DIASKEDASI.INFO

Σίμων Καράς

Ο Σίμων Καράς υπήρξε μουσικολόγος και ερευνητής της Ελληνικής μουσικής παράδοσης και κληρονομιάς. Πολλοί θεωρούν ότι χάρη στην πολύχρονη και επίπονη ερευνητική του προσπάθεια διασώθηκε ένα μεγάλο κομμάτι της παραδοσιακής μουσικής, την οποία κατέγραψε σε όλο το φάσμα της ελληνικής επικράτειας.
Γεννήθηκε το 1903 στο χωριό Λέπρεον (Στροβίτσι η παλαιότερη ονομασία) του νομού Ηλείας. Από πολύ νεαρή ηλικία ξεκίνησε η μύηση του στη μουσική, από τον πατέρα του που έπαιζε ταμπουρά και τον ιερέα του χωριού παπα-Στάθη Λαμπρινόπουλο που του έμαθε και τα πρώτα γράμματα και τον ενθάρρυνε να συνεχίσει τις μουσικές σπουδές του.

Ο Σίμων Καράς ήρθε στην Αθήνα το 1921 έχοντας εισαχθεί στη Νομική Σχολή, την οποία τελείωσε χωρίς να πάρει το πτυχίο. Ο ίδιος ξεκίνησε τις προσωπικές του μουσικές σπουδές και έρευνες εκτός του χώρου των οργανωμένων ωδείων, να μελετά τα θεωρητικά έργα των Αρχαίων Ελλήνων, των Βυζαντινών και μεταβυζαντινών συγγραφέων, αναζητά, αποκρυπτογραφεί και ερμηνεύει παλιά μουσικά χειρόγραφα βιβλιοθηκών όπως του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, του Αγίου Όρους της Εθνικής Βιβλιοθήκης κ.α. Έτσι καταφέρνει και γίνεται βαθμιαία ως ένας μοναδικός αυτοδίδακτος μουσικοδιδάσκαλος.

Από το 1931 μέχρι το 1934, ο Καράς ήταν ψάλτης στο εκκλησάκι του Προφήτη Ελισσαίου στο Μοναστηράκι της Αθήνας. Το 1929 είχε ιδρύσει το Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής, στον οποίο ανέπτυξε μέχρι το τέλος της ζωής του μία πολύπλευρη και σημαντική δραστηριότητα, στην ψαλτική τέχνη και στο δημοτικό τραγούδι με Σχολή έξι ετών και εντελώς δωρεάν φοίτηση, την Εκκλησιαστική Χορωδία και τη Μεικτή Χορωδία Εθνικών Τραγουδιών, και τέλος χορευτική ομάδα.

Οι χορωδίες του συλλόγου είχαν πολλές εμφανίσεις στην εκπομπή Ελληνικοί Αντίλαλοι, την οποία παρουσίαζε ο ίδιος ο Σίμων Καράς με θέμα πάντα την παραδοσιακή μουσική από όλη την Ελλάδα, από τη χρονιά ίδρυσης του Ε.Ι.Ρ. (Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) το 1937 μέχρι το 1972. Έχει εκδώσει μεγάλο αριθμό βιβλίων και δίσκων κυρίως από το 1972 και εξής.

Έχει πραγματοποιήσει σε όλη την Ελλάδα καταγραφή των δημοτικών τραγουδιών με κασσετόφωνο τα οποία κυκλοφόρησαν σε δίσκους καθώς επίσης όλες τις Ακολουθίες και τους Ύμνους της Εκκλησίας.

Πέθανε το 1999 σε ηλικία 96 ετών.

