Άρθρα
Νικηφόρος Βρεττάκος, ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και δοκιμιογράφος
| 
| Εμφανίσεις: 1687
Νικηφόρος Βρεττάκος
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και δοκιμιογράφος. Θεωρείται ένας από του μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές. (Κροκεές, Λακωνία 1 Ιανουαρίου 1912 – Πλουμίτσα, Λακωνία 4 Αυγούστου 1991)
Έχει προταθεί τετράκις για το Βραβείο Νόμπελ, ενώ επίσης έχει λάβει άλλα πολλά βραβεία, όπως το βραβείο Ουράνη, το Πρώτο βραβείο κρατικής ποίησης κ.α.
Βίος - Πρώτα χρόνια
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος γεννήθηκε την 1 Ιανουαρίου 1912, στο χωριό Κροκεές, της Λακωνίας. Ήταν το δεύτερο από τα έξι παιδιά του Κωνσταντίνου Βρεττάκου και της Ευγενίας, το γένος Παντελάκη.
Τα νηπιακά του χρόνια πέρασε στην Πλούμιτσα, στο πατρικό του σπίτι. Το 1917 η οικογένειά του μετακομίζει στις Κροκεές, όπου εγγράφεται στο Δημοτικό σχολείο.
Το 1921 τελειώνει το Δημοτικό και συνεχίζει στο Ημιγυμνάσιο Κροκεών, από το οποίο, παρά τις οικονομικές δυσχέρειες και την αρρώστια του πατέρα του, αποφοιτά το 1923.
Στη συνέχια εγγράφεται στο Γυμνάσιο Γυθείου, όπου φοιτά με πολλές δυσκολίες. Στο ίδιο σχολείο, στην περίοδο αυτή, φοιτά και ο Γιάννης Ρίτσος.
Το 1928, σε ηλικία, μόλις, δεκαέξι ετών, έδωσε στην Εμπορική Λέσχη Γυθείου, δύο διαλέξεις, με θέμα Χριστιανισμός - Μαρξισμός.
Στην Αθήνα
Το 1929, κατευθύνθηκε προς την Αθήνα, με σκοπό να ξεκινήσει τις πανεπιστημιακές του σπουδές -μάταια λόγω οικονομικών δυσχερειών. Έτσι, λοιπόν, προσλήφθηκε ως υπάλληλος αρχικά σε εταιρεία υδραυλικών έργων αποξήρανσης και στη συνέχεια, μέχρι το 1932, έκανε διάφορες περιστασιακές κυρίως, χειρωνακτικές εργασίες.
Στο ενδιάμεσο, εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές το «Κάτω από σκιές και φώτα» το 1929 και το «Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων», το 1933, οι οποίες κέντρισαν το ενδιαφέρον του λογοτεχνικού κόσμου – και ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του Κωστή Παλαμά. Βεβαίως, το επόμενο βιβλίο του «Ο πόλεμος» λογοκρίθηκε από το καθεστώς Μεταξά.
Το 1932 κατατάχθηκε στο στρατό στην Τρίπολη. Υπηρέτησε όμως για τέσσερις μήνες, καθώς ήταν προστάτης πολυμελούς οικογένειας. Ακολούθως, το 1934, στον Πειραιά, εργάστηκε ως γραφέας στις γενικές αποθήκες στρατού.
Εκεί γνωρίστηκε με τη γυναίκα του. Κατόπιν, το 1935, δούλεψε στα Μεταξουργία Νέας Ιωνίας και ένα χρόνο αργότερα ως ιδιωτικός υπάλληλος και ως εργάτης υφαντουργείου. Το 1938, με παρέμβαση του φίλου του Θέμου Αμουργή, διορίστηκε στο Υπουργείο Εργασίας.
Πόλεμος, Αντίσταση και κατοπινά χρόνια
Μετά την κήρυξη του Ελληνοιταλικού Πολέμου, το 1940, αμέσως, στρατεύτηκε στην πρώτη γραμμή και κινδύνεψε να σκοτωθεί στο ύψωμα της Κλεισούρας. Όταν το σύνταγμα, στο οποίο υπηρετούσε, διαλύθηκε -με την κατάρρευση του Μετώπου (1941)- κατευθύνθηκε στην Αθήνα και εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση με τον ΕΑΜ. Οι ημερολογιακές σημειώσεις του, εκείνη την περίοδο, αποτέλεσαν τη βάση του βιβλίου του, το «Αγρίμι». Γενικότερα, από το 1942 - 1944 ασχολήθηκε ενεργά με την Εθνική αντίσταση. Επίσης, γράφτηκε και στο Κ.Κ.Ε., αυτή την περίοδο, στην οποία μάλιστα, έχασε και τον πατέρα του, ο οποίος θάφτηκε στην Πλουμίτσα.
Το 1946 προσλήφθηκε ως γραφέας στον Οικονομικό Συνεταιρισμό Εκτελωνιστών του Πειραιά, αργότερα, τον ίδιο χρόνο υπέγραψε τη διαμαρτυρία των Ελλήνων λογοτεχνών «Προς τη Δ' Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων και τη Διεθνή Κοινή Γνώμη: Περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων την Δημοσίαν Τάξιν και την ακεραιότητα της χώρας».
