DIASKEDASI.INFO

Σαλβαδόρ Αλλιέντε
(Salvador Allende Gossens, 1908-1973) ήταν πολιτικός και ο πρώτος μαρξιστής Πρόεδρος της Χιλής την περίοδο 1970-1973.

Γεννήθηκε στο Βαλπαραΐσο το 1908 και αυτοκτόνησε στο Σαντιάγο το 1973. Καταγόταν από μεγαλοαστική οικογένεια και σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, απ΄ όπου και έλαβε το δίπλωμά του το 1932.

Ασχολήθηκε έντονα με την πολιτική αναπτύσσοντας μαρξιστική δράση. Ένα χρόνο μετά συνέβαλε στην ίδρυση του σοσιαλιστικού κόμματος της Χιλής.

Το 1937 συμμετείχε στη κυβέρνηση του Πέδρο Αγκίρρε Σέντρα, στην οποία και ανέλαβε για τέσσερα χρόνια υπουργός Υγιεινής. Το 1945 εκλέχθηκε για πρώτη φορά μέλος της Γερουσίας.

Το 1952, όταν έβαλε υποψηφιότητα για την Προεδρία, επειδή είχε δεχθεί την υποστήριξη του παράνομου τότε κομουνιστικού κόμματος, διαγράφτηκε από το σοσιαλιστικό κόμμα με συνέπεια να καταταγεί τελευταίος των τεσσάρων υποψηφίων.

Επανήλθε όμως στις εκλογές του 1958 με την υποστήριξη των σοσιαλιστών και των κομουνιστών, των οποίων το κόμμα τους είχε πλέον νομιμοποιηθεί.

Παρά ταύτα κατατάχθηκε δεύτερος των υποψηφίων. Τελικά εκλέχθηκε πρόεδρος της Χιλής το 1970 με τη βοήθεια του κομμουνιστικού κόμματος και άλλων αριστερών δυνάμεων με μικρή διαφορά από τον δεύτερο υποψήφιο. Στην ομιλία του μετά την νίκη του ο Αγιέντε είπε: «Αξιώνουμε να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, να αποδείξουμε ότι μπορούν να γίνουν βαθιές αλλαγές που αποτελούν επανάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή που θα οδηγήσει στον Σοσιαλισμό».

Αμέσως μετά την ορκωμοσία του, στις 3 Νοεμβρίου του 1970, άρχισε να εφαρμόζει ένα ευρύτατο πρόγραμμα σοσιαλιστικών μεταρρυθμίσεων κρατικοποιώντας μεγάλες εκτάσεις γης, τον ορυκτό πλούτο της χώρας και τις τράπεζες.
Το πρόγραμμα του Αγιέντε περιλάμβανε αναβάθμιση των συμφερόντων των εργατών, εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, αναδιοργάνωση της εθνικής οικονομίας σε δημόσιο, μικτό και ιδιωτικό τομέα, εξωτερική πολιτική διεθνούς αλληλεγγύης και εθνικής ανεξαρτησίας, καθώς και νέα θεσμική οργάνωση του κράτους, ως λαϊκού πλέον κράτους, με την ίδρυση ενός ενιαίου σώματος αντιπροσώπων.

Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ένωσης πρότεινε επίσης την εθνικοποίηση των κύριων ορυχείων χαλκού της Χιλής, που άνηκαν σε ξένα συμφέροντα, κυρίως των ΗΠΑ. Ορισμένες χαρακτηριστικές μεταρρυθμίσεις κατά το πρώτο διάστημα της προεδρίας του Αγιέντε περιλάμβαναν την ανακατανομή εκατομμυρίων στρεμμάτων γης σε ακτήμονες ως μέρος της αγροτικής μεταρρύθμισης, αύξηση μισθών στις ένοπλες δυνάμεις και παροχή δωρεάν γάλατος στα παιδιά. Επίσης, ιδρύθηκαν ο Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Ιθαγενών Πληθυσμών και το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης των Μαπούτσε για να καλύψουν τις ανάγκες των αυτοχθόνων κατοίκων της Χιλής.