Μουσικό, Λαογραφικό και Φιλολογικό Αρχείο Σίμωνος και Αγγελικής Καρά (ΚΕΠΕΜ)
Το έργο και το αρχείο του Σίμωνα Καρά διαχειρίζεται σήμερα το ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΡΕΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ - Μουσικό, Λαογραφικό και Φιλολογικό Αρχείο Σίμωνος και Αγγελικής Καρά (ΚΕΠΕΜ), το οποίο ιδρύθηκε από την σύζυγο του Σίμωνα Καρά Αγγελική το 2009 με σκοπό την διάσωση και διάδοση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής (εκκλησιαστικής και κοσμικής), του ελληνικού χορού, των οργάνων, των ηθών και εθίμων του ελληνικού παραδοσιακού πολιτισμού,την διαφύλαξη, συντήρηση και προβολή στο ευρύ κοινό με επιστημονική αξιοπιστία του συγκεκριμένου έργου και αρχείου, και την συντήρηση και ανάδειξη του κτηριακού χώρου όπου στεγάζεται η σχολή αλλά και η οικία του Σίμωνα Καρά, προκειμένου αυτός να ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδομένα διδασκαλίας και έρευνας.

Αλκέτας Παναγούλιας
1934 – 2012

Ο Αλκέτας Παναγούλιας ήταν Έλληνας ποδοσφαιριστής και προπονητής. Υπήρξε ο προπονητής που οδήγησε την Εθνική Ελλάδας στα τελικά του Euro 1980 και του Μουντιάλ 1994. (Θεσσαλονίκη, 30 Μαΐου 1934 – Βιρτζίνια, 18 Ιουνίου 2012)

Στην ποδοσφαιρική του καριέρα υπήρξε ποδοσφαιριστής της ομάδας του Άρη Θεσσαλονίκης, την οποία στήριξε αργότερα ως προπονητής αλλά και ως παράγοντας.

Ποδοσφαιριστής
Το 1949 εντάχθηκε στους μικρούς του Άρη και στο τέλος του 1951, σε ένα τουρνουά Χριστουγέννων πραγματοποίησε το ντεμπούτο του στην πρώτη ομάδα, σε ηλικία 17 ετών.

Ξεκίνησε την καριέρα του ως αριστερός εξτρέμ, αλλά σύντομα καθιερώθηκε στο αριστερό άκρο της άμυνας. Πολλές φορές χρειάστηκε να αγωνιστεί και στο κέντρο της άμυνας, λόγω των σωματικών προσόντων που διέθετε. Διετέλεσε και αρχηγός του Άρη.

Τη δεκαετία του '50 κατέκτησε δύο πρωταθλήματα Θεσσαλονίκης με τη φανέλα των "κίτρινων", το 1953 και το 1959, στα οποία συνέβαλε τα μέγιστα. Σημείωσε συνολικά 13 τέρματα για το τοπικό πρωτάθλημα, 3 για το κύπελλο Ελλάδας και 10 για το εθνικό πρωτάθλημα.

Το 1962, σε ηλικία 28 ετών, ανακοίνωσε στους συμπαίκτες του ότι θα έφευγε για τις Η.Π.Α., αποδεχόμενος την πρόσκληση της ομάδας Ελλήνων ομογενών "Ελληνο-Αμερικανικός Άτλας Νέας Υόρκης" συνεχίζοντας παράλληλα εκεί και τις σπουδές του, στο αμερικανικό κολέγιο, Orange County Community College στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης τη διετία 1962-1964.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του αγωνίστηκε με την ποδοσφαιρική ομάδα του κολεγίου και πρωταγωνίστησε, οδηγώντας την ομάδα στην πρώτη θέση στο παναμερικανικό πρωτάθλημα διετών κολεγίων.

Προπονητής
Ξεκίνησε την προπονητική του καριέρα από την ελληνοαμερικανική ομάδα Ελληνο-Αμερικανικός Άτλας Νέας Υόρκης, με την οποία κατέκτησε το αμερικανικό κύπελλο 3 φορές (1967, 1968, 1969).

Το 1972 ανέλαβε βοηθός του προπονητή της Εθνικής Ελλάδας Μπίλι Μπίνγκαμ και το 1973 τον αντικατέστησε αναλαμβάνοντας πρώτος προπονητής έως το 1976.

Τον Φεβρουάριο του 1975 βρέθηκε για πρώτη φορά στον πάγκο του Άρη, διατηρώντας παράλληλα και τα καθήκοντα του ομοσπονδιακού προπονητή. Έβγαλε από το αγωνιστικό αδιέξοδο τους "κίτρινους", οι οποίοι κατάφεραν να τερματίσουν στην 6η θέση του πρωταθλήματος.