Το 1948 γνωρίστηκε με τον ποιητή, Άγγελο Σικελιανό, με τον οποίον υπήρξαν φίλοι, μέχρι το τέλος της ζωής του.
Το 1949, ο Βρεττάκος, εξέδωσε το λυρικό δοκίμιο «Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου» εξαιτίας της συγγραφής του αυτής, διαγράφτηκε από το Κ.Κ.Ε. και απομακρύνθηκε, γενικότερα, από το περιοδικό Ελεύθερα Γράμματα, όπου ήταν και διευθυντής. Εκείνη την περίοδο γνωρίστηκε με την Τατιάνα Γκρίτση - Μilliex και το Roger Milliex, με τους οποίους συνδέθηκε φιλικά.
Το 1955 ο Βρεττάκος εκλέχτηκε στο Δήμο Πειραιά (1955-1959). Υπήρξε σημαντική η συμβολή του από τη θέση αυτή στην αναβάθμιση της πόλης κυρίως σε πολιτιστικό επίπεδο (ίδρυση Πειραϊκού Θεάτρου του Δημήτρη Ροντήρη, Ιστορικού Αρχείου, Φιλαρμονικής Πειραιώς, Δημοτικής Πινακοθήκης).
Το 1957 ταξίδεψε στη ΕΣΣΔ μαζί με τους Στρατή Μυριβήλη, Άγι Θέρο κ.α. στα πλαίσια της Παγκόσμιας Συνάντησης Δημοκρατικής Νεολαίας, που είχε προσκληθεί από σπουδαστές της Μόσχας. Εκεί γνωρίστηκε με τη γυναίκα του Μαξίμ Γκόρκι.
Το 1962 ο Βρεττάκος ήταν άνεργος μετά τη διάλυση του Συνεταιρισμού Εκτελωνιστών.
Έτσι, το 1964 εργάστηκε ως ιματιοφύλακας στο Εθνικό Θέατρο μετά από παρέμβαση του Λουκή Ακρίτα.
Ο Βρεττάκος, το 1958, μετά το ταξίδι του κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Ο ένας από τους δύο κόσμους» Το βιβλίο αυτό στάθηκε η αφορμή να κατηγορηθεί (μαζί με τους Γιάννη Ρίτσο και Μάρκο Αυγέρη) για παράβαση του Ν.509.
Στα χρόνια της Δικτατορίας
Μετά το πραξικόπημα τις 21 Απριλίου 1967, ο Βρεττάκος αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία[4] από όπου ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη: Βουκουρέστι, Βενετία, Δαλματικές ακτές, Ζάγκρεμπ, Ρώμη, Παρίσι, Μπέρμιγχαμ, Λονδίνο, Παλέρμο, Μόναχο.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ευρώπη συμμετείχε σε ραδιοφωνικές εκπομπές και σε φεστιβάλ ποίησης. Επίσης, τιμήθηκε από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και επεξεργάστηκε το αυτοβιογραφικό κείμενο «Οδύνη», το οποίο εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη, το 1969.
Μεταπολίτευση και ύστατα χρόνια
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1974 και εγκαταστάθηκε, από εκεί και πέρα, μόνιμα στην Αθήνα. Τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, με το βραβείο Ουράνη και δωδεκα χρόνια αργότερα, ανακηρύχθηκε μέλος της (26 Φεβρουαρίου 1986).
Επίσης αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το 1991 επισκέφθηκε την Πλουμίτσα, με την οικογένειά του. Εκεί έμελε να αφήσει και την τελευταία του πνοή.
Πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 4 Αυγούστου 1991 και κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, δημόσια δαπάνη.
Λογοτεχνική σταδιοδρομία/Συγγραφικό Έργο
Το συγγραφικό έργο του Νικηφόρου Βρεττάκου, δύναται να χωριστεί σε 4 μέρη. Την παρθενική του εμφάνιση, ο Νικηφόρος Βρεττάκος, στον χώρο της λογοτεχνίας, την έκανε το 1929, με τη δημοσίευση κάποιων πρωτόλειων ποιημάτων του από τα μαθητικά του χρόνια με τίτλο Κάτω από σκιές και φώτα (εκδόθηκαν το 1933).
Μέχρι και το 1940 εξέδωσε έξι συλλογές, τις οποίες συγκέντρωσε στον τόμο Γκριμάτσες του ανθρώπου. Πολλές ποιητικές συλλογές, ακολούθησαν, έως το 1951 (χρονιά θεωρούμενη ως δεύτερο ορόσημο στην καλλιτεχνική του πορεία), που εξέδωσε με τίτλο Τα ποιήματα 1929-1951, τον δεύτερο συγκεντρωτικό τόμο με ποιήματά του. Εκείνη την περίοδο παρατηρείται η στροφή του Βρεττάκου από τον νεανικό λυρισμό, στην έντονη δραματική γραφή.
