου Αμοιβομένων Ποδοσφαιριστών, ήταν ο Ηλίας Ρωσσίδης, ο οποίος λίγο αργότερα έλαβε ειδική μνεία γι’ αυτήν του την ενέργεια και χρίστηκε από την ομοσπονδία ισόβιος αρχηγός του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος.
Η ΕΠΟ, πάντως, που βρέθηκε αρχικά σε αδιέξοδο, υποσχέθηκε να δώσει λύση στο ζήτημα μετά τον αγώνα με το Ισραήλ.
Στο κατάμεστο γήπεδο του Παναθηναϊκού ο Θανάσης Μπέμπης σκόραρε το μοναδικό γκολ της αναμέτρησης και χάρισε τη νίκη στην Εθνική, όπως μπορείτε να δείτε στο 00:48 του συγκεκριμένου video.
Τα δημοσιεύματα της επόμενης ημέρας τόνιζαν το μουδιασμένο κλίμα που υπήρχε στην ομάδα, ενώ εξήραν την ψυχραιμία της ομοσπονδίας, καθώς υπήρχε κίνδυνος να αμαυρωθεί η φήμη της χώρας αν τυχόν έπαιρνε άλλη τροπή το οτιδήποτε.
«Καθήκον των Ελλήνων παικτών είναι να αγωνίζονται και να πίπτουν, όχι δι’ υλικά αγαθά, αλλά διά την δόξαν», τόνιζαν με στόμφο οι δημοσιογράφοι της εποχής.
Γενικώς υπήρξε έντονη κριτική από τον Τύπο προς τους παίκτες και ιδίως προς τον «υποκινητή» της ανταρσίας, όπως χαρακτηρίστηκε η κίνηση, Ανδρέα Μουράτη.
Αυτό ίσως επηρέασε και την ομοσπονδία, η οποία θεωρώντας πως στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκονται και οι φίλαθλοι, κατόπιν συνεδριάσεως του διοικητικού συμβουλίου, ανακοίνωσε ότι διαγράφεται οριστικά ο «Μισούρι» από τα μητρώα της.
Μαζί με τον Μουράτη τιμωρήθηκαν με ποινή ισόβιου αποκλεισμού από την Εθνική ομάδα, ο Μανταλόζης, ο Καραπατής, ο Σούλης, ο Πούλης, ο Νεμπίδης, ο Εμμανουηλίδης, ο Σεραφείδης, ο Δαρίβας, ο Πετρόπουλος, ο Μπέμπης, ο Δρόσος, ο Αλούπης, ο Ιωάννου και ο Νεστορίδης.
Οι αποφάσεις θεωρήθηκαν πολύ σκληρές, αφού το μόνο που έκαναν οι παίκτες ήταν να ζητήσουν τα όντως οφειλόμενα από την ομοσπονδία, ακόμα κι αν αυτό συνέβη την παραμονή ενός τόσο σημαντικού αγώνα.
Ο φίλαθλος κόσμος διχάστηκε, αλλά οι περισσότεροι ήταν με το μέρος των ποδοσφαιριστών, ενώ ακόμα και ο Τύπος που είχε φανεί ιδιαίτερα επικριτικός, στάθηκε ενάντια σε αυτή την απόφαση.
«Η Ανωτάτη Ποδοσφαιρική Αρχή είναι ο ηθικός αυτουργός της, λυπηρής κατά τ’ άλλα, στάσης που κράτησαν οι διεθνείς μας. Οι αποφάσεις της ΕΠΟ μετά από αυτήν υπήρξαν βεβιασμένες, αψυχολόγητες και άδικες», ανέφερε χαρακτηριστικά ένα δημοσίευμα.
Οι μήνες περνούσαν, όμως, η ομοσπονδία δεν λύγιζε μπροστά στις αντιδράσεις και την κατακραυγή από ποδοσφαιριστές, δημοσιογράφους, φιλάθλους κ.τ.λ.
Τελικά χρειάστηκε κυβερνητική πρωτοβουλία και συγκεκριμένα η παρέμβαση του Δημοσθένη Καλλία, υπουργού Παιδείας μετά από 10 ολόκληρους μήνες, προκειμένου να δοθεί μία λύση, η οποία ήταν να χαριστούν οι ποινές σε όλους τους παίκτες.