Παράλληλα ο Αγιέντε εφάρμοσε νέα εξωτερική πολιτική, ξεκινώντας τη συνεργασία πρώτα με τη Κίνα και στη συνέχεια με την Κούβα. Η πολιτική του αυτή τον έφερε σε αντιπαράθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, με συνέπεια οι σχέσεις των δύο χωρών να ψυχραθούν. Ο τότε ένοικος του λευκού οίκου Νίξον είπε χαρακτηριστικά: "Τώρα με τον Κάστρο στην Κούβα και τον Αγιέντε στη Χιλή έχουμε στην Λατινική Αμερική ένα κόκκινο σάντουιτς και μοιραία όλη θα γίνει κόκκινη". Δύο χρόνια αργότερα από την εκλογή του άρχισε να καλπάζει ο πληθωρισμός και να πλήττεται βεβαίως η μεσαία τάξη.

Επειδή ο Αγιέντε είχε στο πρόγραμμα του να κρατικοποιήσει τα μεταλλεία χαλκού, τα οποία ανήκαν σε Αμερικάνους ιδιώτες, έπρεπε να ανατραπεί. Έτσι, ο Νίξον ορκίζεται να ανατρέψει τον Αγιέντε. Το έργο αυτό το αναθέτει στην C.I.A. και οργανωτής του πραξικοπήματος επιλέγεται ο Χένρυ Κίσινγκερ. Οι μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α. προσπαθούν να δωροδοκήσουν τον στρατό της Χιλής, αλλά ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Ρενέ Σνάιντερ ήταν πιστός στο σύνταγμα και η πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε. Ο Σνάιντερ βρέθηκε δολοφονημένος λίγες μέρες μετά.

Έπειτα από αυτό ο Λευκός Οίκος διέταξε τον οικονομικό στραγγαλισμό της χώρας. Η δεύτερη απόπειρα δωροδοκίας στέφθηκε με επιτυχία. Οι φορτηγατζήδες που μετέφεραν τα τρόφιμα σταμάτησαν να κάνουν την δουλειά τους. Το κόστος αυτής της απεργίας ήταν 200 εκατομμύρια δολάρια για το κράτος της Χιλής, ενώ η C.I.A. είχε ξοδέψει τα διπλάσια. Παρ’ όλα τα δεινά που περνούσε η χώρα, η δημοτικότητα του Αγιέντε συνεχώς αυξανόταν.

Κατόπιν αυτού οι Αμερικανοί οργάνωσαν το σχέδιο Ζ. Τον Ιούνιο του 1973 οργανώνεται ένα δεύτερο πραξικόπημα, που κατεστάλη από τη νόμιμη ηγεσία του στρατού και τον στρατηγό Πρατς. Μετά την καταστολή ο στρατηγός Πρατς συμβούλεψε τον Αγιέντε να δώσει όπλα στο λαό ανοίγοντας τα οπλοστάσια. Ο Αγιέντε όμως, όντας πιστός στις αξίες του, του απάντησε: "Όχι. Αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα. Βασίζεται σε ειρηνικές αξίες και όχι στην βία".

Θάνατος
«Ο Σαλβαδόρ Αλλιέντε μαζί με μια χούφτα άνδρες ακούει τις ειδήσεις. Οι στρατιωτικοί κατέλαβαν ολόκληρη τη χώρα. Οι στρατηγοί απαιτούν να παραιτηθεί. Του παραχωρούν ένα αεροπλάνο για να φύγει από τη Χιλή. Τον προειδοποιούν ότι το Προεδρικό Μέγαρο θα βομβαρδιστεί από ώρα σε ώρα. Ο Αλλιέντε φορά ένα κράνος και ετοιμάζει το όπλο του. Ακούγονται να πέφτουν οι πρώτες βόμβες».

Η θυσία του Αλλιέντε.
(Salvador Allende Gossens, 1908-1973) ήταν πολιτικός και ο πρώτος μαρξιστής Πρόεδρος της Χιλής την περίοδο 1970-1973.
Έτσι περιγράφει ο μεγάλος Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο τις τελευταίες ώρες του Προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε της Χιλής, ηγέτη του Μετώπου της Λαϊκής Ενότητας (Unidad Popular), που ανέλαβε από το 1970, με τη λαϊκή ψήφο, τα ηνία της χώρας του και στις 11 του Σεπτέμβρη 1973 ανετράπη από το στρατιωτικό πραξικόπημα του αιμοσταγούς δικτάτορα στρατηγού Πινοσέτ, όργανου της CΙΑ, των πολυεθνικών και των πιο αντιδραστικών ντόπιων δυνάμεων.