Ακολούθησε η τρίτη και ωριμότερη περίοδος της δημιουργίας του, στην οποία επιχείρησε μια εξισορρόπηση αυτών των δύο στοιχείων, του λυρικού στοιχείου και του δραματικού, στην υπηρεσία του ηθικού και κοινωνικού προβληματισμού του. Αυτή την περίοδο ασχολείται με έννοιες όπως φως, φύση, αγάπη και αγνότητα.
Η τέταρτη και τελευταία ποιητική περίοδος (1975-1990) μπορεί να χαρακτηριστεί από αισιοδοξία, η οποία έχει διάρκεια. Στα ποιήματά του μιλά για μια πιο ανθρώπινη ζωή, καθώς και για μια διαρκή εγρήγορση και επανάσταση.
Τέλος, προτάθηκε τέσσερις φορές για το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Ο Βρεττάκος, τιμήθηκε, επίσης, από πολλούς δήμους σε όλη την Ελλάδα και ανακηρύχτηκε επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών μαζί με τους Γιάννη Ρίτσο και Γιώργο Βαλέτα το 1984, όπως επίσης επίτιμος Πρόεδρος της Εταιρείας Γραμμάτων και Τεχνών του Πειραιά κ.ά.
Η τέταρτη και τελευταία ποιητική περίοδος (1975-1990) χαρακτηρίζεται από αισιοδοξία που έχει διάρκεια. Μιλά στα ποιήματά του για μια ανθρωπινότερη ζωή, για μια διαρκή εγρήγορση και επανάσταση.
Βραβεύσεις
Βραβεία
Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1940, 1956, 1982)
Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1974)
Βραβείο Knocken (1980)
Βραβείο της Εταιρείας Σικελικών Γραμμάτων και Τεχνών (1980)
Αριστείο Γραμμάτων από την Ακαδημία Αθηνών (1982)
Βραβείο του Τίμιου Σταυρού του Απόστολου και Ευαγγελιστού Μάρκου από του Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής (1984)
Μετάλλιο Χρυσός Πήγασος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών (1989)
Τιμητικές Διακρίσεις
Επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
Επίτιμος Πρόεδρος της Εταιρείας Γραμμάτων και Τεχνών του Πειραιά
Επίτιμο μέλος του «Παρνασσού»
Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών
Επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εργογραφία
Ποίηση
Κάτω από σκιές και φώτα. Αθήνα, τυπ. Τέχνη, 1929.
Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων. Αθήνα, Μαυρίδης, 1933.
Οι γκριμάτσες του ανθρώπου. Αθήνα, τυπ. Ματαράγκα, 1935.
Ο πόλεμος. Αθήνα, τυπ. Ματαράγκα, 1935.
Η επιστολή του κύκνου. Αθήνα, Γκοβόστης, 1937.
Το ταξίδι του Αρχάγγελλου (sic) · Σχέδια – Καλλιτεχνική επιμέλεια Επαμ. Λιώκη. Αθήνα, 1938.
Μαργαρίτα - Εικόνες απ’ το ηλιοβασίλεμα. Αθήνα, Αντωνόπουλος, 1939.
Το γυμνό παιδί. Αθήνα, Νεοελληνική Λογοτεχνία, 1939.
Το μεσουράνημα της φωτιάς·Ποιήματα 1938-1940. Αθήνα, Αντωνόπουλος, 1940.
Ηρωική συμφωνία… Αθήνα, έκδοση του περ. Φιλολογικά Χρονικά, 1944.
33 Ημέρες. Αθήνα, Ματαράγκας, 1945 (Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης)
Λόγος ενός ληστή στη διάσκεψη του Πότσδαμ. Αθήνα, Ματαράγκας, 1945.
Η παραμυθένια Πολιτεία. Αθήνα, Ματαράγκας, 1947.
Το βιβλίο της Μαργαρίτας. Αθήνα, Ανδρομέδα, 1949.
Ο Ταϋγετος και η σιωπή. Αθήνα, Λογοτεχνική Γωνιά, 1949.
Τα θολά ποτάμια. Αθήνα, 1950.
Πλούμιτσα. Κροκεές, 1950 (περιορισμένα αντίτυπα )
Πλούμιτσα. Αθήνα, Τα Πειραϊκά Χρονικά, 1952.
Έξοδος με το άλογο (Ύμνος στη χαρά)· Μ’ ένα σχέδιο του Γιώργου Βακαλό. Αθήνα, 1952.
Στον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Αθήνα, Ημέρα, 1954.
Ο χρόνος και το ποτάμι · 1952-1956. Αθήνα, Δίφρος, 1957.
Η μητέρα μου στην εκκλησία. Αθήνα, Δίφρος, 1957.
Βασιλική δρυς· Ποιήματα. Αθήνα, Δίφρος, 1959.
Το βάθος του κόσμου. Αθήνα, Ματαράγκας, 1961.
Αυτοβιογραφία. Αθήνα, Φέξης, 1961.
