Άρθρα
Φρήντριχ Χέγκελ, υπήρξε σημαντικός Γερμανός φιλόσοφος και κύριος εκπρόσωπος του γερμανικού ιδεαλισμού
Φρήντριχ Χέγκελ
ο φιλόσοφος της διαλεκτικής λογικής (θέση-αντίθεση-σύνθεση)
Ο Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ (Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Στουτγκάρδη 27 Αυγούστου 1770 – Βερολίνο 13 Νοεμβρίου 1831) ή Έγελος (όπως απαντάται κάποτε στην ελληνική βιβλιογραφία) υπήρξε σημαντικός Γερμανός φιλόσοφος και κύριος εκπρόσωπος του γερμανικού ιδεαλισμού. Επηρέασε βαθιά τη δυτική φιλοσοφία και έγινε γνωστός για τη διαλεκτική θεωρία του.
Φρήντριχ Χέγκελ,ο φιλόσοφος, ο οποίος 20+ κάτι αιώνες μετά τον Ηράκλειτο, έβαλε θεαματικά στο επίκεντρο της φιλοσοφικής σκέψης τη σχέση της αλλαγής με την ουσία και με τα πράγματα.
Αφού δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Ιένας, έγινε καθηγητής στη Χαϊδελβέργη – στο κέντρο του γερμανικού εθνικού ρομαντισμού.
Τέλος, το 1818 έγινε καθηγητής στο Βερολίνο – τη στιγμή ακριβώς που η πόλη αυτή γινόταν, σιγά σιγά, το πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο της Ευρώπης.
Το Νοέμβριο του 1831 πέθανε στη μεγάλη επιδημία χολέρας. Αλλά ο "εγελιανισμός" είχε ήδη εδραιωθεί σ’ όλα τα γερμανικά πανεπιστήμια.
O Χέγκελ ένωσε στη σκέψη του όλες σχεδόν τις ιδέες που είχε αναπτύξει ο ρομαντισμός και τις προχώρησε ακόμα πιο πέρα. Άσκησε, όμως, και οξυδερκή κριτική στη φιλοσοφία του Σέλινγκ.
Ο Σέλινγκ και οι άλλοι ρομαντικοί έβλεπαν τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξης στο λεγόμενο Παγκόσμιο Πνεύμα. O Χέγκελ μεταχειρίζεται επίσης αυτό τον όρο, αλλά του δίνει μια νέα σημασία. Όταν ο Χέγκελ μιλάει για Παγκόσμιο Πνεύμα ή για "Παγκόσμιο Λόγο", τότε εννοεί το σύνολο, το άθροισμα όλων των εκφράσεων του ανθρώπου. Γιατί μόνο ο άνθρωπος διέθετε πνεύμα. M’ αυτή την έννοια, μπορεί και να μιλήσει για την πορεία του Παγκόσμιου Πνεύματος, έτσι όπως διαγράφεται στην ιστορία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με αυτό εννοεί τη ζωή των ανθρώπων, τις σκέψεις των ανθρώπων και τον πολιτισμό των ανθρώπων.
Παρόλο που ο Καντ δεν παραδεχόταν ότι ο άνθρωπος μπορεί να γνωρίσει πέρα για πέρα τα εσώτερα μυστήρια της φύσης, συμφωνούσε, ωστόσο, ότι υπήρχε ένα είδος απρόσιτης αλήθειας. O Χέγκελ, τώρα, έρχεται και λέει ότι η αλήθεια είναι κατά βάση υποκειμενική και διαφωνεί με την ύπαρξη κάποιας άλλης αλήθειας έξω ή πάνω από την ανθρώπινη αντίληψη. Κάθε γνώση είναι γνώση του ανθρώπου, έλεγε.
H σκέψη του Χέγκελ είναι τόσο ποικιλόμορφη και διαθέτει τόσες πολλές αποχρώσεις, που θα πρέπει ν’ αρκεστεί κάποιος στα κυριότερα σημεία. Πολλοί πιστεύουν ότι ο Χέγκελ δεν είχε γνήσια δική του φιλοσοφία, κι ότι αυτό που ονομάζουμε φιλοσοφία του Χέγκελ δεν είναι στην πραγματικότητα παρά μια μέθοδος για την κατανόηση της ιστορικής εξέλιξης.
Γι’ αυτό και δεν μπορούμε καν να μιλήσουμε για τον Χέγκελ, χωρίς να αναφερθούμε και στην πορεία της ιστορίας. H "εγελιανή φιλοσοφία" δε μας διδάσκει τίποτα για την "εσώτερη φύση της ύπαρξης". Μπορεί, όμως, να μας μάθει να σκεφτόμαστε δημιουργικά και αποδοτικά.
Όλα τα φιλοσοφικά συστήματα προ του Χέγκελ είχαν προσπαθήσει να θεσπίσουν σταθερά και αιώνια κριτήρια, για ν’ αποφασίσουν τι μπορεί να γνωρίσει ο άνθρωπος για τον κόσμο και τι όχι. Αυτό ισχύει και για τον Ντεκάρτ και για τον Σπινόζα, και για τον Χιουμ και για τον Καντ. Όλοι τους ήθελαν να διαπιστώσουν ποια είναι η βάση της ανθρώπινης γνώσης. Και μίλησαν όλοι τους για διαχρονικές προϋποθέσεις αυτής της ανθρώπινης γνώσης.
Ο Χέγκελ από την άλλη θεώρησε ότι είναι αδύνατο να βρεθούν τέτοιες διαχρονικές προϋποθέσεις. Υποστήριξε ότι το θεμέλιο της ανθρώπινης γνώσης αλλάζει από γενιά σε γενιά, εξελίσσεται. Γι’ αυτό και, κατά τη γνώμη του, δεν υπάρχουν "αιώνιες αλήθειες". Δεν υπάρχει διαχρονικός λόγος. Το μόνο σταθερό κι ακίνητο σημείο, πάνω στο οποίο μπορεί ένας φιλόσοφος να χτίσει τη σκέψη του, είναι η ίδια η ιστορία.
Για τον Χέγκελ, η ιστορία είναι ένα ποτάμι. Ακόμα και η μικρότερη κίνηση του νερού σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο του ποταμού καθορίζεται στην πραγματικότητα από το ρεύμα και τον όγκο του νερού στο υπόλοιπο μήκος της κοίτης. Σπουδαίο ρόλο παίζουν, επίσης, τα βράχια στο βυθό του, οι στροφές και οι μαίανδροι στη διαδρομή του, κοντά στο σημείο όπου στέκεσαι και το παρατηρείς.
