Φίλιππος Ηλιού

Ο Φίλιππος Ηλιού ήταν Έλληνας ιστορικός, ιδρυτής του Κέντρου Μαρξιστικών Μελετών και Ερευνών, επιστημονικός συνεργάτης ή μέλος συντακτικής επιτροπής, ιδρυτής σε αρκετές εκδόσεις και περιοδικά. (24 Ιανουαρίου 1931 - 5 Μαρτίου 2004)

Ο Φίλιππος Ηλιού γεννήθηκε στη Μυτιλήνη στις 24 Ιανουαρίου του 1931. Ήταν γιος του βουλευτή της ΕΔΑ Ηλία Ηλιού και της Ελευθερίας Καλδή. Ως το 1935 έζησε στη Μύρινα της Λήμνου.

Στην διάρκεια της Γερμανικής κατοχής εντάχθηκε στην Ε.Π.Ο.Ν.
Στα Δεκεμβριανά συνελήφθη μαζί με τον πατέρα του και τον παππού του, Γεώργιο Καλδή.
Αρχικά φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών αλλά το καλοκαίρι του 1949 αποβλήθηκε. Το 1950 αποφοίτησε από το Πειραματικό Σχολείο Αθηνών, χωρίς να του δοθεί η δυνατότητα συμμετοχής στις εισαγωγικές εξετάσεις για το πανεπιστήμιο.
Από το 1953 μέχρι το 1957, ενώ υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία κρατήθηκε είκοσι μήνες στην απομόνωση.
Το 1957 παντρεύεται την Μαρία Παπαγιάννη και μετά από συνεχή προσκόμματα αναχωρεί για το Παρίσι, μέχρι το 1964.

Παρακολούθησε μαθήματα στη Σορβόνη, απ' όπου έλαβε τρία Certificats: αρχαίας ιστορίας - νεώτερης και σύγχρονης ιστορίας - νεοελληνικής φιλολογίας. Το 1965 έλαβε Δίπλωμα από την Ecole Pratique des Hautes Etudes (VIe sections), μετά την υποβολή μελέτης με τίτλο: La lecture en Grece a l' epoque des lumieres et de la revolution (1749-1832). Etudes des souscriptions aux editions en langue grecque.

Μετά το Απριλιανό πραξικόπημα, διέφυγε για το Παρίσι όπου ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση. Διετέλεσε γραμματέας της κομματικής οργάνωσης Ε.Δ.Α. Παρισιού, που μετεξελίχθηκε σε Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού. Το 1968 γεννήθηκε ο γιος του Ηλίας.

Επιστημονική δράση
Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, από το Παρίσι, το 1964, ιδρύει το Κέντρο Μαρξιστικών Μελετών και Ερευνών του οποίου διετέλεσε μέλος το Δ,Σ. και επιστημονικός υπεύθυνος.
Από το 1967 μέχρι το 1974 διετέλεσε βοηθός ερευνητή στην Ecole Pratique des Hautes Etudes και από το 1976 μέχρι το 1979 επιστημονικός συνεργάτης στο τμήμα εκδόσεων της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος.

Από το 1980 διετέλεσε φιλοξενούμενος ερευνητής στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στο Ιστορικό Αρχείο της Εμπορικής Τράπεζας. Διετέλεσε μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Ερανιστής από το 1976-1986.
Το 1977 μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ομίλου Μελέτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Διευθυντής της σειράς Νεοελληνικά Μελετήματα των εκδόσεων Ερμής (1976-1987), μέλος της Επιτροπής Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος από την ίδρυσή της, το 1977 μέχρι το 1993, μέλος του Δ.Σ. του του Συλλόγου Οι φίλοι της Γενναδείου Βιβλιοθήκης (1983-1986). Ιδρυτής και μέλος της Εταιρείας για τη Μελέτη της ιστορίας του Ελληνικού Εργατικού κινήματος (1982), μέλος της επιτροπής του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας του Υφυπουργείου Νέας Γενιάς (1983-1989).

Επίσης συνιδρυτής του περιοδικού Τα Ιστορικά (1983 κ.εξ), επιστημονικός υπεύθυνος του Βιβλιολογικού Εργαστηρίου του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (1986 κ.εξ). Ιδρυτικό μέλος της Κίνησης πολιτών κατά του ρατσισμού, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (1992 κ.εξ), μέλος του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού (1992-1995), επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Κρήτης (1994), ιδρυτικό μέλος και γ.γ. του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού (1996-2001), ιδρυτής και μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας πολιτικού προβληματισμού Νίκος Πουλαντζάς (1991-2003), πρόεδρος του Δ.Σ. της εφημερίδας Η Αυγή (2000-2002).

Τέλος υπήρξε υποψήφιος βουλευτής με τον Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς τον Μάρτιο του 2004. Επίσης μετέφρασε λίγες μέρες πριν πεθάνει την επιστολή του Πωλ Ελυάρ προς τη Φούλα Χατζιδάκη, γραμμένη το 1946.
Πέθανε στις 5 Μαρτίου του 2004.