Ωδή στον ήλιο. Αθήνα, Διογένης, 1974.
Διαμαρτυρία· Ποιήματα· Με δύο σχέδια της Christine Lichthard. Αθήνα, Διογένης, 1974.
Το ποτάμι Μπυές και τα εφτά ελεγεία. Αθήνα, Διογένης, 1975.
Απογευματινό ηλιοτρόπιο· Ξυλογραφίες – εξώφυλλο Ζίζης Μακρή. Αθήνα, Διογένης, 1976.
Ο Προμηθέας ή Το παιχνίδι μιας μέρας. Αθήνα, Διογένης, 1978.
Εις μνήμην 1940-1944. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1981.
Λειτουργία κάτω απ’ την Ακρόπολη. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1981.
Ο διακεκριμένος πλανήτης)· Ποιήματα. Αθήνα, Τρία Φύλλα, 1983.
Ηλιακός λύχνος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1984.
Εκκρεμής δωρεά. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1986.
Χωρωδία. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1988.
Η φιλοσοφία των λουλουδιών· Ποιήματα· Μετάφραση David Connoly· Εικονογράφηση Γιώργη Βαρλάμου. Αθήνα, Artigraf, 1988.
Σικελικά ποιήματα. Αθήνα, Αστρολάβος/Ευθύνη50, 1990.
Διαμαρτυρία. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.
Συνάντηση με τη θάλασσα. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.
Selected Poems, translated by David Connolly, εκδ. «Αιώρα», Αθήνα 2015
Πεζά
Το αγρίμι · 1941-1943. Αθήνα, Ματαράγκας, 1945.
Το ηθικό στοιχείο στη δημοτική ποίηση. Αθήνα, 1954. (ανατύπωση από τα Ελληνικά Χρονικά99, 14/3/1954, σ.17-20)
Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου. Αθήνα, Τα Πειραϊκά Χρονικά, 1949.
Ο ένας από τους δύο κόσμους (Ένα ταξίδι - Μια γιορτή - Μερικά συμπεράσματα). Αθήνα, 1958.
Νίκος Καζαντζάκης · Η αγωνία του και το έργο του · Επιμέλεια Κωστούλας Μητροπούλου. Αθήνα, Σύψας Π. - Σιαμαντάς Χρ., 1960.
Η Στροφή και η θέση του Σεφέρη. Αθήνα, 1962 (ανάτυπο από τον τόμο για το Σεφέρη)
Το αγρίμι και η καταιγίδα. Αθήνα, Θεμέλιο, 1965.
Οδύνη. Νέα Υόρκη, Εκδόσεις Αποφοίτων Ελληνικών Πανεπιστημίων, 1969.
Μπροστά στο ίδιο ποτάμι · Διηγήματα. Αθήνα, Διογένης, 1972.
Μαρτυρίες μιας κρίσιμης εποχής. Αθήνα, Κάκτος, 1979.
Ποιητικός λόγος και εθνική αλήθεια (Ο λόγος του ποιητή στην Ακαδημία στις 9 Φεβρουαρίου 1988). Αθήνα, Φιλιππότης, 1988.
Λόγος για το Μεσολόγγι (Γιορτές της Εξόδου 17 Απριλίου 1989). Αθήνα, Φιλιππότης, 1989.
Ακαδημία Αθηνών · Έκτακτος Συνεδρία της 12ης Δεκεμβρίου 1989 · Προεδρία Σόλωνος Κυδωνιάτου · Μνήμη Άγγελου Σικελιανού · Ομιλία του Ακαδημαϊκού κ.Νικηφόρου Βρεττάκου · Ομιλία του Ακαδημαϊκού κ. Πέτρου Χάρη. Αθήνα, 1989 (ανάτυπο από τα Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών64).
Η φθορά της γλώσσας φθορά του έθνους. Αθήνα, Φιλιππότης, 1990.
Ενώπιος ενωπίω · Ημερολογιακές σημειώσεις 1962 · Πρόλογος Κώστας Βρεττάκος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.
Οδύνη - Αυτοβιογραφικό. Αθήνα, Πόλις, 1995.
Μεταφράσεις
H. DE. GLASENAPP, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ, ΑΘΗΝΑΙ, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΠΕΡ.ΣΥΨΑ-ΧΡ.ΣΙΑΜΑΝΤΑ.
Στέφαν Τσβάιχ, Ρομαίν Ρολλάν· Ο άνθρωπος και το έργο του. Αθήνα, Βιβλιοεκδοτική, χ.χ.
Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Μπαρμπα- Γκόριο· Πρόλογος – Μετάφραση Νικηφόρου Βρεττάκου. Αθήνα, Βιβλιοεκδοτική, 1954.
Αττίλα Γιόζεφ · Ποιήματα · Μετάφραση Νικηφόρου Βρεττάκου, Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Κέδρος, 1963.
Εντίτα Μόρρις· Τα λουλούδια της Χιροσίμα. Αθήνα, Θεμέλιο, 1978.