Πρωταθλητές στην υποκριτική
Στο διάστημα εκείνο ο Βασίλης Γεωργιάδης, ο οποίος έκανε τα πρώτα του βήματα ως σκηνοθέτης αφού μέχρι τότε είχε δουλέψει ως βοηθός σε τρεις ταινίες («Το Παιδί μου Πρέπει να Ζήσει», «Νεκρή Πολιτεία» και «Το Ποντικάκι»), είχε την ιδέα να γυρίσει μία ταινία με αφορμή εκείνα τα γεγονότα.
Η ιδέα του, μάλιστα, να χρησιμοποιήσει αντί για ηθοποιούς τους ίδιους τους ποδοσφαιριστές ήταν πολύ πρωτοποριακή για την εποχή, ενώ και οι ίδιοι οι παίκτες που συμμετείχαν στην ταινία ανταποκρίθηκαν άψογα στον ρόλο τους.
Προεξέχοντες ήταν ο Λάκης Πετρόπουλος και ο Ανδρέας Μουράτης, ο οποίος μάθαινε τον ρόλο του διά της ακοής καθότι αναλφάβητος, γεγονός που μετατρέπει σε ακόμα πιο ξεχωριστή την ερμηνεία του.
Μανταλόζης, Πούλης, Λινοξυλάκης, Μουράτης και Πετρόπουλος ήταν οι κύριοι πρωταγωνιστές, ενώ και άλλοι μεγάλοι παίκτες της εποχής εμφανίζονται στην ταινία.
Μεταξύ τους και ο Ηλίας Ρωσσίδης, παρά το γεγονός ότι δεν είχε συνασπιστεί με τους συμπαίκτες του στη διεκδίκηση των οφειλομένων τους.
Τους «άσους των γηπέδων» πλαισίωσαν επίσης καταξιωμένοι Έλληνες ηθοποιοί της εποχής, όπως οι γνωστοί ποδοσφαιρόφιλοι («πράσινων» συναισθημάτων) Γιώργος Φούντας και Νίκος Τσιφόρος, ο δημιουργός της «Κάλπικης Λίρας» Γιώργος Τζαβέλλας και ο Μιχάλης Κακογιάννης.
Στο σενάριο, το οποίο υπέγραψε ο σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος μεταξύ άλλων, Ιάκωβος Καμπανέλλης, το οικονομικό αίτημα έγινε «θέμα τιμής».
Ένας ξένος παίκτης χτύπησε βίαια τον Κώστα Λινοξυλάκη εκτός φάσης κατά τη διάρκεια μιας αναμέτρησης κι ο Ανδρέας Μουράτης είχε ανταποδώσει στα αποδυτήρια.
Αυτό προκάλεσε την αποβολή του Μουράτη από την Εθνική και άλλοι τέσσερις συμπαίκτες του τιμωρήθηκαν με παρόμοιο τρόπο επειδή τον στήριξαν.
Απεικονίζονται οι προσπάθειες των παικτών να δικαιωθούν, η στήριξη των φιλάθλων και των συναδέλφων τους αλλά και μικρές άλλες ιστορίες, όπως η βιοπάλη του Μουράτη να ανταποκριθεί στις οικονομικές ανάγκες της οικογένειάς του, οι καυγάδες του Μανταλόζη με την αρραβωνιαστικιά του ή η ανυπομονησία του γόη της εποχής Λάκη Πετρόπουλου να συναντήσει την Ιταλίδα σταρ Σιλβάνα Παμπανίνι.
Η ταινία είναι ιστορική, καθώς αποτελεί το μοναδικό τηλεοπτικό ντοκουμέντο των μεγάλων ποδοσφαιριστών εκείνης της εποχής, ενώ διασώζονται και αποσπάσματα από τις περιγραφές του κορυφαίου ραδιοφωνικού σπίκερ Μιχάλη Γιαννακάκου.
Επιπροσθέτως, σε συνδυασμό με την απεικόνιση της δύσκολης καθημερινότητας, σε μία εποχή που είτε ήσουν ποδοσφαιριστής είτε όχι είχες σχεδόν τα ίδια προβλήματα με όλους, το φιλμ μετατρέπεται σε ηθογραφία της δεκαετίας του 1950.
Η τελική δικαίωση των πρωταγωνιστών, μέσω της ανάκλησης της ποινής τους, συνοδεύεται από μία «φανταστική» επιτυχία της Εθνικής, με νίκη επί της Ισπανίας στον τελικό του Μεσογειακού Κυπέλλου, η οποία γιορτάζεται αναλόγως.
