DIASKEDASI.INFO

Θεόδωρος Δηλιγιάννης
ο πρωθυπουργός που δολοφονήθηκε για μη πολιτικό λόγο!

Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης ήταν Έλληνας νομικός και πολιτικός, βουλευτής, υπουργός σε αρκετές κυβερνήσεις και πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. (Λαγκάδια Αρκαδίας, 19 Μαΐου 1824 - Αθήνα, 31 Μαΐου 1905)

Όσο ζούσε, και στα χρόνια αμέσως μετά το θάνατό του, ο Δηλιγιάννης ήταν εξαιρετικά δημοφιλής σε μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα όμως, η υστεροφημία του υπέφερε, καθώς βρέθηκε στο στόχαστρο τόσο των φιλελεύθερων, όσο και των μαρξιστών ιστορικών, που προτιμούσαν να αξιολογούν θετικά τον μεγάλο του αντίπαλο Χαρίλαο Τρικούπη. Οι φιλελεύθεροι έβλεπαν τον Δηλιγιάννη ως λαϊκιστή και δημαγωγό που εμπόδιζε την απελευθέρωση οικονομίας και κοινωνίας, ενώ οι μαρξιστές ως εκφραστή των (κατά τη γνώμη τους) οπισθοδρομικών και «προ-καπιταλιστικών» κοινωνικών στρωμάτων.

Ο Δηλιγιάννης πράγματι ήταν αντιπαθής τόσο στην οικονομική ελίτ, όσο και στην (πολύ μικρή αριθμητικά τότε) εργατική τάξη. Κυρίως ήταν εκφραστής μιας ετερόκλητης συμμαχίας των κρατικών υπαλλήλων (στην πλειοψηφία τους Πελοποννήσιοι) με διάφορα μικροαστικά και μεσαία στρώματα αγροτών, αυτο-απασχολούμενων και μικροεμπόρων.

Ο Δηλιγιάννης χρεώνεται σε μεγάλο βαθμό τον «ατυχή πόλεμο» του 1897 και τα επακόλουθά του, αλλά δεν πρέπει να παραγνωρίζονται οι προσπάθειές του στον τομέα της κοινωνικής νομοθεσίας και της προστασίας των οικονομικά ασθενέστερων πολιτών.

Η δολοφονία του Θεόδωρου Δηλιγιάννη
Γόνος σημαντικής Πελοποννησιακής πολιτικής οικογένειας προκρίτων και αρχόντων, ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης ήταν γιος του Πανάγου Δεληγιάννη, επαναστάτη του '21 και στη συνέχεια έπαρχου Ηλείας και διοικητή Κορίνθου, και εγγονός του Ιωάννη Δεληγιάννη, Μωρογιάννη (κοτζαμπάση όλου του Μωριά) επί Τουρκοκρατίας. Αδελφός του ήταν ο ανώτατος δικαστικός και πρόεδρος του Αρείου Πάγου Νικόλαος Δηλιγιάννης.

Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης αποφοίτησε με Άριστα από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1843, αλλά δεν τον ενδιέφερε η ενασχόληση με τη δικηγορία, και έτσι αμέσως μετά την αποφοίτησή του διορίστηκε στο υπουργείο Εσωτερικών, του οποίου ανέβηκε πολύ γρήγορα την ιεραρχία, εν μέρει λόγω και του ονόματός του. Διετέλεσε ιδιαίτερος γραμματέας του υπουργού, διευθυντής Προσωπικού, γενικός επιθεωρητής Νομαρχιών και τελικά το 1859, σε ηλικία μόλις 35 ετών, έγινε γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών.