Συγκεντρωτικές Εκδόσεις
Οι γκριμάτσες του ανθρώπου. Αθήνα, 1935.Δεύτερη έκδοση, Τελειωτική μορφή. Αθήνα. Εκδόσεις Αντωνοπούλου, 1940. Στον τόμο τούτο ξαναδημοσιεύονται: Οι Γκριμάτσες του ανθρώπου (1935), Η Επιστολή του Κύκνου (1937), Το Ταξίδι του Αρχαγγέλου (1938) και Η Μαργαρίτα: Εικόνες απ’ το ηλιοβασίλεμα (1939). Τα ποιήματα του Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων (1933)
Τα ποιήματα · 1929-1951. Αθήνα, 1955.
Ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος · Επιλογή από το έργο του. Αθήνα, Θεμέλιο, 1964.
Ποιήματα 1929-1957. Αθήνα, Διογένης, 1972.
Ποιήματα 1958-1967· Οδοιπορία· Μ’ ένα χαρακτικό της Βάσως. Αθήνα, Διογένης, 1972.
Ποιήματα 1967-1970. Αθήνα, Διογένης, 1972.
Τα ποιήματα · Τόμος πρώτος·Με ένα σχέδιο του Επαμεινώνδα Λιώκη. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1981.
Τα ποιήματα · Τόμος δεύτερος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1981.
Τα ποιήματα · Τόμος τρίτος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.
Προσωπική ζωή
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, όταν εργάστηκε στις Γενικές Αποθήκες Στρατού, στον Πειραιά, γνώρισε τη γυναίκα του, την Καλλιόπη Αποστολίδη, που ήταν φοιτήτρια της Φιλολογίας. Παντρεύονται στις 20 Αυγούστου 1934. Το 1936 γεννιέται η κόρη του Τζένη, ενώ το 1938 ο υιός του Κώστας.
Πανουργιάς ή Δημήτριος Ξηρός, Έλληνος οπλαρχηγός του αγώνα 1821
| | Εμφανίσεις: 1277Δημήτριος Ξηρός
ή Πανουργιάς
Ο Δημήτριος Ξηρός ή Πανουργιάς, ήταν Έλληνας οπλαρχηγός της επαρχίας Αμφίσσης (Σάλωνα), καταγόμενος από τον Άγιο Γεώργιο και γεννημένος στη Δρέμισα, από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του Αγώνα. (1759 ή 1767 - 1834)
Βιογραφία
Το όνομα της οικογένειάς του ήταν Ξηρός και το πραγματικό όνομα θα ήταν Δημήτριος, αλλά το όνομα αυτό το πήρε από λάθος του νονού του, που κατά μία εκδοχή τον πέρασε για κορίτσι και τον βάφτισε Πανωραία, ενώ κατά δεύτερη εξ΄ αιτίας επίθεσης των Τούρκων την ώρα της βάφτισης.
Σε νεαρή ακόμα ηλικία καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά ένας ισχυρός Οθωμανός της περιοχής, ο Δελή Αχμέτ αφού τον λυπήθηκε και μεσολάβησε ώστε να του χαρίσουν τη ζωή, τον πήρε στην υπηρεσία του. Όταν ο Δελή Αχμέτ έγινε κλέφτης τον πήρε μαζί του σαν πρωτοπαλίκαρο. Πεθαίνοντας ο Τούρκος κλέφτης, ο Πανουργιάς πήρε τη θέση του και συνεργαζόμενος με τον Ανδρέα Ανδρούτσο έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του Λάμπρου Κατσώνη την περίοδο 1770-1792 του Ρωσσοτουρκικού Πολέμου και των Ορλωφικών.
Το 1813 ο Αλή πασάς, για να απαλλαγεί από τον επικίνδυνο αυτό κλέφτη, τον διόρισε αρματολό της Αμφίσσης, αλλά γρήγορα τον αντικατέστησε με τον Σουλιώτη Λάμπρο Κοσμά. Από το 1817 έως το 1820 ο Πανουργιάς έζησε στα Ιωάννινα, επιτηρούμενος από τον Αλή Πασά, ο οποίος στη διαμάχη του με τον Σουλτάνο, του δίνει την άδεια να επιστρέψει και να αναλάβει ξανά το αρματολίκι των Σαλώνων.
Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και προετοίμασε με επιτυχία την επανάσταση στην Παρνασσίδα στις 24 Μαρτίου 1821. Ηγήθηκε των οπλαρχηγών Μανίκα, Παπανδριά και Γούρα στην απελευθέρωση της πόλης της Άμφισσας στις 26 Μαρτίου 1821 και πολιόρκησε το κάστρο της, που τελικά παραδόθηκε στις 10 Απριλίου.
Έλαβε μέρος στις μάχες της Αλαμάνας και στο της Γραβιάς, όπου μαζί με τον Δυοβουνιώτη οχυρώθηκαν στα υψώματα γύρω από το χάνι. Λόγω ασθενείας δεν συμμετείχε στη Μάχη των Βασιλικών, αλλά έστειλε στη θέση του το γιο του, Νάκο, με το ένοπλο σώμα του. Συμμετείχε στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ως αντιπρόσωπος της επαρχίας Αμφίσσης και πρωταγωνίστησε στην παράδοση του Ακροκορίνθου τον Ιανουάριο του 1822.