Στη δεύτερη περίοδό του ως προπονητής της Ελλάδας (1977-81), την οδήγησε στην πρόκριση για τα τελικά του Euro 1980 (τότε Κύπελλο Εθνών) στην Ιταλία, που υπήρξε η πρώτη μεγάλη διάκριση στην ιστορία της, αφήνοντας εκτός διοργάνωσης την Ε.Σ.Σ.Δ. και την Ουγγαρία (στον προκριματικό όμιλο συμμετείχε και η Φινλανδία).

Στην τελική φάση πραγματοποίησε τρεις αξιοπρεπείς εμφανίσεις, καθώς στους δύο πρώτους αγώνες της ηττήθηκε δύσκολα (0-1) από την Ολλανδία (φιναλίστ δύο χρόνια νωρίτερα στο Μουντιάλ 1978) και την Τσεχοσλοβακία (1-3) ενώ στον τελευταίο αγώνα της με τη μετέπειτα τροπαιούχο Δυτική Γερμανία αναδείχθηκε ισόπαλη χωρίς τέρματα.

Από το 1981 έως το 1983 υπήρξε προπονητής του Ολυμπιακού κατακτώντας το πρωτάθλημα του 1982.

Το διάστημα 1983-85 ανέλαβε προπονητής της εθνικής ομάδας των Η.Π.Α., ενώ το 1984 ήταν προπονητής της ολυμπιακής ομάδας των Η.Π.Α. στην Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες.

Στη συνέχεια ανέλαβε και πάλι τον Ολυμπιακό, κατακτώντας ένα ακόμα πρωτάθλημα το 1987, που έμελλε να είναι και το τελευταίο πριν τα πέτρινα χρόνια της ομάδας, καθώς και το Σούπερ Καπ.

Το 1988 κλήθηκε να καθίσει για τρίτη φορά στον πάγκο του Άρη και παρά τα προβλήματα που υπήρχαν τερμάτισε στην 7η θέση του πρωταθλήματος. Την επόμενη περίοδο (1989-90) συνέχισε στην τεχνική ηγεσία του συλλόγου αλλά τον Ιανουάριο του 1990 απομακρύνθηκε έπειτα από την ισοπαλία με τον Ιωνικό (1-1).

Τον Ιανουάριο του 1991 ανέλαβε τον Λεβαδειακό, αλλά η ομάδα υποβιβάστηκε στη Β' Εθνική, παρέμεινε όμως για ακόμη έξι μήνες (έως τον Ιανουάριο του 1992).

Το 1992 ανέλαβε για τρίτη (και τελευταία φορά) την Ελλάδα, οδηγώντας την ξανά σε μια μεγάλη επιτυχία, στην πρόκριση για το Μουντιάλ των ΗΠΑ το 1994, τερματίζοντας στην πρώτη θέση του προκριματικού ομίλου που συμμετείχε, πάνω από τη Ρωσία (προκρίθηκε ως δεύτερη) και την Ουγγαρία, δύο ομάδες που είχε αντιμετωπίσει και στην προηγούμενη πρόκρισή της, 14 χρόνια νωρίτερα. Τα αποτελέσματα στην τελική φάση όμως δεν ήταν ανάλογα, καθώς οι αντίπαλοι της ήταν ορισμένες από τις πιο ισχυρές ομάδες της διοργάνωσης. Η Αργεντινή είχε στη σύνθεσή της τον μεγάλο Ντιέγκο Μαραντόνα, η Βουλγαρία έφτασε μέχρι τα ημιτελικά, αποκλείοντας την κάτοχο του τροπαίου Γερμανία, ενώ και η Νιγηρία υπήρξε τότε η νέα μεγάλη δύναμη της Αφρικής.

Αποτέλεσε έναν προπονητή - σύμβολο για την εθνική ομάδα στην εποχή του και υπήρξε ο πρώτος (και μοναδικός μέχρι σήμερα Έλληνας) τεχνικός που την οδήγησε σε τελική φάση διοργάνωσης.