Το κέρδος που δεν ήταν υλικό
Οι εμπορικές προσδοκίες της ταινίας δεν επιβεβαιώθηκαν (μόλις 19.276 εισιτήρια), καθώς την ίδια μέρα βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες και «Το κορίτσι με τα Μαύρα» του Μιχάλη Κακογιάννη, το οποίο έκοψε 87.552 εισιτήρια χάρη στο δίδυμο Χορν-Λαμπέτη.
Αυτός ίσως ήταν και ο λόγος που οι Στάθης Μανταλόζης, Κώστας Λινοξυλάκης, Λάκης Πετρόπουλος, Ανδρέας Μουράτης και Κώστας Πούλης τη γλίτωσαν, αφού στις 31 Μαρτίου 1956 η ΕΠΟ τους κάλεσε σε απολογία με σκοπό να τους παραπέμψει στην Επιτροπή Φιλάθλου Ιδιότητας, διότι το γεγονός ότι πληρώθηκαν για να παίξουν στην ταινία ως ποδοσφαιριστές θεωρήθηκε μεμπτό.
Οι αντιδράσεις των φιλάθλων, τα μικρά κέρδη της ταινίας (δεν κάλυψαν τις αμοιβές που είχαν συμφωνηθεί προς τους παίκτες), αλλά κυρίως η άμεση επέμβαση Ολυμπιακού, Παναθηναϊκού, Εθνικού και ΑΕΚ, έληξαν το ζήτημα επιτόπου.
Ο Βασίλης Γεωργιάδης, ο οποίος στη συνέχεια γνώρισε μεγάλη επιτυχία (μεταξύ άλλων, υπήρξε προτεινόμενος δύο φορές από την Αμερικανική Ακαδημία για βραβείο Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας), είχε δηλώσει πως εκείνη η πρώτη του δουλειά θα βρίσκεται ισόβια στην καρδιά του για πολλούς λόγους και, κυρίως, επειδή σχετιζόταν με το αγαπημένο του σπορ: το ποδόσφαιρο.
Το 1997, μάλιστα, προβλήθηκε ξανά από την Ταινιοθήκη της Ελλάδας με τίτλο «Κυριακάτικοι Ήρωες» και η συγκίνηση στην αίθουσα ήταν έκδηλη, αφού αρκετοί εκ των πρωταγωνιστών δεν βρίσκονταν πλέον στη ζωή.
Μία ιστορία που ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ, του Παναθηναϊκού, του Ολυμπιακού και του Εθνικού αγωνίστηκαν ενωμένοι, αγγίζει τα όρια του μύθου στη σημερινή εποχή.
Η αγάπη, το πάθος, το μεράκι αλλά και η ανιδιοτέλεια των φιλάθλων για τις ομάδες τους, σκιαγραφείται και αναδεικνύεται με έναν τόσο ρομαντικό τρόπο, που προκαλεί θλίψη η αναπόφευκτη σύγκριση με τη σημερινή κατάντια του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Πληροφορίες: sport-retro.gr
Παγκόσμια Ημέρα κατά της Aσθενείας Πάρκινσον 11 Απριλίου
| | Εμφανίσεις: 872
Νόσος του Πάρκινσον
Η νόσος του Πάρκινσον (ΝΠ), γνωστή και ως ιδιοπαθής ή πρωτοπαθής παρκινσονισμός ή τρομώδης παράλυση, είναι μια εκφυλιστική διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τα κινητικά συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον είναι απόρροια του θανάτου των ντοπαμινεργικών κυττάρων της μέλαινας ουσίας, το στρώμα φαιάς ουσίας που διαχωρίζει την καλύπτρα του μεσεγκεφάλου από το εγκεφαλικό στέλεχος, με την αιτία αυτού του κυτταρικού θανάτου να μην έχει κατανοηθεί από την επιστήμη.
Στα πρώτα στάδια της νόσου, τα πιο προφανή συμπτώματα είναι κινητικά και περιλαμβάνουν τρόμο, ακαμψία, βραδυκινησία και δυσχέρεια στην βάδιση (κλασσική τετράδα συμπτωμάτων της νόσου).