Και η ιστορία της σκέψης – ή του λόγου – είναι επίσης ένα τέτοιο ποτάμι. Περιέχει όλες τις σκέψεις, όλες τις ιδέες, που οι παλαιότερες γενιές, η μία μετά την άλλη, εισέφεραν στην ανθρώπινη διάνοια και οι οποίες καθορίζουν τη δική μας σκέψη και τις αντιλήψεις για τη ζωή που έχει υιοθετήσει η δική μας εποχή. Γι’ αυτό και δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μια συγκεκριμένη ιδέα είναι αιώνια σωστή. Μπορεί να είναι σωστή στο σημείο που στεκόμαστε.
Έτσι, οι ιδέες κι οι σκέψεις μπορούν να κριθούν μόνο σε σχέση με μια συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα. Αν αρχίσουμε να επιχειρηματολογούμε υπέρ της δουλείας εν έτει 2010, τότε το πολύ πολύ να γίνει κάποιος γελοίος. Πριν από 2.500 χρόνια, η ιδέα αυτή δεν ήταν διόλου γελοία, παρόλο που και τότε ακόμα ακούγονταν πού και πού προοδευτικές φωνές υπέρ της κατάργησης της δουλείας.
Μπορούμε, ωστόσο, να φέρουμε κι ένα παράδειγμα πολύ πιο πρόσφατο. Πριν από εκατό μόλις χρόνια, οι άνθρωποι έκαιγαν σιγά σιγά μεγάλες δασικές εκτάσεις, για να εκμεταλλευτούν τη γη και να κερδίσουν βοσκοτόπια και χωράφια, κι η ενέργεια τους αυτή δεν είχε τίποτα το παράλογο. H ίδια ενέργεια, σήμερα, δεν είναι μόνο παράλογη αλλά κι εγκληματική. Έχουμε εντελώς διαφορετικά – και πολύ καλύτερα – κριτήρια.
Ο λόγος, λέει ο Χέγκελ, είναι επίσης κάτι δυναμικό - μια εξελικτική διαδικασία. Και η "αλήθεια" είναι αυτή ακριβώς η εξέλιξη Γιατί δεν υπάρχουν κριτήρια έξω από την πορεία της ιστορίας, που θα μπορούσαν ν’ αποφασίσουν τι είναι πιο σωστό ή τι είναι πιο αληθινό.
Για παράδειγμα, δεν μπορεί να πάρει κάποιος διάφορες ιδέες από την αρχαιότητα ή από το Μεσαίωνα, από την Αναγέννηση ή από το Διαφωτισμό, και να πει: αυτή είναι σωστή, αυτή είναι λάθος. Γι’ αυτό και δεν μπορεί κάποιος να πει ότι ο Πλάτωνας είχε δίκιο κι ο Αριστοτέλης άδικο. Δεν μπορείς να δώσεις δίκιο στον Χιουμ κι άδικο στον Καντ ή στον Σέλινγκ. Αυτός είναι ένας τρόπος σκέψης που δε λαμβάνει υπόψη του την ιστορική εξέλιξη.
Ο Χέγκελ λέει ότι δεν μπορείς ν’ αποσπάσεις καμιά ιδέα και καμιά φιλοσοφική σκέψη από την ιστορική πραγματικότητα που τη γέννησε. Αλλά, ο άνθρωπος κατεβάζει διαρκώς καινούριες ιδέες. O λόγος είναι "προοδευτικός". Αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη γνώση διαρκώς προχωράει προς τα εμπρός* και μαζί της "προοδεύει" και ο άνθρωπος.
Με αυτό το σκεπτικό η φιλοσοφία του Καντ είναι λίγο πιο σωστή από τη φιλοσοφία του Πλάτωνα. Ή για να το πούμε αλλιώς, το Παγκόσμιο Πνεύμα προχώρησε κάμποσα βήματα από την εποχή του Πλάτωνα μέχρι την εποχή του Καντ. Αν ξαναγυρίσουμε στην εικόνα του ποταμού, μπορούμε να πούμε ότι τώρα κυλάει περισσότερο νερό στην κοίτη του. Έχουν περάσει, άλλωστε, πάνω από δυο χιλιάδες χρόνια. O Καντ, όμως, δεν πρέπει να φαντάζεται ότι οι δικές του σκέψεις, οι δικές του "αλήθειες", θα μείνουν αμετακίνητες και θ’ αποτελέσουν αιώνια ορόσημα στις όχθες του ποταμού. Ούτε οι δικές του σκέψεις είναι τα τελικά συμπεράσματα της σοφίας- η επόμενη γενιά θα τις μελετήσει και θα τις κρίνει με όλες της της δυνάμεις. Κι αυτό ακριβώς έγινε.
Ο Χέγκελ εξηγεί ότι το Παγκόσμιο Πνεύμα κινείται διαρκώς για όλο και πλατύτερη, όλο και διαυγέστερη συνείδηση του εαυτού του. Κατά τη γνώμη του Χέγκελ, λοιπόν, το ζήτημα ναι να φτάσει σιγά σιγά το Παγκόσμιο Πνεύμα στην απόλυτη συνείδηση του εαυτού του. O κόσμος υπάρχει από πάντα, αλλά το Πνεύμα του συνειδητοποιεί σιγά σιγά την ιδιαιτερότητα και την ταυτότητα του, χάρη στον πολιτισμό και στην ανάπτυξη του ανθρώπου.
Όποιος μελετήσει την ιστορία, έλεγε, καταλαβαίνει αμέσως ότι η ανθρωπότητα κινείται προς ολοένα μεγαλύτερη γνώση και ανάπτυξη του εαυτού της. H ιστορία δείχνει με σαφήνεια μια εξέλιξη προς τον ορθό λόγο και την ελευθερία. Φυσικά, υπάρχουν πού και πού πισωγυρίσματα. Αλλά, σε γενικές γραμμές, η πορεία τραβάει μπροστά. Επομένως, η ιστορία για τον Χέγκελ έχει ένα στόχο: την εξέλιξη και την ασταμάτητη πρόοδο.