Το διάστημα 1996-98 ανέλαβε τον Ηρακλή, ενώ τον Απρίλιο του 1999 ανέλαβε για τέταρτη φορά τον Άρη και με 6 σερί νίκες στους τελευταίους 8 αγώνες κατάφερε να τερματίσει στην 6η θέση και να εξασφαλίσει την έξοδο στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ, ο ίδιος όμως δεν θέλησε να συνεχίσει και την επόμενη περίοδο.

Τίτλοι - Διακρίσεις
Με την Ελλάδα:
1980 Συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα
1994 Συμμετοχή στο Παγκόσμιο Κύπελλο
Με τον Ολυμπιακό:
1982 Πρωτάθλημα Ελλάδας
1983 Πρωτάθλημα Ελλάδας
1987 Πρωτάθλημα Ελλάδας

Πρόεδρος του Άρη
Η αποχώρηση του μεγαλομετόχου του Άρη Δημήτρη Κοντομηνά και η πώληση των μετοχών στον Γιάννη Ζαχουδάνη στις 12 Ιουλίου 2001 προκάλεσε διοικητική αναταραχή στην ομάδα του Άρη. Το καλοκαίρι του 2002 ο Αλκέτας Παναγούλιας επέστρεψε για να βοηθήσει τον σύλλογο από τη θέση του προέδρου με σύμβουλο τον Λάμπρο Σκόρδα. Συστάθηκε "οικουμενική διοίκηση" με στόχο να μην καταρρεύσει η ΠΑΕ. Ωστόσο, ο Παναγούλιας διατήρησε για λίγο καιρό το πόστο του προέδρου και αποχώρησε, έχοντας προηγουμένως εκφράσει τις διαφωνίες του σε διάφορα θέματα, μεταξύ αυτών και της δαπανηρής μεταγραφής του Μαροκινού ποδοσφαιριστή Σαλαχεντίν Μπασίρ, ο οποίος εντάχθηκε στον Άρη με προβλήματα τραυματισμού. Ο Παναγούλιας προτίμησε να αποχωρήσει και να αποστασιοποιηθεί από τα γεγονότα "για το καλό του Άρη" όπως τόνισε.

Εκτός ποδοσφαίρου
Πλούσια υπήρξε και η συνεισφορά του εκτός γηπέδων, καθώς στο παρελθόν είχε εκλεγεί μέλος του δημοτικού συμβουλίου της Θεσσαλονίκης. Στις βουλευτικές εκλογές του 1993 υπήρξε υποψήφιος βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία στην Α' Θεσσαλονίκης, απέσπασε 18.157 σταυρούς προτίμησης και κατατάχθηκε στην ένατη θέση του ψηφοδελτίου, αποτυγχάνοντας να εκλεγεί.

Ακόμα έχει υπάρξει επιθεωρητής της FIFA, μέλος της Ακαδημίας των Σπορ των Η.Π.Α., μέλος του Αμερικανικού ποδοσφαιρικού Χολ οφ Φέημ και μέλος της Αμερικανικής Ομοσπονδίας προπονητών.

Ο δρόμος πίσω από το Γήπεδο Κλεάνθης Βικελίδης έχει πάρει προς τιμήν του το όνομά του.

Πυγμαλίων Δαδακαρίδης

Ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης είναι Έλληνας ηθοποιός με πολλές συμμετοχές στο θέατρο τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.
Γεννήθηκε στις 30 Μαΐου του 1977 στο Μπόλτον της Αγγλίας από μητέρα Αγγλίδα και πατέρα Έλληνα.

Σπούδασε αρχικά computing και marketing αλλά τελικά τον κέρδισε η υποκριτική.

Τα πρώτα του επαγγελματικά βήματα τα έκανε στην Αγγλία αλλά γρήγορα γύρισε πίσω συνεχίζοντας την καριέρα του εδώ.

Έχει δύο μικρότερα αδέρφια, την Julia που βρίσκεται εκτός Ελλάδας και κατοικεί στο Μάντσεστερ και τον Θανάση που διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα.