Αργότερα , μπορεί να εμφανιστούν ψυχιατρικές εκδηλώσεις , με την άνοια να εμφανίζεται στα απότερα στάδια της νόσου, ενώ η κατάθλιψη είναι το συχνότερο σύμπτωμα. Η νόσος περιλαμβάνει επίσης αισθητικές διαταραχές καθώς και διαταραχές ύπνου.
Η νόσος Πάρκινσον είναι συχνότερη στη τρίτη ηλικία και συχνότερα στις ηλικίες άνω των 50 ετών. Υπολογίζεται ότι περίπου 1% του γενικού πληθυσμού άνω των 65 ετών πάσχει από την νόσο.
Τα κινητικά συμπτώματα ονομάζονται συνολικά παρκινσονισμός ή παρκινσονικό σύνδρομο. Η νόσος Πάρκινσον ορίζεται συχνά ως παρκινσονικό σύνδρομο με ιδιοπαθή (άγνωστη) αιτιολογία, αν και μερικές άτυπες περιπτώσεις έχουν γενετικό υπόβαθρο.
Πολλοί παράγοντες κινδύνου καθώς και προστατευτικοί παράγοντες έχουν διερευνηθεί: οι ισχυρότερες ενδείξεις, αφορούν τον αυξημένο κίνδυνο για ΝΠ στην έκθεση σε συγκεκριμένα φυτοφάρμακα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για τον προστατευτικό ρόλο του καπνίσματος στην εκδήλωση της νόσου.
Η παθοφυσιολογία της νόσου χαρακτηρίζεται από την συσσώρευση της πρωτεΐνης α-συνουκλεΐνη σε σωμάτια (σωμάτια Lewy), που βρίσκονται στους νευρώνες και από την ανεπαρκή παραγωγή και λειτουργία της ντοπαμίνης που παράγεται στους κεντρικούς νευρώνες του μεσεγκεφάλου.
Τα σωμάτια του Lewy είναι χαρακτηριστικά της νόσου και η κατανομή τους ποικίλει από ασθενή σε ασθενή. Η ανατομική κατανομή των σωματίων συνδέεται άμεσα με την βαρύτητα της νόσου. Η διάγνωση των τυπικών περιπτώσεων γίνεται κλινικά με βάση τα συμπτώματα, ενώ εξετάσεις όπως η νευροαπεικόνιση γίνονται για επιβεβαίωση.
Οι μοντέρνες θεραπείες είναι αποτελεσματικές στον περιορισμό των πρώιμων κινητικών συμπτωμάτων της νόσου, κυρίως με την χρήση της λεβαντόπας και των περιφερικών νταπαμινικών αγωνιστών. Καθώς η νόσος εξελίσεται και οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες συνεχίζουν να αποπίπτουν, τα φάρμακα αυτά σταδιακά αποτυγχάνουν και συγχρόνως προκαλούν την χαρακτηριστική ανεπιθύμητη ενέργεια της δυσκινησίας (φαινόμενο on-off).
Συγκεκριμένη δίαιτα και ορισμένες μορφές φυσικοθεραπείας έχουν δείξει ότι μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα της νόσου. Χειρουργικές επεμβάσεις, καθώς και ο εν τω βάθει εγκεφαλικός ερεθισμός έχουν χρησιμοποιηθεί για την μείωση των συμπτωμάτων σε σοβαρές περιπτώσεις που τα φάρμακα αποτυγχάνουν. Οι νεότερες έρευνες περιλαμβάνουν την χρήση νέων ζωικών μοντέλων της νόσου, την γονιδιακή θεραπεία καθώς και μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων και νευροπροστατευτικών παραγόντων. Υπάρχουν επίσης φαρμακευτικές θεραπείες για τα μη-κινητικά συμπτώματα τη νόσου, όπως οι διαταραχές του ύπνου και άλλα ψυχιατρικά συμπτώματα.
Η νόσος πήρε το όνομα της από τον Άγγλο γιατρό James Parkinson που δημοσίευσε την πρώτη περιγραφή της νόσου (An Essay on the Shaking Palsy) το 1817.
Πολλοί διεθνείς οργανισμοί προωθούν την ενημέρωση για την νόσο καθώς και την έρευνα για την βελτίωση του επιπέδου ζωής των ασθενών.
Στις προσπάθειες ενημέρωσης του κοινού περιλαμβάνεται και η διεθνής ημέρα για την νόσο του Πάρκινσον στις 11 Απριλίου με σύμβολο την κόκκινη τουλίπα.