Η ιστορία είναι για τον Χέγκελ μια μακριά κι αδιάκοπη αλυσίδα σκέψεων και μάλιστα οι κρίκοι της δεν έρχονται να δεθούν τυχαία ο ένας με τον άλλο, αλλά ακολουθούν ορισμένους κανόνες. Όποιος μελετήσει διεξοδικά την ιστορία, θα παρατηρήσει ότι, τις περισσότερες φορές, μια νέα ιδέα έρχεται να στηριχτεί σε ιδέες και σκέψεις που εκφράστηκαν παλαιότερα. Και μόλις διατυπωθεί αυτή η νέα σκέψη, δε θ’ αργήσουν ν’ ακουστούν και οι πρώτες αντιρρήσεις, οι πρώτες διαφωνίες. Κατ’ αυτό τον τρόπο, υπάρχουν πάντα δύο αντίθετοι πόλοι, κι ανάμεσα τους δημιουργείται μια ένταση που λύνεται μόνο με μια τρίτη σκέψη, η οποία κρατάει από τα δύο αντίθετα άκρα το καλύτερο και συνεχίζει την πορεία προς τα εμπρός. O Χέγκελ ονόμασε αυτή την εξέλιξη διαλεκτική εξέλιξη.
Για παράδειγμα: οι Ελεάτες θεωρούσαν αδύνατη οποιαδήποτε μεταβολή στη φύση. Κατέληξαν, λοιπόν, ν’ αρνηθούν όλες τις μεταβολές, ακόμα κι όταν τις αντιλαμβάνονταν με τις αισθήσεις τους. Οι Ελεάτες διατύπωσαν έναν ισχυρισμό, κι ο Χέγκελ ονομάζει αυτούς τους ισχυρισμούς "θέσεις".
Αλλά κάθε φορά που κάποιος διατυπώνει μια σαφή και ξεκάθαρη θέση, δεν αργεί να παρουσιαστεί και η αντίθετη της. Αυτή την αντίθετη θέση, ο Χέγκελ την ονομάζει άρνηση. H άρνηση της φιλοσοφίας των Ελεατών ήταν η φιλοσοφία του Ηράκλειτου, που έλεγε ότι "τα πάντα ρει". Ανάμεσα σ’ αυτές τις διαμετρικά αντίθετες ιδέες, δημιουργήθηκε μια τάση, που "λύθηκε" όταν ο Εμπεδοκλής διατύπωσε την άποψη πως είχαν κι οι δυο λίγο δίκιο και λίγο άδικο.
Οι Ελεάτες είχαν δίκιο πως στην ουσία τίποτα δεν αλλάζει. H ιδέα τους, ωστόσο, ότι δεν μπορούσαμε να εμπιστευτούμε καθόλου τα δεδομένα των αισθήσεων μας ήταν λανθασμένη. O Ηράκλειτος είχε δίκιο όταν έλεγε ότι μπορούμε να στηριζόμαστε στις αισθήσεις μας, αλλά δεν είχε δίκιο όταν έλεγε ότι όλα αλλάζουν. Γιατί δεν υπάρχει μία μόνο πρωταρχική ύλη. H σύνθεση μπορεί ν’ αλλάζει, όχι όμως και τα πρωταρχικά στοιχεία αυτά καθ’ αυτά.
H άποψη του Εμπεδοκλή, που βρισκόταν στη μέση των δύο προηγουμένων, συνδυάζοντας και τις δύο, ονομάζεται από τον Χέγκελ "άρνηση της άρνησης"».
Χρησιμοποιούσε δε και τρεις άλλους όρους για τα τρία στάδια του δρόμου που οδηγεί στη γνώση: θέση, αντίθεση, σύνθεση. Μπορείς να ονομάσει κάποιος θέση τον ορθολογισμό του Ντεκάρτ – η εμπειριστική φιλοσοφία του Χιουμ θα είναι τότε η αντίθεση. H σύνθεση αυτών των δύο αντίθετων τρόπων σκέψης είναι η φιλοσοφία του Καντ. O Καντ έδωσε δίκιο και στους ορθολογιστές και στους εμπειριστές. Παράλληλα, έδειξε ότι είχαν κάνει κι οι δυο τους σημαντικά λάθη. H ιστορία, όμως, δεν τελειώνει με τον Καντ. H σύνθεση του Καντ έγινε με τη σειρά της αφετηρία για μια νέα σειρά τριών κρίκων, για μια νέα "τριάδα" σκέψεων. Γιατί και η σύνθεση γίνεται θέση κι ακολουθείται από μια νέα αντίθεση.
Η Διαλεκτική του Χέγκελ, όμως, δεν εφαρμόζεται μόνο στην ιστορία. Κι όταν συζητάμε – ή αναλύουμε κάτι -, σκεφτόμαστε με διαλεκτικό τρόπο. Προσπαθούμε να εντοπίσουμε τα λάθη σ’ ένα συλλογισμό. O Χέγκελ ονόμασε αυτή τη διαδικασία "αρνητική σκέψη". Κι όταν βρούμε τα λάθη, κρατάμε τα καλά στοιχεία.
Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι ένας σοσιαλιστής κι ένας συντηρητικός κάθονται και κουβεντιάζουν, για να λύσουν μαζί ένα κοινωνικό πρόβλημα. Αργά ή γρήγορα, θα παρατηρηθεί κάποια ένταση ανάμεσα στις εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις τους. Αυτό δε σημαίνει ότι ο ένας έχει σε όλα δίκιο κι ο άλλος σε όλα άδικο. Το πιθανότερο είναι ότι και οι δύο έχουν λίγο δίκιο και λίγο άδικο. Στην πορεία της συζήτησης, θα κρατήσουν, αν είναι, φυσικά, έξυπνοι, τα καλύτερα στοιχεία από τις προτάσεις του καθενός.
Αλλά δυστυχώς δεν είναι πάντα εύκολο να διακρίνουμε ποιο είναι το καλό και ποιό το κακό. Γι αυτό και πρέπει να αφήσουμε την ιστορία να μας πει για το σωστό και το λάθος. Και όπως έλεγε ο Χέγκελ, μόνο ό,τι είναι λογικό ή σωστό καλύτερα μπορεί να επιβιώσει.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η έννοια "ύπαρξη" και η έννοια "ανυπαρξία". Είναι αδύνατο να συλλογιστεί κανείς ότι υπάρχει, χωρίς να θυμηθεί, την ίδια κιόλας στιγμή, ότι δε θα είναι για πάντα εδώ. Αυτές οι δυο εκ διαμέτρου αντίθετες έννοιες, το "Είναι" και το "Μη Είναι", συνδυάζονται με την έννοια "Γίγνεσθαι". Γιατί αυτό που γίνεται σημαίνει πως είναι τώρα ή θα είναι αργότερα, αλλά δε θα είναι για πάντα.
Η Λογική του Χέγκελ είναι, λοιπόν, μια δυναμική λογική. Θεωρεί ότι η πραγματικότητα είναι γεμάτη αντιθέσεις. Άρα και η περιγραφή της πραγματικότητας πρέπει να ξέρει να περιγράφει τις αντιθέσεις.