Καριέρα
Τηλεόραση
Με τα παντελόνια κάτω (2013-2015) Mega
Πενήντα-Πενήντα / η Τηλεταινία (2010) Mega
Η οικογένεια βλάπτει (2009-2010) Mega
Μαύρα μεσάνυχτα (2009) Mega
Πάρης και Ελένη (2008-2009) Ant1
Κλεμμένη Ζωή (2007-2008) Ant1
Οι ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα (2006-2008) Alpha
10η εντολή (2004-2007) Alpha
Πενήντα-Πενήντα (2005-2011) Mega
Safe Sex (2005-2006) Mega
Κινούμενη άμμος (2005-2006) Alpha
Τα παιδιά της Νιόβης (2004-2005) ΝΕΤ
Για μια θέση στον ήλιο (1999-2002) Mega

Θέατρο
Κατάδικός μου (2011-2012)
Μαύρη κωμωδία (2010-2011)
Άγαμοι Θύται-"Ζυγός" (2009-2011)
Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης (2008-2010)
Θεσμοφοριάζουσες (2007)
Σ' αγαπώ, σε λατρεύω, χωρίζουμε (2006-2008)
Στάχτη στα μάτια (2005)
Εκτός έδρας (2004-2005)
Φιλοκτήτης (2004)
Δον Ζουάν (2000-2001)
Η Σονάτα των Φαντασμάτων (1999-2000)

Κινηματογράφος
Ζητείται ψεύτης (2010)
Αυστηρώς κατάλληλο (2008)
Η επιστροφή (2008)
Πέντε λεπτά ακόμα (2006)
Λιούμπη (2006)

Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν

Ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν υπήρξε Ρώσος θεωρητικός του αναρχισμού που με τα γραπτά του και το βίο του, λειτούργησε ως σημείο αναφοράς στην ιστορία του αναρχικού κινήματος, αποτελώντας μία από τις πλέον διάσημες επαναστατικές μορφές του 19ου αιώνα.  (30 Μαΐου 1814 -παλαιό ημερολόγιο 14 Μαΐου 1814 – 1 Ιουλίου 1876)

Ο Μπακούνιν, άνθρωπος περισσότερο της πράξης και της δράσης παρά της θεωρητικής κατεύθυνσης, συμμετείχε στις λαϊκές εξεγέρσεις του Παρισιού (1848) και της Δρέσδης (1849), κερδίζοντας στα οδοφράγματα τον σεβασμό των εργατών, με την πυρετώδη δράση του εξεγερμένου αυτού αριστοκράτη να τον μετατρέπει σε κορυφαία ενσάρκωση του αναρχικού ιδεώδους…

Πρώτα χρόνια
Ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν γεννιέται στις 30 Μαΐου 1814 (με το νέο ημερολόγιο) στη ρωσική επαρχία, ως γιος γαιοκτήμονα και βετεράνου διπλωμάτη. Ως γόνος αριστοκρατικής οικογένειας λοιπόν, προοριζόταν για ανώτερη στρατιωτική καριέρα, κάτι που θα τον φέρει από νωρίς στη στρατιωτική ακαδημία πυροβολικού της Αγίας Πετρούπολης.

Ολοκληρώνοντας τη φοίτησή του, τοποθετείται σε πυροβολαρχία στα πολωνικά σύνορα. Ο ίδιος νιώθει ωστόσο εγκλωβισμένος στην απομονωμένη ρωσική ύπαιθρο και κλείνεται σιγά-σιγά στον εαυτό του, παραμελώντας τα στρατιωτικά του καθήκοντα. Παρά το γεγονός ότι ο διοικητής του τον λυπήθηκε και τον απάλλαξε από τις καθημερινές αγγαρείες, για τον νεαρό Μπακούνιν ο μόνος δρόμος ήταν η λιποταξία.

Κι έτσι το 1835 εγκαταλείπει το πόστο του και επιστρέφει στη γενέτειρά του, γλιτώνοντας μόλις και μετά βίας τη σύλληψη με τη μεσολάβηση των επαφών του πατέρα του. Την επόμενη χρονιά, ο Μπακούνιν θα βρεθεί στη Μόσχα και θα ριχτεί με τα μούτρα στη μελέτη του γερμανικού πνεύματος, καταφέρνοντας σιγά-σιγά να ενταχθεί στους λογοτεχνικούς κύκλους των διανοουμένων της πόλης.

