DIASKEDASI.INFO

Ημέρα Ελευθερίας της Νότιου Αφρικής

Ημέρα Ελευθερίας της Νότιου Αφρικής αργία γιορτάζεται στις 27 Απριλίου. Γιορτάζει την ελευθερία και τιμά την πρώτη μετά-απαρτχάιντ εκλογές που διεξήχθησαν εκείνη την ημέρα το 1994. Οι εκλογές ήταν οι πρώτες μη-φυλετικές εθνικές εκλογές, όπου ο καθένας από την ηλικία ψήφου άνω του 18 από κάθε ομάδα φυλής, συμπεριλαμβανομένων των αλλοδαπών κατοίκων, αφέθηκε να ψηφίσω. Προηγουμένως, υπό το καθεστώς του απαρτχάιντ, οι μη λευκοί είχε περιορίζεται μόνο δικαιώματα ψήφου.

Από την πρώτη επέτειο των διακοπών, ο πρόεδρος Νέλσον Μαντέλα απευθύνεται Κοινοβούλιο:
Όπως αυγή μπαίνει σε αυτήν την ημέρα, η 27η Απριλίου, 1995, λίγοι από εμάς θα μπορούσε να καταστείλει την Welling του συναισθήματος, όπως μας θύμισε το τρομερό παρελθόν από την οποία ερχόμαστε ως έθνος? οι μεγάλες δυνατότητες που έχουμε τώρα? και το λαμπρό μέλλον που μας γνέφει. Και έτσι έχουμε συγκεντρώσει εδώ σήμερα, και σε άλλα μέρη της χώρας, για να σηματοδοτήσει μια ιστορική μέρα στη ζωή του έθνους μας. Όπου Νοτιοαφρικανοί είναι σε όλη την υδρόγειο, οι καρδιές μας κτύπησε ως ένα, όπως εμείς ανανεώσει την κοινή μας πίστη στη χώρα μας και τη δέσμευσή μας για το μέλλον της.
 όρος «Απαρτχάιντ» στα αφρικάανς, τη γλώσσα των Μπόερς, σημαίνει διαχωρισμός. Αυτός ο όρος χρησιμοποιήθηκε στις εκλογές του 1948 στη Νότια Αφρική από το εθνικό κόμμα των Αφρικάνερς, των απογόνων δηλαδή των Ολλανδών Μπόερς, για να σηματοδοτήσει τη νέα εποχή που ξεκινούσε. Η νέα εποχή προέβλεπε την επίσημη εφαρμογή των φυλετικών διακρίσεων και του διαχωρισμού (γεωγραφικού, κοινωνικού, πολιτικού, πολιτισμικού) λευκών και μη κατοίκων για δεκαετίες.

Στην πράξη ο διαχωρισμός των πλουσίων λευκών και των φτωχών μαύρων, μιγάδων και ασιατών, εφαρμοζόταν επί αιώνες αλλά τώρα πλέον θα γινόταν επίσημη κρατική πολιτική και μέρος του κανονιστικού πλαισίου του δικαίου. Όταν μαύροι πολίτες περνούσαν σε περιοχές λευκών θα βρίσκονταν υπό την δικαιοδοσία των διωκτικών αρχών και υπό την κατηγορία των νόμων. Η διαφορά με το πριν ή με την εφαρμογή διαχωρισμών σε άλλα μέρη του κόσμου, για παράδειγμα στις νότιες πολιτείες της Αμερικής στη δεκαετία του ’50, είναι πως όταν ένας μαύρος εμφανιζόταν σε μια γειτονιά λευκών στο Μισισιπή, θα μπορούσε μεν να γίνει στόχος ρατσιστικών προσβολών ή συστάσεων από τις αρχές για την εμφάνισή του εκεί, όμως στη Νότια Αφρική, εάν ένας μαύρος πολίτης περνούσε σε γειτονιά λευκών χωρίς να διαθέτει κάποια άδεια (pass) διωκόταν ποινικά και φυλακιζόταν.