O Χέγκελ έδινε μεγάλη σημασία σε κάποιους παράγοντες που ονόμαζε "αντικειμενικές δυνάμεις". Κι εννοούσε την οικογένεια και το κράτος. Για τον Χέγκελ, το κράτος αντιπροσωπεύει "περισσότερα" απ’ ό,τι ο απλός πολίτης. Αντιπροσωπεύει "περισσότερα" ακόμα κι από το άθροισμα όλων των πολιτών. O Χέγκελ θεωρεί πως είναι αδύνατο να ζήσει ο άνθρωπος έξω από την κοινωνία. Όποιος αδιαφορεί για τον κοινωνικό του περίγυρο κι ανασηκώνει τους ώμους του με απάθεια "ψάχνοντας να βρει τον εαυτό του" είναι, κατά τη γνώμη του Χέγκελ, τρελός κι ανόητος.
Σοφία Μινέϊκου, διδάκτωρ φιλοσοφικής και σύζυγος του Γεωργίου Παπανδρέου
Σοφία Μινεΐκου
Η Σοφία Μινέικου γεννήθηκε στην Πάτρα το 1887 και ήταν κόρη του Πολωνού Ζίγκμουντ Μινέικο και της Ελληνίδας Περσεφόνης Μανάρη.
Ο πατέρας της Ζίγκμουντ ανήκε σε παλιά οικογένεια της πολωνικής αριστοκρατίας και είχε πάρει μέρος στην μεγάλη πολωνική εξέγερση του 1863 ενάντια στον Τσάρο. Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής (1910).
Παντρεύτηκε με τον Γεώργιο Παπανδρέου, μετέπειτα πρωθυπουργό της Ελλάδας, το 1913 και απέκτησαν μαζί έναν γιο, τον Ανδρέα, επίσης μετέπειτα πρωθυπουργό.
Τελικά με τον Γεώργιο Παπανδρέου χώρισε για να παντρευτεί ο πρώτος την διάσημη ηθοποιό της εποχής Κυβέλη.
Στην ιδιοκτησία της βρισκόταν μια μονοκατοικία στο Παλαιό Ψυχικό, στην οποία διέμεινε η οικογένεια Παπανδρέου μέχρι το 1967 αλλά και ο Γεώργιος Παπανδρέου ο νεώτερος την περίοδο 1986-1990.
Το 1991 ο Ανδρέας Παπανδρέου πούλησε την μονοκατοικία στον επιχειρηματία Βλαχουτσίκο.
Το 1997 βρέθηκε μια ιδιόχειρη διαθήκη της Σοφίας Μινέικο με την οποία κληροδοτούσε το σπίτι στα εγγόνια της και όχι στον γιο της. Από τότε η υπόθεση έχει καταλήξει στα δικαστήρια.
Απεβίωσε στην Αθήνα στις 27 Αυγούστου του 1981. Το πατρικό της σπίτι στην Πάτρα βρισκόταν στην πλατεία των Υψηλών Αλωνίων.
Τελικά με τον Γεώργιο Παπανδρέου χώρισε για να παντρευτεί ο πρώτος την διάσημη ηθοποιό της εποχής Κυβέλη.
Βιβλίο και τηλεοπτική σειρά
Η ιστορία της νεαρής αριστοκράτισσας Σόφίας Μινέικο που παντρεύεται τον ανερχόμενο πολιτικό Γεώργιο Παπανδρέου (με φόντο όλα τα συνταρακτικά πολιτικά γεγονότα της εποχής) είναι το αντικείμενο ενός από τα πιο γνωστά και εμπορικά βιβλία του δημοσιογράφου Φρέντυ Γερμανού, με τίτλο Ακριβή μου Σοφία, που εκδόθηκε το 1985.
Την τηλεοπτική σεζόν 1990-1991 η ΕΤ1 διασκεύασε το βιβλίο σε τηλεοπτική σειρά.
Το σενάριο ήταν του Φρέντυ Γερμανού και η σκηνοθεσία του Διαγόρα Χρονόπουλου, ενώ η μουσική του Γιώργου Χατζηνάσιου.
Ο Γιώργος Κιμούλης υποδύθηκε τον Γεώργιο Παπανδρέου (χρόνια αργότερα θα έπαιζε και τον Ανδρέα Παπανδρέου στην ταινία Πρώτη Φορά Νονός), και η Ελένη Κούρκουλα ήταν στο ρόλο της Σοφίας Μινέικο. Στη σειρά έπαιξαν και πολλοί άλλοι γνωστοί ηθοποιοί, όπως ο Δημήτρης Μυράτ (βασιλιάς Γεώργιος), Πέτρος Φυσσούν (Ζίγκμουντ Μινέικο) κ.α.
Γεώργιος Σουρής, ήταν ένας από τους σπουδαιότερους σατιρικούς ποιητές της νεότερης Ελλάδας, έχοντας χαρακτηριστεί ως "σύγχρονος Αριστοφάνης", με 5 προτάσεις για το Νόμπελ Λογοτεχνίας
Γεώργιος Σουρής
Ο Γεώργιος Σουρής, ήταν ένας από τους σπουδαιότερους σατιρικούς ποιητές της νεότερης Ελλάδας, έχοντας χαρακτηριστεί ως "σύγχρονος Αριστοφάνης". (2 Φεβρουαρίου 1853 - 26 Αυγούστου 1919)
Ο Γεώργιος Σουρής είχε προταθεί 5 φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Γεννήθηκε το 1853 στην Ερμούπολη της Σύρου.
Η οικογένειά του ήταν εύπορη και ο πατέρας του ήθελε να τον κάνει παπά. Όταν η οικογένειά του χρεοκόπησε, ο πατέρας του τον έστειλε υπάλληλο στο κατάστημα ενός θείου του σιτέμπορου στη Ρωσία.
Ο Σουρής όμως, ξεκίνησε να γράφει κρυφά τους στίχους του στα κατάστιχα και μετά από δύο μήνες αποχώρησε.
Όταν ήλθε στην Αθήνα γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ωστόσο, δεν κατόρθωσε να πάρει πτυχίο μετά την απόρριψή του από τον καθηγητή του Σιμτέλο στο μάθημα της μετρικής, κατ΄ άλλους στα Λατινικά, γεγονός που του στοίχισε πολύ όπως διαπιστώνεται στους εκδικητικούς του στίχους. Για να βγάλει τον επιούσιο παρέδιδε μαθήματα και δημοσιογραφούσε.