Για τα επόμενα πέντε χρόνια θα αφιερωθεί στην εκμάθηση των γερμανικών, για να μπορεί να διαβάζει από το πρωτότυπο Καντ, Χέγκελ και Φίχτε, πριν ριχτεί με ψυχή και καρδιά στην επαναστατική περιπέτεια…

Γυροβολιά στην Ευρώπη και φυλακίσεις
Το 1842 θα βρει τον Μπακούνιν στο Βερολίνο, όπου θα έρθει σε επαφή με το κίνημα των λεγόμενων Νέων Εγελιανών και θα δημοσιεύσει ένα από τα πρώτα του πύρινα μανιφέστα, αναγορεύοντας την εγελιανή διαλεκτική σε επαναστατικό εργαλείο. Ο λόγος του ακολουθούσε μεν την πεπατημένη του Χέγκελ, ήταν ωστόσο σαφώς πιο ριζοσπαστικός.

Στο τέλος μάλιστα του εν λόγω μανιφέστου, ο Μπακούνιν συλλαμβάνει τη ρήση που θα γινόταν το διαχρονικό σλόγκαν του αναρχικού κινήματος: «Το πάθος για την καταστροφή είναι και δημιουργικό πάθος»! Ο επαναστατικός του λόγος όμως δεν έμεινε χωρίς απάντηση, καθώς του διαμηνύθηκε από τη Ρωσία να επιστρέψει άρον-άρον στη χώρα του. Η άρνηση του Μπακούνιν να επιστρέψει του στέρησε το διαβατήριό του…

Αφού πέρασε για λίγο από Βέλγιο και Ελβετία, το 1848 θα βρει τον θεωρητικό στο Παρίσι, όπου θα έρθει σε επαφή με τους γάλλους και γερμανούς σοσιαλιστές, αλλά και με πολλούς διανοούμενους εμιγκρέδες. Εκεί θα γνωρίσει τα άλλα μεγάλα ονόματα της πολιτικής πρωτοπορίας του καιρού, τον Προυντόν και τον Μαρξ, αρχίζοντας να συλλαμβάνει προοδευτικά τους όρους της κοινωνικής επανάστασης που ευαγγελιζόταν.

Ο Μπακούνιν, άνθρωπος της δράσης, θα συμμετέχει στην παρισινή επανάσταση του 1848 και θα κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα να οργανώσει ένα μυστικό επαναστατικό δίκτυο για τη λαϊκή εξέγερση στην Πράγα. Κατόπιν, μετακινήθηκε στα ανατολικά, με την ελπίδα να μεταδώσει τις φλόγες της επανάστασης στην Πολωνία και τη Γερμανία. Στην τελευταία θα γράψει το πρώτο του σημαντικό πολιτικό μανιφέστο, το «Κάλεσμα στους Σλάβους», καταγγέλοντας την αστική τάξη ως ξοφλημένη αντεπαναστατική δύναμη και καλώντας τον επαναστατημένο αγρότη να γίνει ο κύριος μοχλός της εξέγερσης.

Πάντα αεικίνητος, όταν θα ξεσπάσει η επανάσταση στη Δρέσδη το 1849, ο Μπακούνιν θα είναι και πάλι εκεί στα οδοφράγματα! Αυτή τη φορά βέβαια δεν θα αποφύγει τη σύλληψη: οι σαξονικές αρχές τον παραδίδουν στην Αυστρία και αφού παραμείνει για ένα διάστημα φυλακισμένος, εκδίδεται στη Ρωσία: ο Μάιος του 1851 θα τον βρει έγκλειστο σε φυλακές της Αγίας Πετρούπολης, όπου και θα συγγράψει την περίεργη και μυστηριώδη «Ομολογία» του (που πολλοί βέβαια έκαναν λόγο για επιβεβλημένη απολογία), με τον ίδιο να παραμένει έγκλειστος για τα επόμενα 6 χρόνια. Η υγεία του επιδεινώθηκε ανεπανόρθωτα από τις άθλιες συνθήκες κράτησης, έχοντας χάσει μάλιστα τα δόντια του από το σκορβούτο.