Στις διάσημες προσωπικότητες που έχουν κάνει προσπάθειες επαγρύπνησης του κοινού για την νόσο συγκαταλέγονται ο ηθοποιός (Μάικλ Τζέι Φοξ), ο ολυμπιονίκης ποδηλάτης Davis Phinney και ο μποξέρ Μοχάμεντ Άλι.
Η νόσος του Πάρκινσον δεν προσβάλει μόνο ανθρώπους αλλά και άλλα πρωτεύοντα, που έχουν χρησιμοποιηθεί για την μελέτη της νόσου.
Περισσότερες πληροφορίες για το Πάρκινσον στην επίσημη ιστοσελίδα ΕΔΩ
"Το βραχιολάκι του Μάρτη", ένα από τα ωραιότερα έθιμα της Ελληνικής παράδοσης και η ιστορία πίσω από το ξεχωριστό αυτό έθιμο
| | Εμφανίσεις: 1369
"Το βραχιολάκι του Μάρτη"
ένα από τα ωραιότερα έθιμα της Ελληνικής παράδοσης
και η ιστορία πίσω από το ξεχωριστό αυτό έθιμο
Ένα από τα ωραιότερα έθιμα της Ελληνικής παράδοσης και σημάδι της αθωότητας της παιδικής μας ηλικίας, είναι το «βραχιολάκι του Μάρτη».
Η φύση αρχίζει για άλλη μια φορά να αναγεννάται και τα σημάδια της άνοιξης αρχίζουν πλέον να γίνονται όλο και περισσότερο εμφανή.
Είναι αλήθεια, ότι από εδώ και στο εξής κάθε μέρα που περνάει, την βλέπουμε να είναι λίγο μεγαλύτερη και λίγο πιο ζεστή από την προηγούμενη, μια και ο ήλιος κάνει όλο και περισσότερες ώρες αισθητή την παρουσία του, ανακτώντας την δύναμη του από τις κρύες και σκοτεινές μέρες του χειμώνα.
Ο Μάρτης πιθανότατα έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου έδεναν μια κλωστή (την Κρόκη) στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.
Ο Μάρτης πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης). Είναι ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου και αντιστοιχεί με τον Ελαφηβολιώνα των Αρχαίων Ελλήνων.
Στο Βυζάντιο γιόρταζαν την πρώτη Μαρτίου με σπουδαίες δραστηριότητες.
Ο λαογράφος Λουκάτος αναφέρει ότι τα «χελιδονίσματα» προέρχονται από την αρχαιότητα.
Την Πρώτη Μαρτίου οι μικροί έφτιαχναν ένα ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδώντας το ανάλογο τραγούδι πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι για να μαζέψουν αυγά.
Σύμφωνα με το έθιμο, από την 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά»...
Σύμφωνα με την ίδια παράδοση, στο τέλος του μήνα, τα παιδάκια μπορούν να βγάλουν πλέον τον «μάρτη» τους και τότε πρέπει να ακολουθήσουν μία συγκεκριμένη διαδικασία.
Θα πρέπει να αναζητήσουν μία τριανταφυλλιά και να τον κρεμάσουν σε κάποιο από τα κλαδιά της, έτσι ώστε τα μάγουλά τους να γίνουν κόκκινα, όπως τα τριαντάφυλλα!
Στην συνέχεια, τον Μάρτη θα τον παραλάβουν τα χελιδόνια, που σαν αποδημητικά πουλιά που είναι, κάνουν και πάλι κάθε άνοιξη την εμφάνισή τους και θα τον χρησιμοποιήσουν για να στερεώσουν την νέα φωλιά που θα φτιάξουν.
Που υπάρχει το έθιμο
Το έθιμο εκτός από την Ελλάδα, υπάρχει και στην Αλβανία (ονομάζεται Βερόρε), στα Σκόπια (ονομάζεται Μαρτίνκα).
Σε αυτές τις χώρες πολλές φορές δένουν το Μάρτη σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή.
Στη Βουλγαρία την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται Μαρτενίτσα. Παρόμοιες κλωστές (άσπρο και κόκκινο) χρησιμοποιούνται και τα Χριστούγεννα για να στολίσουν κλαδιά με διάφορους καρπούς για να είναι εύφορη η επόμενη χρονιά.
Στη Ρουμανία υπάρχει ένας μύθος που λέει ότι ο Θεός – Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στη Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι. Μια ημέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε το δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη.