Όπως σημείωνε τότε ο Σπύρος Μελάς, ο Σουρής είχε πλούσια πνευματικά προσόντα και πλούτο γνώσεων με συνέπεια να καταστεί εξαίρετος δημοσιογράφος της έμμετρης σάτιρας των γεγονότων της εποχής. Οι πρώτοι σατιρικοί του στίχοι δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά "Ασμοδαίος", "Μή χάνεσαι" του Βλάση Γαβριηλίδη και "Ραμπαγάς".
Στις 2 Απριλίου 1883, σε ηλικία 30 ετών έβγαλε το πρώτο φύλλο της εφημερίδας του, που ο Γεώργιος Δροσίνης τη βάφτισε «Ο Ρωμηός», που ήταν μια έμμετρη εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα. Τον Αύγουστο έδωσε εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, αλλά κόπηκε «μετά πολλών επαίνων», όπως σατιρίζει, στη μετρική.
Ο «Ρωμηός» κυκλοφόρησε ως τις 17 Νοεμβρίου 1918 (τελευταίο φύλλο), λίγο πριν το θάνατο του Σουρή, για 36 χρόνια και 8 μήνες, σε 1.444 συνολικά τεύχη και 2 παραρτήματα.
Το 1900, στο Δημοτικό Θέατρο των Αθηνών, παρουσιάστηκαν με επιτυχία οι «Νεφέλες» του Αριστοφάνους, σε έμμετρη απόδοσή του. Έγραψε και αρκετές έμμετρες κωμωδίες, οι οποίες καυτηρίαζαν τα κακώς κείμενα της εποχής.
Χαρακτηριστικά του έργου του
Το έργο του χαρακτηριζόταν από την ποιητική του γονιμότητα και την πληθώρα των στίχων του. Έγραφε πάντα καλοπροαίρετα σχολιάζοντας το λαό, τους άρχοντες, τους Βασιλείς, χωρίς ωστόσο να βρίζει. Συχνά αυτοσαρκαζόταν και έξοχο δείγμα αυτοσαρκασμού είναι το ποίημα «Η Ζωγραφιά μου». Η γλώσσα του είναι μικτή. Χρησιμοποιεί πολύ τη δημοτική, αλλά συχνά στα ποιήματά του υπάρχουν αρκετές λόγιες λέξεις και φράσεις, για λόγους είτε μετρικούς είτε σατιρικούς. Είχε άλλωστε συγκρουστεί εντονότατα με τον Γιάννη Ψυχάρη και τους μαχητικούς δημοτικιστές των αρχών του 20ού αιώνα. Βεβαίως, κάποιοι τον είπαν στιχοπλόκο και κατηγόρησαν το έργο του υποστηρίζοντας πως στερείται ποιητικής αξίας ή ότι είναι εντελώς επιφανειακό.
Ο Σουρής προτάθηκε 5 χρονιές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας:
To 1907, από 9 μέλη της Ένωσης Ελλήνων Καλλιτεχνών, τον καθηγητή Φιλολογίας και Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιο Χατζιδάκη, τον Πρόεδρο της Βουλής Νικόλαο Λεβίδη με άλλους 100 βουλευτές.
Το 1908 (η πρόταση του 1908 φέρει δυσανάγνωστη υπογραφή).
Το 1909, από τον Φιλολογικό Όμιλο Παρνασσό και τους Δημήτριο Πατσόπουλο και Παύλο Καρολίδη.
Το 1911, από την Ελληνική Φιλολογική Εταιρεία (με έδρα την Κωνσταντινούπολη)
Το 1912, ξανά από τον Γεώργιο Χατζιδάκη.
Οικογένεια
Ο Γ. Σουρής παντρεύτηκε το 1881, σε ηλικία 28 ετών την Μαρή Κωνσταντινίδη, από τη Χίο, του γένους Αργέντη Ροδοκανάκη, με την οποία και πέρασε μια ευτυχισμένη ζωή αποκτώντας πέντε παιδιά. Η γυναίκα του επέμενε πως είχε έξι, συμπεριλαμβάνοντας και τον σύζυγό της που "καθώς ήταν αδέξιος και ανέμελος" είχε πραγματική ανάγκη μητρικής στοργής και φροντίδας.
Από τα πέντε του παιδιά ο Κρίτων και η Αλεξάνδρα δεν απέκτησαν παιδιά.
Η Έλλη (Μοσχονά) έζησε στην Αγγλία όπου απέκτησε τρία παιδιά, την Μαρί (άκληρη), τον Χαράλαμπο (άκληρος)και την Λητώ (Carathers) που απέκτησε μια κόρη (εν ζωή) την Jill που ζει στην Αγγλία.
Η Ηρώ (Χαλμούκου) απέκτησε δύο παιδιά την Ναυσικά και τον Τάκη που δεν απέκτησαν παιδιά.
Η Μυρτώ παντρεύτηκε τον Νικόλαο Δουμπιώτη (της οικογένειας των αγωνιστών από τα Δουμπιά Χαλκιδικής), τον μετέπειτα γνωστό Μακεδονομάχο Καπετάν Αμύντα (και μετέπειτα στρατηγό). Απέκτησαν δύο παιδιά, τον Ιωάννη και την Ελισάβετ. Ο Ιωάννης κατετάγη εθελοντής στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο και "χάθηκε" στο Αλβανικό μέτωπο. Η Ελισάβετ (Γιαννακοπούλου) απέκτησε δύο παιδιά, τον Δημήτριο και τον Νικόλαο. Και οι δύο ζουν στην Αθήνα και έχουν ο μεν Δημήτριος τρία παιδιά (Αλέξης, Φίλιππος, Βεατρίκη), ο δε Νικόλαος τρία παιδιά (Ελισάβετ, Σμαράγδα, Γεώργιος).
Ο Γ. Σουρής πέθανε το 1919 στο Νέο Φάληρο και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη με τιμές στρατηγού.
Το ποίημα αυτό ο Γ.Σουρής το έγραψε κατά τη χρεοκοπία του 1893, επί πρωθυπουργίας Χαρίλαου Τρικούπη.
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα, τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;
Ποιος είδε κράτος λιγοστό
σ' όλη τη γη μοναδικό,
εκατό να εξοδεύει
και πενήντα να μαζεύει;
Να τρέφει όλους τους αργούς,
νά 'χει επτά Πρωθυπουργούς,
ταμείο δίχως χρήματα
και δόξης τόσα μνήματα;
Νά 'χει κλητήρες για φρουρά
και να σε κλέβουν φανερά,
κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε
τον κλέφτη να γυρεύουνε;
Όλα σ' αυτή τη γη μασκαρευτήκαν
ονείρατα, ελπίδες και σκοποί,
οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν
δεν ξέρομε τί λέγεται ντροπή.