Και όταν τελικά απελευθερώθηκε το 1857, τον περίμενε η Σιβηρία! Εκεί θα παραμείνει μέχρι το 1861, όταν θα καταφέρει τελικά να αποδράσει από τον στενό κλοιό του τοπικού κυβερνήτη και θα επιβιβαστεί παράνομα σε αμερικανικό πλοίο που πήγαινε στην Ιαπωνία.

Αφού παραμείνει για ένα διάστημα στον Νέο Κόσμο και δηλώσει την πρόθεσή του να πάρει την αμερικανική υπηκοότητα, θα καταλήξει τελικά πίσω στην Ευρώπη, αυτή τη φορά στην Αγγλία…

Η περίοδος της Αγγλίας και η σύλληψη του αναρχισμού
Όντας στο Λονδίνο, ο Μπακούνιν θα επανασυνδεθεί με τους ρώσους επαναστάτες ηγέτες και θα ριχτεί με τα μούτρα στη μάχη για την ελευθερία του ρωσικού και σλαβικού πληθυσμού. Δεν έχει συλλάβει ακόμα πλήρως τις αρχές της αναρχίας, αν και η επαναστατική του ζέση θα τον απομακρύνει σταδιακά από τη σκέψη των άλλων ρώσων εμιγκρέδων. Στο Λονδίνο δημοσιεύει πάντως τον «Συναγερμό της Επανάστασης», ένα από τα γνωστότερα δοκίμιά του, στο οποίο σκιαγραφεί πρώιμα τις αναρχικές του ιδέες.

Ο ακραίος αυτός ριζοσπάστης της νεότερης γενιάς των ρώσων σοσιαλιστών θα μπαρκάρει αμέσως για τη Βαλτική όταν θα ξεσπάσει η πολωνική εξέγερση στις αρχές του 1863, δεν θα καταφέρει ωστόσο να φτάσει στον προορισμό του. Αντ’ αυτού, αποβιβάζεται άκαρπος στη Σουηδία και στις αρχές του 1864 μετακινείται στην Ιταλία, όπου θα παραμείνει τα επόμενα 4 χρόνια και θα καταλήξει στις βασικές αρχές της αναρχικής θεωρίας του, την οποία θα υποστηρίξει με θέρμη για το υπόλοιπο της ζωής του…

Η ιδέα της αναρχικής επανάστασης
Διακηρύσσοντας ότι «καμία θεωρία, κανένα σύστημα, κανένα βιβλίο δεν πρόκειται να σώσουν τον κόσμο», ο Μπακούνιν παρήγγειλε «τη διεθνή αλληλεγγύη των εργαζομένων κάθε επαγγέλματος και κάθε χώρας», δηλαδή «των εργατικών μαζών κάθε γλώσσας και κάθε έθνους». Είχε πια συλλάβει τις αρχές του οικουμενικού αναρχισμού, τις οποίες αποτύπωσε στην περίφημη μπροσούρα του «Θεός και Κράτος», απογοητευμένος καθώς ένιωσε από την αποτυχία της πολωνικής εξέγερσης.

Έτσι άρχισε να εξυφαίνει ένα περίπλοκο δίκτυο, εν μέρει αληθινό εν μέρει φανταστικό, μυστικών επαναστατικών εταιρειών, αν και η τελευταία αυτή περίοδος της ζωής του σημαδεύτηκε από την ξακουστή κόντρα του με τον Μαρξ: ήταν το 1868, εγκατεστημένος πλέον στη Γενεύη, όταν πήρε μέρος στην Πρώτη Διεθνή, μια ομοσπονδία κομμάτων της εργατικής τάξης, με τη θεωρητική του ρήξη με τον Μαρξ να αποκαλύπτεται στις πλήρεις διαστάσεις της.