Έγινε πληρεξούσιος της Β΄ Εθνοσυνέλευσης το 1862, και την ίδια χρονιά βουλευτής, ενώ το 1863 υπουργός Εξωτερικών. Χρημάτισε επίσης υπουργός Οικονομικών, Εσωτερικών, Εκκλησιαστικών (1877 και 1878) σε διάφορες κυβερνήσεις. Το 1883 αναδείχθηκε αρχηγός του Εθνικού Κόμματος και το 1885 χρίσθηκε για πρώτη φορά Πρωθυπουργός, αξίωμα στο οποίο ανήλθε άλλες τέσσερις φορές. Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας τα διαστήματα 1885-1886, 1890-1892,1895-1897, 1902-1903 και 1904-1905.

Ως πρωθυπουργός, δημιούργησε ένα κλίμα προσδοκίας για εισβολή στην Τουρκία, που εκείνη την εποχή κατέρρεε ως αυτοκρατορία, και επέκταση των ελληνικών συνόρων προς την Μακεδονία (τότε έφταναν μέχρι την Θεσσαλία). Πρώτη συνέπεια των πράξεών του ήταν ο ναυτικός αποκλεισμός της Ελλάδας από τους συμμάχους. Όταν στην συνέχεια ξεκίνησε εξωτερικό δανεισμό για να αντεπεξέλθει στην δυσμενή οικονομική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η Ελλάδα, ο βασιλιάς με άκομψο τρόπο τον έπαυσε και ανέλαβε και πάλι ο Τρικούπης. Τα συσσωρευμένα χρέη ήταν τόσα που το 1893 η Ελλάδα πτώχευσε, με τον Τρικούπη και τον Δηλιγιάννη να κατηγορούν ο ένας τον άλλο.

Η Ελλάδα ενεπλάκη τελικά σε πόλεμο με τους Τούρκους τον Απρίλιο του 1897, ο οποίος όμως είχε κριθεί πριν να αρχίσει. Η Ελλάδα αναγκάστηκε να δανειστεί για να πληρώσει πολεμικές αποζημιώσεις στην Τουρκία και για γίνει αποδεκτός ο δανεισμός συμφώνησε με τους δανειστές στην αποπληρωμή των χρεών -που το 1893 σταμάτησε να εξυπηρετεί με την τότε πτώχευση- και στο μηχανισμό του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου που κράτησε για 81 χρόνια, μέχρι το 1978.

Η δολοφονία του πρωθυπουργού
Η δολοφονία του Θεόδωρου Δηλιγιάννη από πρώην λεσχηάρχη και χαρτόμουτρο στα σκαλοπάτια της Βουλής προσυπέγραψε ίσως γλαφυρά ένα από τα δραματικότερα γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας: 64 χρόνια μετά την τραγική δολοφονία του Ιωάννη Καποδιστρία στο Ναύπλιο, ο πρωθυπουργός της χώρας έπεφτε και πάλι νεκρός.

Ήταν στις 5:00 το απόγευμα της 31ης Μαΐου 1905 όταν ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, επιβαίνοντας στην άμαξά του με μαύρη ρεντιγκότα και γκρίζο ημίψηλο καπέλο, καταφτάνει στο Βουλευτήριο για να παραστεί στη συνεδρίαση. Τον συνόδευε μόνο ο πιστός ακόλουθός του Γιάννης Πάνου. Η άμαξα στάθμευσε, ο Δηλιγιάννης κατέβηκε και είδε στο προαύλιο της Βουλής μια χούφτα ατόμων, πλάι στους στρατιώτες της φρουράς.

Τίποτα το περίεργο δηλαδή, αν και μόλις επιχείρησε να ανεβεί τα σκαλιά του κοινοβουλίου συνέβη το μοιραίο: ένας άγνωστος κακοντυμένος άντρας τον πλησίασε κάνοντας πως ήθελε να του παραδώσει κάτι. Ο Δηλιγιάννης είχε πάντα επαφή με τον λαό και ήταν συνηθισμένος σε τέτοιες εκδηλώσεις με τον κόσμο, κι έτσι στράφηκε αμέριμνος προς το μέρος του. Εκείνος έβγαλε με μια αστραπιαία κίνηση το δίκοπο μαχαίρι του και το κάρφωσε στην κοιλιά του πρωθυπουργού.