Εκπόνησε το σχέδιο καύσεως των σιτηρών κατά την κάθοδο του Δράμαλη και αφού αποχώρησε λόγω γήρατος από τον Αγώνα, έχρισε διάδοχό του το γιο του Νάκο στην αρχηγία του σώματός του. Παρ΄ όλα αυτά, τον Ιούλιο του 1824, μετά από πρότασή του, οχυρώνεται στην Άμπλιανη όπου γίνεται μεγάλη μάχη και αποκρούονται πολυάριθμοι Τούρκοι με αρχηγούς τους Γιουσούφ και Αμπάζ Πασά (βλ. μάχη της Άμπλιανης}. Ο Πανουργιάς δεν έλαβε μέρος στις εμφύλιες διαμάχες του 1825 και προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να σώσει τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, διαφωνόντας ακόμα και με το γυιό του Νάκο (αναφέρεται χαρακτηριστικά υβριστική του επιστολή}.
Διορίστηκε το 1833 μέλος της οκταμελούς επιτροπής η οποία συστάθηκε στο Ναύπλιο για να εξετάσει τις υπηρεσίες που είχαν προσφέρει οι αγωνιστές κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Πέθανε στις 4 Αυγούστου του 1834 στην Άμφισσα.
Ο γιος του, Νάκος ή Ιωάννης (1801-1863), ήταν Υποστράτηγος και διατέλεσε βουλευτής, ενώ ο εγγονός του, Πανουργιάς (1844-1904), ήταν Συνταγματάρχης και βουλευτής την περίοδο 1892-1898.
Γιώργος Ζωγράφος, ήταν Έλληνας ηθοποιός και τραγουδιστής, από τους σημαντικούς εκπροσώπους του "Νέου Κύματος"
| | Εμφανίσεις: 1485
Γιώργος Ζωγράφος
Ο Γιώργος Ζωγράφος, ήταν Έλληνας ηθοποιός και τραγουδιστής, από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του «Νέου Κύματος». (4 Αυγούστου 1936 – βρέθηκε νεκρός στις 12 Αυγούστου 2005)
Πατέρας του ήταν ο ηθοποιός του Εθνικού θεάτρου Νίκος Ζωγράφος και μητέρα του η ηθοποιός της Λυρικής Σκηνής Αλίκη Ζωγράφου. Ο ίδιος ήταν απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν.
Η πρώτη του εμφάνιση στην μουσική έγινε στην μπουάτ της Μυκόνου «Θαλάμη», ενώ αργότερα εμφανιζόταν σε διάφορες μπουάτ της Πλάκας, ανάμεσά τους και η μπουάτ «Συμπόσιο» όπου την περίοδο 1962-63 τραγουδούσε μαζί με τους Δήμο Μούτση, Ντόρα Γιαννακοπούλου και Διονύση Σαββόπουλο.
Συνεργάστηκε με γνωστούς Έλληνες συνθέτες της εποχής του. Ανάμεσα στα γνωστά τραγούδια που ερμήνευσε είναι το «Άκρη δεν έχει ο ουρανός» του Νότη Μαυρουδή, το «Πέρα από τη θάλασσα» του Γιάννη Μαρκόπουλου, το «Ο Ιρλανδός κι ο Ιουδαίος» του Μάνου Χατζιδάκι, τα «Μαουτχάουζεν» και «Γράμματα από τη Γερμανία» του Μίκη Θεοδωράκη, τα «Συλλογή ποιητών» και «Μπολιβάρ» του Νίκου Μαμαγκάκη, το «Μικρό παιδί σαν ήμουνα» του Λίνου Κόκοτου και άλλα.
Επίσης είχε λάβει μέρος στο θρυλικό θεατρικό έργο του Μάνου Χατζιδάκι «Οδός Ονείρων», που ανέβαινε στο θέατρο «Metropolitan», με συμμετοχή στο τραγούδι «Οι Αδελφές Τατά» μαζί με τις Μάρω Κοντού, Ζωή Φυτούση, Σούλα Μπάστα και Νίκη Λεμπέση. Συνεργάστηκε με σημαντικούς καλλιτέχνες του νέου κύματος και της πρώτης φάσης του ελληνικού ροκ, όπως Αρλέτα, Λάκης Παππάς, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Καίτη Χωματά, κ.ά.
Ο Ζωγράφος βρέθηκε νεκρός, μετά από δεκαπέντε μέρες όπου δεν είχε δώσει σημεία ζωής, στις 12 Αυγούστου του 2005, σε διαμέρισμα όπου έμενε μόνος τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Μπέττυ Αρβανίτη, Ελληνίδα ηθοποιός θεάτρου και κινηματογράφου
| | Εμφανίσεις: 1764
Μπέτυ Αρβανίτη
Η Μπέττυ Αρβανίτη (Ελισσάβετ) είναι Ελληνίδα ηθοποιός. Γεννήθηκε στις 4 Αυγούστου 1939 στην Αθήνα.