Στο τελεσίγραφο των πραξικοπηματιών να παραιτηθεί και να διαφύγει στο εξωτερικό, ο Αλλιέντε είχε απαντήσει αρνητικά, απευθύνοντας το τελευταίο ραδιοφωνικό διάγγελμά του, στο οποίο είπε τα εξής:
«Δεν θα παραιτηθώ. Εκλεγμένος σε μια ιστορική στιγμή, θα πληρώσω με τη ζωή μου την αφοσίωση του λαού. Είμαι σίγουρος ότι ο σπόρος που σπείραμε στη συνείδηση χιλιάδων και χιλιάδων Χιλιανών δεν μπορεί να μείνει άκαρπος για πάντα. Αυτοί έχουν τη δύναμη. Μπορεί να μας υποτάξουν, όμως οι κοινωνικές εξελίξεις δεν σταματούν με το έγκλημα, ούτε με τη βία. Η Ιστορία είναι δική μας και την κάνουν οι λαοί…

Εργάτες της πατρίδας μου: Πιστεύω στη Χιλή και στο μέλλον της. Κάποιοι άλλοι θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή της προδοσίας που προσπαθεί να επιβληθεί. Να είστε σίγουροι ότι, πολύ πιο γρήγορα απ΄ό,τι νομίζετε, θα ανοίξουν και πάλι διάπλατα οι δρόμοι απ΄όπου θα περάσει ο ελεύθερος άνθρωπος για να δημιουργήσει μια καλύτερη κοινωνία. Ζήτω η Χιλή, ζήτω ο λαός, ζήτω η εργατική τάξη! Αυτά είναι τα τελευταία μου λόγια. Είμαι βέβαιος πως η θυσία μου δεν θα είναι μάταιη».

Η ανατροπή του Αλλιέντε συνοδεύτηκε από την επιβολή μιας από τις πιο ωμές δικτατορίες στις ιστορία της Λατ. Αμερικής. Οι λαϊκές κατακτήσεις της περιόδου της διακυβέρνησης της Χιλής από την «Λαϊκή Ενότητα» πνίγηκαν στο αίμα και ακυρώθηκαν, η χώρα μετατράπηκε σε πειραματόζωο για την εφαρμογή του πιο άγριου καπιταλισμού, η ασυδοσία των πολυεθνικών επέστρεψε, οι πολιτικές δολοφονίες αποτέλεσαν μόνιμο στοιχείο αντιμετώπισης των αριστερών δυνάμεων από τη χούντα του Πινοσέτ.

Ο Σαλβαδόρ Αλλιέντε, ο Βίκτορ Χάρα και άλλοι μάρτυρες του Χιλιανού λαού έγιναν σύμβολα ανυποχώρητου αγώνα για τη δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία και τον σοσιαλισμό. Και η καρδιά του Ελληνικού λαού, που τότε ζούσε κάτω από την μπότα της αμερικανοκίνητης χούντας της 21ης Απριλίου 1967, πλημμύρισε με έντονα αισθήματα αλληλεγγύης με τον Χιλιανό λαό. Το σύνθημα

«Ο Αλλιέντε ζει» ακούστηκε και στην Αθήνα από φοιτητές και νεολαίους που ήδη οργάνωναν τον αγώνα για την ανατροπή της δικτατορίας στην Ελλάδα, κάτι που συνέβη ένα χρόνο μετά, λίγους μήνες μετά την ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Το πρόγραμμα ριζικών αλλαγών με κατεύθυνση τον σοσιαλισμό, που εφάρμοσε η «Λαϊκή Ενότητα» και ο Πρόεδρος Αλλιέντε, αποτελεί πηγή έμπνευσης και για τις σημερινές αντινεοφιλελεύθερες και αντιιμπεριαλιστικές πολιτικές που ακολουθούνται σε πολλές χώρες της Λατ. Αμερικής, η οποία έχει πάψει πλέον να αποτελεί «ξέφραγο αμπέλι» των ΗΠΑ.

Προσωπική ζωή
Ήταν παντρεμένος με την Ορτένσια Μπούσι η οποία απεβίωσε το 2009 σε ηλικία 94 ετών. Είχαν αποκτήσει τρεις κόρες.

Με την έννοια αυτή μπορούμε να επαναλάβουμε, ιδιαίτερα σήμερα, ότι «Ο Αλλιέντε ζει».
Του Πάνου Τριγάζη