Σπαθί αντίληψη, μυαλό ξεφτέρι,
κάτι μισόμαθε κι όλα τα ξέρει.
Κι από προσπάππου κι από παππού
συγχρόνως μπούφος και αλεπού.
Θέλει ακόμα -κι αυτό είναι ωραίο-
να παριστάνει τον ευρωπαίο.
Στα δυό φορώντας τα πόδια που 'χει
στο 'να λουστρίνι, στ' άλλο τσαρούχι.
Σουλούπι, μπόϊ, μικρομεσαίο,
ύφος του γόη, ψευτομοιραίο.
Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,
λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.
Και ψωμοτύρι και για καφέ
το «δε βαρυέσαι» κι «ωχ αδερφέ».
Ωσάν πολίτης, σκυφτός ραγιάς
σαν πιάσει πόστο: δερβέναγάς.
Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;
Σωτηρία Μπέλλου, ήταν μια από τις κορυφαίες τραγουδίστριες του λαϊκού και ρεμπέτικου ελληνικού τραγουδιού
Σωτηρία Μπέλλου
Η Σωτηρία Μπέλλου, ήταν μια από τις κορυφαίες τραγουδίστριες του λαϊκού και ρεμπέτικου ελληνικού τραγουδιού. (Δροσιά Ευβοίας 29 Αυγούστου 1921 - Πειραιάς 27 Αυγούστου 1997)
Κατάγεται από το χωριό Οκτωνιά αλλά γεννήθηκε στο χωριό Δροσιά (παλ. ονομασία Χάλια) κοντά στη Χαλκίδα στις 29 Αυγούστου 1921.
Ήταν μέλος εύπορης οικογένειας και η μεγαλύτερη από τα τέσσερα αδέλφια της. Είχε το όνομα του αγαπημένου της παππού, Σωτήρη Παπασωτηρίου, που ήταν παπάς στο Σχηματάρι. Στο πλευρό του, «ζυμώθηκε» από μικρή με τους εκκλησιαστικούς ήχους και τη βυζαντινή μουσική.
Τραγουδίστρια αποφάσισε να γίνει όταν είδε στον κινηματογράφο την ταινία «Η Προσφυγοπούλα» με τη Σοφία Βέμπο.
Οι γονείς της, όμως, είχαν αντιρρήσεις κι έτσι σε ηλικία 17 ετών αποφάσισε να κατεβεί μόνη στην Αθήνα. Εκεί παντρεύτηκε τον Βαγγέλη Τριμούρα, ελεγκτή στα λεωφορεία, με τον οποίο είχε γνωριστεί όσο ήταν ακόμη στη Χαλκίδα.
Ο γάμος τους κράτησε μόνο έξι μήνες, γιατί ο άντρας της ήταν μέθυσος, ενώ κατά τη διάρκεια ενός από τους ξυλοδαρμούς η Σωτηρία έριξε βιτριόλι στο πρόσωπό του και βρέθηκε στη φυλακή«Αβέρωφ».
Για αυτό το γεγονός καταδικάστηκε σε τρία χρόνια στη φυλακή, από τα οποία εξέτισε μόνο τέσσερις μήνες. Μετά την αποφυλάκισή της επιστρέφει στην οικογένειά της, όπου δεχόμενη την ίδια κακομεταχείριση και από την οικογένειά της, αποφάσισε να διακόψει τους δεσμούς και να μετακομίσει μόνιμα στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1940, ακριβώς με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου.
Αυτά τα χρόνια δεν δίνει μόνο αγώνα για την επιβίωση, (ανάμεσα στα άλλα τραγουδούσε για ένα χαρτζιλίκι σε διάφορα ταβερνάκια, με μια κιθάρα που είχε αγοράσει στο μεταξύ), αλλά και για την αντίσταση. Συνελήφθη, βασανίστηκε και κλείστηκε στη φυλακή.
Μετά την απελευθέρωση και αφού γνώρισε από κοντά την αγριότητα και τις διώξεις του Εμφυλίου, όντας ενεργό μέλος του αντάρτικου, την ανακάλυψε σε μια ταβέρνα των Εξαρχείων ο θεατρικός συγγραφέας Κίμων Καπετανάκης και τη σύστησε στο φίλο του Βασίλη Τσιτσάνη. Ο βάρδος του ρεμπέτικου ενθουσιάστηκε από τη φωνή της και της πρότεινε να μπουν μαζί στο στούντιο.
Το 1948 μια ομάδα κακοποιών εισήλθαν στο χώρο που τραγουδούσε και την ξυλοκόπησαν με το χαρακτηρισμό «Βουλγάρα» (κομμουνίστρια), χωρίς οι μουσικοί της να τολμήσουν να σηκωθούν από τις καρέκλες τους.
Ορισμένες από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της όπως «Τα Καβουράκια» και το «Κάνε λιγάκι υπομονή» και με αποκορύφωμα το «Συννεφιασμένη Κυριακή», ένα τραγούδι που η Σωτηρία με την ερμηνεία της κατάφερε να κάνει αθάνατο. Στο πλευρό του Βασίλη Τσιτσάνη, η εκκολαπτόμενη καριέρα της Μπέλλου εκτοξεύθηκε στα ύψη. Τραγουδώντας μαζί του γέμιζαν καθημερινά το στέκι του «Τζίμη του Χοντρού» και αργότερα –μέχρι το θάνατο του- το «Χάραμα».
Πέραν του Τσιτσάνη συνεργάστηκε και με πολλούς άλλους κορυφαίους συνθέτες, όπως με τον Γιάννη Παπαϊωάννου ("Άνοιξε, άνοιξε"), Γιώργος Μητσάκης "Ο Ναύτης", και τον Απόστολο Καλδάρα ("Είπα να σβήσω τα παλιά").
Η καριέρα της γνώρισε μία καμπή κατά τη δεκαετία του ΄60, όταν το ρεμπέτικο τραγούδι προσωρινά παραμερίστηκε από άλλα μουσικά είδη που έκαναν την εμφάνισή τους. Με τον ερχομό της Χούντας, όμως, η νεολαία αναζήτησε τις μουσικές της ρίζες με αποτέλεσμα η Μπέλλου να αγαπηθεί από την αρχή και να επιστρέψει στα λαϊκά κέντρα και τις μπουάτ της Πλάκας. Προχώρησε σε πρωτοποριακές συνεργασίες με πιο σύγχρονους συνθέτες, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος ("Ζεϊμπέκικο"), ο Ηλίας Ανδριόπουλος ("Μην κλαις") και ο Δήμος Μούτσης («Δε λες κουβέντα»).