Ο νεαρός έχασε τη ζωή του και το αίμα του έβαψε κόκκινο το χιόνι.
Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν το Μάρτη (Μαρτισόρ στα Ρουμάνικα), με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα.
Η λαϊκή φαντασία έδωσε στον μήνα Μάρτιο πάρα πολλά παρατσούκλια, όπως:
Ανοιξιάτης (γιατί είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης),
Γδάρτης, Παλουκοκάφτης Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος (για το ευμετάβλητο του καιρού), Βαγγελιώτης (λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού),
Φυτευτής, και άλλα δηλωτικά της φυσιογνωμίας του, που έχουν σχέση με ιδιότητες ή πράξεις που του αποδίδονται.
Τα πιο πολλά από αυτά βρίσκονται μέσα στις παραδόσεις και τις παροιμίες που έπλασε ο λαός για να εξηγήσει τις απότομες μεταβολές του καιρού ή ακόμα και τις βαρυχειμωνιές που παρατηρούνται μέσα στο Μάρτη και που πάντα είναι επικίνδυνες για τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Μερικές από τις πιο χαριτωμένες και ωραίες παροιμίες, πολλές από τις οποίες χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα είναι οι εξής:
"Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης,
τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει".
Για τις μεγάλες του παγωνιές λέμε:
"Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο".
Για την αντιμετώπιση του κρύου που πολλές φορές τον Μάρτη είναι ιδιαίτερα δριμύ, υπάρχουν και πολλές άλλες παροιμίες:
"Φύλλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια".
"Το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι".
"Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την".
"Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα".
Τέλος, ποιος δεν γνωρίζει το ακόλουθο δίστιχο ποιηματάκι, που όλοι μας σίγουρα θυμόμαστε από τα μαθητικά μας χρόνια...
"Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα,
χαράς σ' εκείνο το ζευγά πού χει πολλά σπαρμένα"
Πως φτιάχνουμε τα βραχιολάκια του Μάρτη
Καθαρά Δευτέρα, το τέλος των Αποκριών και το ξεκίνημα της Σαρακοστής για την Ορθόδοξη Εκκλησία
| | Εμφανίσεις: 902
Καθαρά Δευτέρα
Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών.
Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς.
Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.
Εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα.
Έθιμα ανά την Ελλάδα
Η ημέρα της Καθαράς Δευτέρας, γιορτάζεται έντονα σε όλη την Ελλάδα, με διάφορα έθιμα και αποτελεί επίσημη αργία. Συνηθίζεται πανελλαδικά να τρώγεται λαγάνα, δηλαδή άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα, ταραμάς, χαλβάς, θαλασσινά, λαχανικά, ελιές και φασολάδα χωρίς λάδι.
Κύρια έθιμα σε όλη την Ελλάδα είναι το πέταγμα του χαρταετού, αλλά και το λεγόμενο Γαϊτανάκι, έθιμο που έφεραν από τη Μικρά Ασία οι πρόσφυγες.
Στα Μεστά και στους Ολύμπους της Χίου, αναβιώνει το Έθιμο του Αγά με τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, όπου σε ένα θεατρικό ο Αγάς ως δικαστής, καταδικάζει με χιούμορ τους θεατές.
Άλλο έθιμο με ρίζες στην Τουρκοκρατία είναι εκείνο της μεταμφίεσης κάποιου κατοίκου της Αλεξανδρούπολης σε Μπέη και της περιφοράς του στην πόλη μοιράζοντας ευχές.
Οι κάτοικοι του Πόρου καθαρίζουν τα μαγειρικά σκευάσματά τους από τα λίπη των κρεάτων που καταναλώθηκαν τις Απόκριες σε ένα έθιμο που αποκαλείται ξάρτυσμα.
Σε ορισμένα χωριά της Κέρκυρας λαμβάνει μέρος ο Χορός των Παπάδων όπου οι ιερείς στήνουν χορό που ακολουθείται από τους γέροντες.
Στην Κάρπαθο οδηγούνται στο Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων από τους Τζαφιέδες, δηλαδή τους χωροφύλακες, οι κάτοικοι που αντάλλαξαν απρεπείς χειρονομίες ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη από τους σεβάσμιους της πόλης.
Το αλευρομουτζούρωμα στο Γαλαξίδι, όπου οι καρναβαλιστές πασαλείφονται με αλεύρι και χορεύουν κυκλικά.