Ένας πολίτης και οι φρουροί της Βουλής συνέλαβαν αμέσως τον δράστη, ενώ ο σοβαρά τραυματισμένος πρωθυπουργός μεταφέρθηκε στο Ιατρείο της Βουλής για τις πρώτες βοήθειες, ήταν όμως αργά. Εκεί άφησε την τελευταία του πνοή και λίγο αργότερα ο Πρόεδρος της Βουλής ανακοίνωνε στους βουλευτές τη δολοφονία του πρωθυπουργού. Η σορός του Δηλιγιάννη εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα σε αίθουσα της Βουλής.

Γιατί σκότωσε όμως ο Αντώνιος Γερακάρης, που όλοι τον ήξεραν ως «Κωσταγερακάρη», τον πρωθυπουργό της χώρας; Γιατί δηλαδή ένας μπράβος, «κράχτης», μανιώδης χαρτοπαίκτης και πρώην ιδιοκτήτης λέσχης να αφαιρέσει τη ζωή του πρώτου τη τάξει κοινοβουλευτικού άντρα; Επειδή ο συντηρητικός Δηλιγιάννης πρωτοστατούσε, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, στον αγώνα για τον περιορισμό της χαρτοπαιξίας, παίρνοντας μια σειρά από αυστηρά περιοριστικά μέτρα που αφορούσαν στη λειτουργία των λεσχών. Λίγο πρωτύτερα μάλιστα, την άνοιξη του 1905, είχε ζητήσει από τις αστυνομικές διευθύνσεις της χώρας να εφαρμόσουν τα σκληρά διατάγματά του, που προέβλεπαν τώρα το οριστικό κλείσιμο των λεσχών. Ο Κωσταγερακάρης, μπράβος και θυρωρός σε χαρτοπαικτική λέσχη, είχε χάσει τη δουλειά του όταν η κυβέρνηση έκλεισε τη λέσχη που εργαζόταν.

Το πλήθος πήγε να λιντσάρει τον φονιά, καταφέροντάς του χτυπήματα με τις γροθιές και τα μπαστούνια τους, και από την οργή του κόσμου τον έσωσε ένας λοχίας της Φρουράς, που τον μετέφερε βαριά πληγωμένο στο υπόγειο της Βουλής. Εκεί ο επικεφαλής της Φρουράς πληροφορήθηκε το όνομα του δράστη και την ιδιότητά του: λεσχηάρχης και χαρτοπαίκτης. «Τι έκανες μωρέ», του είπε. «Έκλεισε τα χαρτοπαίγνια και εψόφησα από την πείνα», ψέλλισε ο δολοφόνος και ξεψύχησε.

Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης κηδεύτηκε με μεγάλες τιμές, ενώ η καρδιά του φυλάσσεται στον Ναό των Αγίων Ταξιαρχών στη γενέτειρά του, τα Λαγκάδια. Ο ανδριάντας του στήθηκε στην είσοδο της Παλαιάς Βουλής για να τιμήσει έναν άντρα απόλυτα προσηλωμένο στον κοινοβουλευτισμό.

Ο Γεώργιος Σουρής πένθησε τον Δηλιγιάννη με πρωτοσέλιδο ποίημα στον «Ρωμηό», όπου έγραφε:
Λαός που τον καμάρωνε γονατιστός μπροστά του
Κι αθάνατα τα νόμιζε τ’ άσπρα γεράματά του
Σαν όνειρο του φαίνεται το γέρο του πως χάνει
Πως μνήμα ανοίγει σήμερα του γέρου Ντεληγιάννη
Κι ακούς να λεν χίλιες φορές, ανάθεμα στο χέρι
Που πήγε για το γέρο του κι ακόνισε μαχαίρι

Πηγή: wikipedia.org & newsbeast.gr