Ντυμένη πάντοτε αυστηρά, η Σωτηρία Μπέλλου ήταν πρώτη γυναίκα που «έπιασε» καρέκλα στο λαϊκό πάλκο, κάτι που μέχρι τότε ήταν κατοχυρωμένο μόνο για άνδρες. Παρέμεινε μέχρι το τέλος καθισμένη ανάμεσα στους μουσικούς με ένα τσιγάρο στο χέρι καθώς τραγουδούσε. Υπήρξε μία προσωπικότητα που σημάδεψε το λαϊκό τραγούδι όχι μόνο με τη φωνή της αλλά και με τη γνησιότητα και την ειλικρίνειά της.
Το Μάρτιο του 1993 ήρθε αντιμέτωπη με τα πρώτα σοβαρά προβλήματα υγείας, όταν εισήχθη επειγόντως στο νοσοκομείο «Σωτηρία» με βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια και πνευμονικό εμφύσημα. Λίγο αργότερα, διαγνώστηκε ότι έπασχε από καρκίνο του φάρυγγα.
Έχοντας ήδη χάσει τη φωνή της και δύο ημέρες πριν τα 76 γενέθλιά της, στις 27 Αυγούστου 1997, άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο «Μεταξά» του Πειραιά.
Ήταν ανοιχτά λεσβία σε μία εποχή που αυτό ήταν αδιανόητο.
Υπέστη κατά καιρούς διάφορες κρίσεις με προβλήματα αλκοολισμού και κατάθλιψης, ενώ ήταν εθισμένη και στον τζόγο.
Παράπονο για το χαμένο παιδί της, (Απόσπασμα από συνέντευξη της Ζωρζέτ Παναγιώτη-φίλη και μάνατζερ για πολλά χρόνια- στο Πρώτο Θέμα)
"Το πιο συγκλονιστικό απ' όσα θυμάται η Ζωρζέτ Πανγιώτη είναι οι τελευταίες κουβέντες της ρεμπέτισσας λίγο πριν η φωνή της σιγήσει για πάντα: Η Σωτηρία έφυγε από τη ζωή με ένα καημό και αυτός δεν ήταν άλλος από το παιδί της που όσο κι αν προσπάθησε δεν κατάφερε ποτέ να το βρει.
Όπως μου είχε πει είχε μείνει έγκυος και όταν γέννησε, της είπαν ότι το μωρό της είχε πεθάνει. Όμως ανακάλυψε την αλήθεια, που ήταν, ότι οι δικοί της άνθρωποι είχαν αποφασίσει να το δώσουν για υιοθεσία! Αυτό την πονούσε και την πλήγωνε. Ως το τέλος αναζητούσε συνεχώς το παιδί αυτό".
Σωτηρία Μπέλλου (Ερμηνεύτρια): http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=index&sort=alpha&singer_id=26
Δισκογραφία
1974 - Η Σωτηρία Μπέλλου τραγουδά Τσιτσάνη
1974 - Τα Παλιά του Καπλάνη
1976 - Σεργιάνι στον κόσμο
1976 - Σωτηρία Μπέλλου Νο 7: H ΑΡΧΟΝΤΙΣΣΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ
1977 - Σωτηρία Μπέλλου 8 : ΧΑΛΑΛΙ ΣΟΥ
1977 - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΠΕΛΛΟΥ Νο 2
1979 - ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ Νο 9
1980 - ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ Νο 10
1980 - ΛΑΪΚΑ ΠΡΟΑΣΤΙΑ
1981 - ΦΡΑΓΜΑ
1983 - Ο Αι Λαός
1984 - Σωτηρία Μπέλλου Νο 11 ΠΡΙΝ ΤΟ ΧΑΡΑΜΑ
1985 - Σωτηρία Μπέλλου –Στέλιος Βαμβακάρης ΑΝΟΙΞΑ ΠΟΡΤΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ
1985 - ΞΕΝΕΣ ΠΟΡΤΕΣ
1986 - Το ποτάμι
1985 - ΑΥΘΕΝΤΙΚΕΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ Νο 10
1987 - Σωτηρία Μπέλλου ΡΕΣΤΟΙ ΚΑΙ ΜΠΑΤΙΡΗΔΕΣ 10
1987 - 40 Χρόνια Σωτηρία Μπέλλου-
1989 - Σωτηρία Μπέλλου : H ΡΕΜΠΕΤΙΣΑ ΜΑΣ
1991 - ΤΑ ΛΑΙΚΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΜΠΕΛΛΟΥ
1993 - ΤΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ ΤΗΣ ΜΙΝΟΣ
1994 - ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ
Γιόχαν Φραντς Ένκε, ήταν Γερμανός αστρονόμος
Γιόχαν Ένκε
Ο Γιόχαν Φραντς Ένκε, ήταν Γερμανός αστρονόμος, που δεν πρέπει να συγχέεται με τον Καρλ Λούντβιχ Χένκε, έναν άλλο Γερμανό αστρονόμο. (Johann Franz Encke, Αμβούργο 23 Σεπτεμβρίου 1791 – Σπάνταου 26 Αυγούστου 1865)
Ο Ένκε σπούδασε μαθηματικά και αστρονομία από το 1811 στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν υπό τον Καρλ Φρήντριχ Γκάους, αλλά κατατάχθηκε στη Χανσεατική Λεγεώνα για την εκστρατεία του 1813-1814, και έγινε υπολοχαγός του πυροβολικού στον πρωσικό στρατό το 1815.
Επέστρεψε στο Γκέτινγκεν το 1816, οπότε διορίσθηκε αμέσως από τον Μπέρναρντ φον Λίντεναου ως βοηθός του στο αστεροσκοπείο του Ζέεμπεργκ κοντά στην Γκότα.
Εκεί συμπλήρωσε τη διερεύνηση του κομήτη του 1680, για τον οποίο του απονεμήθηκε το Βραβείο Cotta το 1817.
Εξάλλου, βρήκε τη σωστή περίοδο των 71 ετών του κομήτη του 1812. Αυτός ο κομήτης είναι γνωστός σήμερα ως 12P/Pons-Brooks.
Μετά από πρόταση του Ζαν-Λουί Πον, που υποπτευόταν ότι ο ένας από τους τρεις κομήτες που είχαν ανακαλυφθεί το 1818 ήταν ο ίδιος με εκείνον τον οποίο είχε ανακαλύψει ο ίδιος ήδη το 1805, ο Ένκε άρχισε να υπολογίζει τα τροχιακά στοιχεία του κομήτη αυτού.