Στη Μεθώνη Μεσσηνίας γίνεται του Κουτρούλη ο γάμος, αναπαράσταση ενός πραγματικού γάμου του 14ου αιώνα, ενώ στη Νέδουσα οι αγρότες προσκαλούν την ευημερία με το αγροτικό καρναβάλι τους.
Στη Βόνιτσα ένας αχυρένιος ψαράς δεμένος σε γάιδαρο γυρνώντας μέσα από το χωριό καταλήγει σε μια φλεγόμενη βάρκα στο έθιμο του Αχυρένιου-Γληγοράκη, ενώ στη Θήβα λαμβάνει μέρος ο βλάχικος γάμος όπου ξυρίζεται ο γαμπρός για να παντρευτεί κάποιον άντρα συγχωριανό του μεταμφιεσμένο σε νύφη.
Τέλος, οι Μουτζούρηδες στο Πολύσιτο Βιστωνίδας, μουτζουρώνουν με κάπνα τους επισκέπτες του χωριού.
Κυριακή της Τυρινής, η Κυριακή πριν από την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι γνωστή και ως Κυριακή της Τυροφάγου ή Τυρινής, μια ημέρα πλούσια σε λαογραφικά δρώμενα
| | Εμφανίσεις: 2274
Κυριακή της Τυρινής
Η Κυριακή, πριν από την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής
είναι γνωστή και ως Κυριακή της Τυροφάγου
ή Τυρινής, μια ημέρα πλούσια σε λαογραφικά δρώμενα.
Η τελευταία Κυριακή του Τριωδίου, σήμερα, είναι αφιερωμένη στην έξωση των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο.
Αφού έγινε η υπενθύμιση στους χριστιανούς για τον τρόπο, που πρέπει να αγωνίζονται, δηλαδή με ταπείνωση και ειλικρινή μετάνοια, ώστε να είναι έτοιμοι για την μέλλουσα κρίση, σήμερα γίνεται υπενθύμιση της αιτίας, που προκάλεσε την ανάγκη για αγώνα.
Η έξωση των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο γίνεται αφορμή για όποιον θέλει, να αγωνιστεί και να επανέλθει σ' αυτόν.
Η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είναι το κατεξοχήν στάδιο, κατά το οποίο η αγία μας Εκκλησία καλεί τα παιδιά της να αγωνιστούν ελεύθερα, χωρίς επιβολή και καταναγκασμό.
Καλεί όλους να νηστέψουν, όχι μόνο από την τροφή, αλλά με την νηστεία να προσπαθήσουν να ελέγξουν και να διαχειριστούν όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα, που δέχονται από όλες τις αισθήσεις τους.
Η νηστεία είναι αγώνας και προσπάθεια, τα οποία αποτελούν τα βασικά γνωρίσματα του χριστιανού.
Καλείται, λοιπόν, ο χριστιανός να ακούσει τον θρήνο των πρωτοπλάστων, που κάθισαν απέναντι του παραδείσου κλαίοντες πικρά για την στέρησή του, και να αγωνιστεί με θέρμη ψυχής να κερδίσει πάλι τον παράδεισο, ο οποίος του ανήκει και για τον οποίο είναι πλασμένος.
Καλή Σαρακοστή!
+αρχιμ. Βαρθολομαίος
Καθηγούμενος της Ι. Μονής του Εσφιγμένου
Ιερά Μονή Εσφιγμένου, Άγιον Όρος, Τ.Κ. 630 86
Η Κυριακή, πριν από την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι γνωστή και ως Κυριακή της Τυροφάγου ή Τυρινής (Μασλενίτσα, στις ορθόδοξες σλαβικές χώρες).
Στις Εκκλησίες διαβάζεται, κατά την πρωινή Θεία Λειτουργία, η περικοπή του Ευαγγελίου του Ματθαίου (κεφ. στ', 14-21), που αναφέρεται στην αξία της συγχώρεσης και της νηστείας. Αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας ψάλλεται ο κατανυκτικός εσπερινός της συγγνώμης, κατά τον οποίο ιερείς και πιστοί αλληλοασπάζονται, ζητώντας συγχώρεση ο ένας από τον άλλο, ενόψει της επερχόμενης Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η Εκκλησία επιτρέπει στους πιστούς την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, αυγών, ψαριών και ελαιολάδου, απαγορεύει όμως την κρεοφαγία. Από τα κύρια παραδοσιακά φαγητά του τραπεζιού είναι τα μακαρόνια, που συσχετίζονται από τους λαογράφους με τη λατρεία των ψυχών κατά την περίοδο αυτή. Όπως παρατηρεί ο Φαίδων Κουκουλές, αρχικά η λέξη «μακαρώνια» σήμαινε τροπάρια μακαριστικά, αναπαύσιμους μακαρισμούς στις κηδείες ή στα περίδειπνα, στα οποία προσφέρονταν κυρίως ζυμαρικά.