Υπήρξε από τις πιο ξακουστές πρωταγωνίστριες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου και του θεάτρου. Κυρίως έγινε γνωστή από τη συμμετοχή της σε ταινίες - παραγωγές της Φίνος Φιλμς τις δεκαετίες του 60' και του 70'.
Η Μπέττυ Αρβανίτη είναι παντρεμένη με τον μεταφραστή και πολιτικό μηχανικό Βασίλη Πουλαντζά σε τρίτο γάμο. Ίδρυσαν μαζί την Εταιρεία Θεάτρου Πράξη και τη στέγασαν στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας.
Ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης είναι γιος της από τον πρώτο της γάμο με τον αρχιτέκτονα Κώστα Σταμάτη. Υπήρξε παντρεμένη με τον επίσης ηθοποιό Φαίδωνα Γεωργίτση με τον αποίο αποτέλεσαν και καλλιτεχνικό ζευγάρι στην ταινία "Νύχτα γάμου" (1967).
Η Μπέτυ Αρβανίτη είναι μια πολύ αξιόλογη και σοβαρή Ελληνίδα ηθοποιός. Κινηματογραφικά, είναι συνυφασμένη με ταινίες της Φίνος Φιλμ, αφού με αυτές, μέσα από εξαιρετικές ερμηνείες σε πρωταγωνιστικούς ρόλους, καθιερώθηκε, και γνώρισε την καταξίωση. Γοητευτική, με δυναμική παρουσία, διαμόρφωσε με τους ρόλους της έναν «κινηματογραφικό χαρακτήρα» χειραφετημένης, αλλά και ευαίσθητης γυναίκας.
Γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα και σπούδασε υποκριτική στις σχολές: Καρόλου Κούν, Χρ. Βαχλιώτη και Π. Κατσέλη. Ακολούθησε μια σημαντική θεατρική καριέρα, ξεκινώντας το 1962 με έργα όπως: «Λεωφορείο ο Πόθος», «Θείος Βάνιας» και «Μισάνθρωποι». Την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση, πραγματοποίησε το 1964 στην ταινία «Περάστε την πρώτη του μηνός», ενώ έγινε ευρύτερα γνωστή το 1967, πλαισιώνοντας τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, στην ταινία «Κάτι Κουρασμένα Παληκάρια».
Συνολικά, γύρισε πάνω από 25 ταινίες. Στην Φίνος Φίλμ πρωταγωνίστησε σε μια σειρά από ταινίες, είτε κωμωδίες – όπως η «Νύχτα Γάμου» πλάι στον τότε σύζυγό της και επίσης ηθοποιό Φαίδωνα Γεωργίτση – είτε δράματα, όπως στην ταινία «Θέμα Συνειδήσεως», πλάι στον Νίκο Κούρκουλο. Αξέχαστος έχει μείνει επίσης και ο ρόλος της στην ταινία «Το Κοροϊδάκι της Πριγκιπέσσας», όπου ερμήνευσε μια οικονομικά ξεπεσμένη αρχοντογυναίκα.
Μετά τον κινηματογράφο, ήρθε η εποχή της τηλεόρασης και η δημοφιλής ηθοποιός πέρασε με άνεση και επιτυχία στο νέο μέσο που έφτανε στα σπίτια των Ελλήνων θεατών, μέσα από σειρές όπως ο «Γιούγκερμαν» το 1976, καθώς επίσης και σε επιτυχημένες σειρές του αγγλικού καναλιού BBC, με πιο γνωστή τη σειρά “Who pays the ferryman”.
Το 1987, και έχοντας εγκαταλείψει οριστικά τον κινηματογράφο, ίδρυσε τη θεατρική εταιρία «Πράξη» στην οδό Κεφαλληνίας, στην οποία έκανε πραγματικότητα τα όνειρά της. Μέχρι σήμερα έχει ανεβάσει σημαντικά έργα, από Ίψεν μέχρι Πίντερ και Φασμπίντερ, σκηνοθετημένα από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες.
Η Β΄ Σκηνή που λειτουργεί στο θέατρο της, παρουσιάζει έργα με νέους σκηνοθέτες και ηθοποιούς, συμβάλλοντας έτσι στην ανάδειξη νέων καλλιτεχνών. Το καλοκαίρι του 1990, εμφανίστηκε στην Επίδαυρο, ερμηνεύοντας τη Φαίδρα στον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, ενώ το 2000 της απονεμήθηκε το έπαθλο «Μαρίκα Κοτοπούλη».