Μέχρι τότε όλοι οι γνωστοί κομήτες είχαν περίοδο περιφοράς ίση ή μεγαλύτερη των 70 ετών, και το αφήλιο της τροχιάς τους βρισκόταν πέρα από την τροχιά του Ουρανού. Ο πιο διάσημος κομήτης ήταν ο Κομήτης του Χάλεϋ με περίοδο 76 έτη. Για τον λόγο αυτό, η τροχιά του κομήτη που είχε ανακαλύψει ο Πον θεωρήθηκε εκπληκτική, καθώς αντιστοιχούσε σε περίοδο μόλις 3,25 ετών, και το αφήλιό της βρισκόταν «μέσα» από την τροχιά του Δία.
Ο Ένκε προέβλεψε ότι θα επέστρεφε το 1822, αλλά αυτή η επιστροφή ήταν παρατηρήσιμη μόνο από το νότιο ημισφαίριο της Γης: ο κομήτης παρατηρήθηκε από Γερμανό αστρονόμο στην Αυστραλία. Στη συνέχεια ταυτοποιήθηκε ως ο ίδιος που είχαν παρατηρήσει ο Πιέρ Μεσαίν το 1786 και η Καρολίνα Χέρσελ το 1795.
Ο Ένκε απέστειλε τους υπολογισμούς του με ένα σημείωμα στον Γκάους, στον Όλμπερς και στον Μπέσελ. Ο πρώην καθηγητής του δημοσίευσε αυτό το σημείωμα και ο Ένκε έγινε διάσημος ως ο άνθρωπος που ανακάλυψε τους κομήτες βραχείας περιόδου.
Ο πρώτος αυτής της οικογένειας, ο Κομήτης του Ένκε (2P/Encke), πήρε το όνομά του - ένας από τους λίγους κομήτες που δεν φέρει το όνομα εκείνου που τον ανακάλυψε, αλλά εκείνου που υπολόγισε την τροχιά του. Αργότερα, αυτός ο κομήτης ταυτοποιήθηκε ως ο υπεύθυνος για τη βροχή διαττόντων Ταυρίδες.
Η σημασία της κομητικής επιστροφής που είχε προβλεφθεί από τους υπολογισμούς του Ένκε ανταμείφθηκε από τη Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία στο Λονδίνο, όταν του απένειμε το Χρυσό της Μετάλλιο το 1824 (το επανέλαβε το 1830). Την ίδια χρονιά (1824), ο Ένκε νυμφεύθηκε την Αμαλί Μπέκερ (1787-1879), κόρη ενός βιβλιοπώλη. Απέκτησαν τρεις γιους και δύο θυγατέρες.
Ο Ένκε δημοσίευσε 8 πραγματείες επί των κινήσεων του κομήτη του στα Berlin Abhandlungen (1829-1859). Από μία νέα συζήτηση για τις διαβάσεις της Αφροδίτης του 1761 και του 1769, υπολόγισε (το 1822-1824) μία τιμή για την ηλιακή παράλλαξη ίση με 8,57 δευτερολέπτων της μοίρας, που επί μακρόν ήταν αποδεκτή ως η καλύτερη.
Το 1822 ο Ένκε έγινε διευθυντής του αστεροσκοπείου του Ζέεμπεργκ και το 1825 προάχθηκε σε αντίστοιχη θέση στο Βερολίνο, όπου εγκαινιάσθηκε το 1835 ένα νέο αστεροσκοπείο, που κατασκευάσθηκε υπό την επίβλεψή του και με την υποστήριξη του Αλεξάντερ φον Χούμπολτ και του Πρώσου βασιλιά Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄. Ο Ένκε έγινε διευθυντής του νέου αστεροσκοπείου.
Ο Ένκε διηύθυνε τη σύνταξη των αστρικών χαρτών της Ακαδημίας του Βερολίνου από το 1830 ως το 1859, βελτίωσε σημαντικά το Astronomisches Jahrbuch, και εξέδωσε 4 τόμους των Astronomische Beobachtungen του Αστεροσκοπείου του Βερολίνου (1840-1857). Επίσης, έλαβε μέρος στην ανακάλυψη και στον προσδιορισμό των τροχιών και άλλων κομητών βραχείας περιόδου και αστεροειδών. Το 1837 ο Ένκε παρατήρησε ένα χάσμα περίπου 325 χιλιομέτρων στον δακτύλιο του Κρόνου, το γνωστό σήμερα ως Χάσμα Ένκε.
Το 1844 ο Ένκε έγινε καθηγητής της Αστρονομίας στον Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Αφιέρωσε πολύ χρόνο εργασίας για τη διευκόλυνση του υπολογισμού των κινήσεων των αστεροειδών. Με αυτό τον στόχο ανακοίνωσε στην Ακαδημία του Βερολίνου το 1849 μία μέθοδο για τον υπολογισμό μιας ελλειπτικής τροχιάς από τρεις μόνο παρατηρήσεις, ενώ το 1851 ανακοινώνει μία νέα μέθοδο για τον υπολογισμό των πλανητικών διαταραχών με ορθογώνιες συντεταγμένες (επανεκδόθηκε το 1903 στο έργο του W. Ostwald Klassiker der exacten Wissenschaften, No. 141).
Ο Ένκε επισκέφθηκε την Αγγλία το 1840. Η αρχή μιας εγκεφαλικής ασθένειας τον υποχρέωσε να αποσυρθεί από τις επίσημες υποχρεώσεις του τον Νοέμβριο 1863. Συνέχισε να είναι διευθυντής του Αστεροσκοπείου του Βερολίνου μέχρι τον θάνατό του σε ηλικία 74 ετών, οπότε τον διαδέχθηκε ο Βίλχελμ Γιούλιους Φέρστερ.
Η σορός του Γιόχαν Ένκε αναπαύεται στο κοιμητήριο Friedhof II der Jerusalems- und Neuen Kirchengemeinde στο Κρόιτσμπεργκ (Kreuzberg) του Βερολίνου.
Ο τάφος του είναι κοντά σε αυτόν του μαθηματικού Καρλ Γκούσταβ Γιάκομπ Γιακόμ.
Περισσότερα Άρθρα...
- Άγιοι Ανδριανός και Ναταλία οι προστάτες του γάμου
- Μακόλεϊ Κάλκιν, Αμερικανός ηθοποιός κι ένα από τα πιο διάσημα παιδιά του κινηματογράφου
- Δάκης, είναι Έλληνας τραγουδιστής γεννημένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου
- Μητέρα Τερέζα, χωρίς πόρους και προμήθειες, αποφασίζει να βοηθήσει τα εκατομμύρια των φτωχών, πεινασμένων και εξαθλιωμένων ανθρώπων που κατέκλυζαν τα σοκάκια της Ινδίας