Το δείπνο της ημέρας λαμβάνει τη μορφή συνεστίασης μεταξύ συγγενών και φίλων. Στην Κύπρο, οι οικογένειες κάθε χωριού συγκεντρώνονται σ’ ένα ή δύο σπίτια και δειπνούν όλοι μαζί και διασκεδάζουν, ενώ στην Κάρπαθο παλαιότερα όλες οι οικογένειες δειπνούσαν στο σπίτι του προεστού του χωριού τους.
Στα περισσότερα μέρη το δείπνο της Τυρινής τελειώνει με αβγό και σχετικούς αστεϊσμούς, αλλά και μαντικές παρατηρήσεις. Στη Σύρο, καθώς και σε πολλά άλλα μέρη, κρεμούν ένα αβγό από το ταβάνι και όπως κάθονται όλοι γύρω από το τραπέζι «του δίνουνε μια κουταλιά και φέρνει βόλτα στο τραπέζι και δοκιμάζουνε ο καθένας να το πιάσει με το στόμα του. Με αβγό κλείνομε το στόμα μας για τη Σαρακοστή και τη Λαμπρή πάλι με αβγό το ξανανοίγουμε», παρατηρεί ο Κουκουλές.
Στην Κύπρο, στην περιοχή της Πάφου, υπάρχει το παρόμοιο έθιμο της «Δαγκαννούρας», κατά το οποίο καίουν την κλωστή, με την οποία έχουν δέσει το αβγό. Αν καεί η κλωστή, η χρονιά θα είναι καλή. Και στην περιοχή της Καστοριάς καίνε την κλωστή και παρατηρούν πόσα ψηλά θα καεί, κάνοντας προγνώσεις και ευχές για το ύψος που θα φθάσουν τα στάχυα των σιτηρών που έχουν σπείρει.
Με το δείπνο της Κυριακής της Τυρινής κλείνει ένας γαστρονομικός κύκλος, που σχετίζεται με τη χριστιανική θρησκεία και από την επομένη, Καθαρά Δευτέρα, αρχίζει η σωματική και ψυχική προετοιμασία για το Πάσχα, με την αυστηρή νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Την Κυριακή της Τυροφάγου κορυφώνονται οι καρναβαλικές εκδηλώσεις και αναβιώνουν παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα σε όλη την Ελλάδα. Οι μύθοι και οι θρύλοι της χώρας μας έρχονται στο προσκήνιο και μέσα από τις μεταμφιέσεις, το χορό, το γλέντι και το τραγούδι. Στο επίκεντρο των εορταστικών εκδηλώσεων η Πάτρα, με το ονομαστό καρναβάλι της, αλλά και η Ξάνθη και το Ρέθυμνο με τα δικά τους ξεχωριστά καρναβάλια, που κερδίζουν συνεχώς σε δημοφιλία και αναγνώριση.
Από τα ανά την Ελλάδα έθιμα της ημέρας ξεχωρίζουν:
Οι «Φανοί» της Κοζάνης.
Οι «Μπουμπούνες» της Καστοριάς.
Η Τζαμάλα στα Γιάννινα.
Ο «Μπέης» του Έβρου.
Ο χορός της «γκαμήλας» και η παρέλαση των αρμάτων στη Λαμία.
Το Γαϊτανάκι της Λιβαδειάς.
Το «κοντοσούβλι γίγας» στην Αμφίκλεια.
Το στοιχειό της Χάρμαινας στην Άμφισσα.
Ο «γέρος» και η «κοπέλλα» στη Σκύρο.
Ο Βενετσιάνικος Γάμος στο Τζάντε.
Ο Γενιτσαρίστικος Χορός στα Λεχαινά.
Οι Κουμουζέλες σε Κω, Λέρο και Σύμη.