Ιωάννης Παύλος ΙΙ, στα νιάτα του διετέλεσε ποδοσφαιριστής, ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας, προτού περιβληθεί το ιερατικό σχήμα
| | Εμφανίσεις: 1202
Ιωάννης Παύλος ΙΙ
1920 – 2005
Ο Ιωάννης Παύλος ΙΙ γεννήθηκε, ως Κάρολος Ιωσήφ Βοϋτίλα, στις 18 Μαΐου 1920, στην πόλη Βαντοβίτσε της Πολωνίας. Στα νιάτα του διετέλεσε ποδοσφαιριστής, ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας, προτού περιβληθεί το ιερατικό σχήμα το 1946. 17 χρόνια αργότερα εκλέγεται αρχιεπίσκοπος Κρακοβίας και το 1967 καρδινάλιος.
Το 1978 είναι η μεγάλη χρονιά για τον 58χρονο Βοϊτίγα. Συμμετέχει για πρώτη φορά στο κονκλάβιο του Βατικανού, για την εκλογή νέου Πάπα. Είναι ο Ιωάννης Παύλος Ι, ο οποίος θα μείνει στο θρόνο του Βατικανού μόλις 33 μέρες. Θα πεθάνει στις 28 Σεπτεμβρίου, κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Δεύτερο κονκλάβιο την ίδια χρονιά για τον πολωνό ιερωμένο και ούτε που του είχε περάσει από το μυαλό ότι στις 16 Οκτωβρίου θα εκλεγόταν Πάπας με το θρησκευτικό όνομα Ιωάννης Παύλος ΙΙ, προς τιμήν του αποθανόντος προκατόχου του.
Η εκλογή του εξέπληξε, όχι μόνο τον ίδιο, αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Ήταν ο πρώτος μη ιταλός Πάπας τα τελευταία 500 χρόνια και ο πρώτος από χώρα της Ανατολικής Ευρώπης. Η εκλογή του ήταν προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα στους εκλέκτορες - καρδινάλιους, που είχαν να επιλέξουν μεταξύ δύο Ιταλών, τον συντηρητικό αρχιεπίσκοπο της Γένουας Τζουζέπε Σίρι και τον φιλελεύθερο ομόλογό του της Φλωρεντίας Τζιοβάνι Μπενέλι.
Ο νέος Πάπας προκαλεί το θαυμασμό των Δυτικών και το φθόνο των Ανατολικών, όταν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες υπέρ των καταπιεσμένων κατοίκων των κομμουνιστικών χωρών. Είναι συντηρητικός στα δογματικά θέματα, αντιτίθεται στη χειροτονία των γυναικών και τις αμβλώσεις και είναι ιδιαίτερα επικριτικός με τους εκπροσώπους της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, που συσπειρώνει αριστερούς θεολόγους και ιερωμένους κυρίως από την Λατινική Αμερική.
Το 1995 με την εγκύκλιο «Το Ευαγγέλιο της Ζωής» θα καταφερθεί για μια ακόμη φορά κατά των αμβλώσεων, της ευθανασίας και της θανατικής ποινής, που συγκροτούν κατ' αυτόν τον «πολιτισμό του θανάτου». Οι απόψεις του για τη θανατική ποινή, την άρση των χρεών του Τρίτου Κόσμου και η υποστήριξη των φτωχών, είναι φιλελεύθερες, δείχνοντάς μας ότι οι ταμπέλες «συντηρητικός» και «φιλελεύθερος» δύσκολα ταιριάζουν σε θρησκευτικούς ηγέτες. Απόδειξη αυτού είναι ότι η Αυτού Αγιότης Του αντιτάχθηκε στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003.
Ο Ιωάννης Παύλος ΙΙ θεωρείται ο πιο πολυταξιδεμένος Πάπας στην ιστορία της Δυτικής Χριστιανοσύνης. Από τις πρώτες μέρες στον παπικό θρόνο προσπάθησε να χτίσει γέφυρες φιλίας και αλληλοκατανόησης μεταξύ λαών και ανθρώπων. Σ' αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η επίσκεψή του στην Αθήνα στις 4 Μαΐου 2001, η πρώτη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα μετά το Σχίσμα, που τόσες αντιδράσεις προκάλεσε μεταξύ των ημετέρων ορθοδόξων ιερωμένων.
Στις 13 Μαΐου του 1981, ο Ποντίφικας έπεσε θύμα δολοφονικής επίθεσης από τον τούρκο «Γκρίζο Λύκο» Μεχμέτ Αλί Αγκτζά στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Η επίθεση, που από πολλούς αποδίδεται σε σοβιετικό δάκτυλο, παραλίγο να του στοιχίσει τη ζωή. Του άφησε, όμως, σοβαρά προβλήματα υγείας, που τον ταλάνιζαν έως το θάνατό του, στις 2 Απριλίου του 2005.
Περισσότερα Άρθρα...
- Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, μια ζωή καθόλου σαν παραμύθι
- Λήδα Κροντηρά-Νασούφη, ήταν Ελληνίδα παιδαγωγός, συγγραφέας και ραδιοφωνική παραγωγός
- Άγγελος Τερζάκης, ήταν Έλληνας λογοτέχνης της γενιάς του ’30 και δοκιμιογράφος, έγραψε διηγήματα, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα
- Ανδρέας Εμπειρίκος, ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, φωτογράφος και ψυχαναλυτής