Το πράγμα θα κλιμακωνόταν στο συνέδριο του 1872 στη Χάγη, όπου ο Μαρξ θα καταφέρει να πείσει άπαντες για τη διαγραφή του Μπακούνιν και των αναρχικών του από τη Διεθνή! Δύο από τα μείζονα κείμενα του Μπακούνιν, η «Κνουτογερμανική Αυτοκρατορία και η Κοινωνική Επανάσταση» (1871) και το «Κρατισμός και Αναρχία» (1873) αντανακλούν άμεσα τη σύγκρουσή του με τον Μαρξ. Και βέβαια ο αναρχισμός του Μπακούνιν πήρε την τελική του μορφή ως αντίθεση στον κομμουνισμό του Μαρξ…

Τελευταίες περιπέτειες
Ο διανοητής Μπακούνιν δεν ήταν όμως συστηματικός φιλόσοφος, αφήνοντας πολλές από τις θέσεις του ημιτελείς, κι αυτό γιατί θεωρούσε τον εαυτό του πρακτικό επαναστάτη και «όχι φιλόσοφο ούτε εφευρέτη συστημάτων όπως ο Μαρξ». Αρνιόταν να αναγνωρίσει την ύπαρξη προκαθορισμένων ιστορικών νόμων και πίστευε αντίθετα ότι οι άνθρωποι διαμορφώνουν οι ίδιοι τη μοίρα τους: «Δεν πιστεύω σε κανένα σύστημα, είμαι ένας κυνηγός της αλήθειας», συνήθιζε να λέει. Πάντα ωστόσο κατέληγε στην ίδια σταθερά, την απόρριψη κάθε μορφής εξουσίας και επιβολής, και αυτή είναι η πυρηνική σύλληψη του αναρχικού πιστεύω του Μπακούνιν.

Τα τελευταία χρόνια του, τα οποία τα πέρασε πάμφτωχος στην Ελβετία, ο Μπακούνιν κυκλοφόρησε πολλές προκηρύξεις, σχεδιάζοντας πάντα μυστικές επαναστατικές οργανώσεις. Η υγεία του επιδεινωνόταν βέβαια μέρα με τη μέρα, τα οικονομικά του προβλήματα οξύνονταν και η επιβίωση αυτού και της συζύγου του εξαρτιόταν πια αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των λιγοστών φίλων του. Ποτέ όμως δεν έχασε την ικανότητά του να ανανεώνει τις επαναστατικές του πεποιθήσεις!

Παρά την κάκιστη κατάσταση της υγείας του, συμμετείχε σε άλλη μια εξέγερση, αυτή τη φορά στην Μπολόνια, επέστρεψε ωστόσο για άλλη μια φορά απογοητευμένος στην Ελβετία και εγκαταστάθηκε στο Λουγκάνο και αργότερα τη Βέρνη. Ο Μιχαήλ Μπακούνιν δεν έπαψε ποτέ να δραστηριοποιείται στο ριζοσπαστικό κίνημα της Ευρώπης, μια πορεία που ανέκοψε μόνο ο θάνατος, σε νοσοκομείο της Βέρνης την 1η Ιουλίου 1876.

Ο Πιοτρ Κροπότκιν σημείωσε κάποτε ότι η τεράστια επίδρασή του στους ριζοσπαστικούς κύκλους οφειλόταν περισσότερο στην επιρροή που ασκούσε ο Μπακούνιν ως μια «ηθική προσωπικότητα παρά ως μια πνευματική αυθεντία». Του πιστώνεται εξάλλου ότι προέβλεψε ήδη από το 1873 με ακρίβεια τη λεγόμενη «δικτατορία του προλεταριάτου», με τη σταλινική περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης να τον δικαιώνει ιστορικά.

Ο συναγωνιστής του στην εξέγερση της Δρέσδης, ο διαπρεπής μουσικός Ρίχαρντ Βάγκνερ, έλεγε για τον Μπακούνιν: «Οτιδήποτε τον αφορούσε ήταν εκπληκτικό, ήταν γεμάτος πρωτόγονη ορμή και δύναμη», ενώ ο σοσιαλιστής πιονέρος Αλεξάντερ Χέρτζεν δεν έκρυβε τον θαυμασμό του, παρά τις θεωρητικές έριδες: «Αυτός ο άνθρωπος δεν γεννήθηκε κάτω από ένα συνηθισμένο άστρο, αλλά κάτω από έναν κομήτη».