Λεωφορείο μόνο για μαύρους πολίτες στο Γιοχάνεσμπουργκ το 1965. Σύμφωνα με τους νόμους του Άπαρτχαιντ, λευκοί και μαύροι επιβιβάζονταν σε ξεχωριστά μέσα μαζικής μεταφοράς.
Ο πλούτος της χώρας, η γη της, οι φυσικοί της πόροι και η εκμετάλλευσή τους, θα βρίσκονταν στα χέρια μιας ελάχιστης λευκής μειοψηφίας ενώ οι μαύροι θα ζούσαν σε πλήρη ένδεια και φτώχεια σε συγκεκριμένες περιοχές, πολύ συχνά σε γκέτο. Ουσιαστικά οι λευκοί της Νότιας Αφρικής, ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού, επισημοποίησαν την κυριαρχία τους επί των μαύρων κατοίκων, που αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία. Αυτή ήταν η προωθημένη εφαρμογή των χειρότερων μορφών αποικιοκρατίας στην πολύπαθη μαύρη ήπειρο.

Δηλαδή με τη σφραγίδα του κράτους, τους νόμους του, το δικαστικό του σύστημα και τους εκπροσώπους του (δημόσιοι λειτουργοί, σώματα ασφαλείας κλπ.), πραγματοποιείτο επίσημος διαχωρισμός των ανθρώπων με βάση το χρώμα του δέρματός τους και τα χαρακτηριστικά τους, όπως τα αντιλαμβάνονταν με φυλετικούς όρους οι λευκοί επικυρίαρχοι.

Αυτή η πρωτοφανής παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την επίσημη υπογραφή ενός κράτους, πραγματοποιούνταν ελάχιστα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που είχε προκαλέσει τόσα δεινά στην ανθρωπότητα αλλά και είχε σηματοδοτηθεί από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, ένα οργανωμένο βιομηχανοποιημένο μαζικό έγκλημα με τη σφραγίδα του κράτους και πάλι.

Η χρήση του όρου «απαρτχάιντ
Ο επίσημος διαχωρισμός λευκών και μη κατοίκων της Νότιας Αφρικής. Οι περιοχές, τα λεγόμενα Μπαντουστάν, που ζούσαν μη λευκοί κάτοικοι ήταν οι πλέον φτωχές και με ελάχιστους φυσικούς πόρους.

Οι διακρίσεις εις βάρος των μαύρων στη Νότια Αφρική δεν ήταν κάτι το νέο. Οι λευκοί αποικιοκράτες εφάρμοζαν τέτοιες πολιτικές σχεδόν 3 αιώνες. Οι απόγονοι των Ολλανδών εποίκων, οι Μπόερς, θα έχουν αρχικά τον έλεγχο των περιοχών που αργότερα θα αποτελέσουν το κράτος της Νότιας Αφρικής. Σ’ εκείνα τα χρόνια δεκάδες χιλιάδες μαύροι μεταφέρονταν ως σκλάβοι από διάφορα σημεία της Αφρικής για να δουλέψουν για τους λευκούς αφέντες τους. Η άφιξη των Βρετανών και η εφαρμογή της πράξης κατάργησης για το δουλεμπόριο (Slave Trade Act) το 1807 όπως και η πράξη κατάργησης της δουλείας (Slavery Abolition Act) το 1833, δεν άλλαξαν κάτι για τους μαύρους της νότιας Αφρικής ή για τους χιλιάδες εργάτες από την Ινδία και γενικότερα την Ασία που αφίχθησαν τις επόμενες δεκαετίες. Με μια σειρά τοπικών νόμων και περιορισμών, το καθεστώς ελευθερίας των μη λευκών ελάχιστα απείχε από τη σκλαβιά. Ουσιαστικά οι διακρίσεις παρέμεναν ισχυρές, οι απαγορεύσεις συνεχείς και ο περιορισμός των «κατώτερων» ανθρώπων μόνιμος. Αυτό που άλλαξε ήταν στον πυρήνα της εξουσίας. Μπόερς και Βρετανοί θα συγκρουστούν για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας και οι πρώτοι θα βιώσουν σκληρά κατασταλτικά μέτρα που θα οδηγήσουν σε λιμό και χιλιάδες νεκρούς.

Οι Μπόερς αρκετά νωρίς είχαν περιορίσει τις σχέσεις τους με τις μητροπόλεις τους και είχαν διακηρύξει την αφρικανικότητά τους, εξελίσσοντας και την αντίστοιχη διάλεκτο, τα αφρικάανς που είχαν τη βάση τους στα ολλανδικά, ιδιότητες που τους επέτρεψαν να αναπτύξουν μια διακριτή ταυτότητα και να δημιουργήσουν συνθήκες για τη μόνιμη επικράτησή τους. Θεωρώντας εαυτούς βαλλόμενους από παντού, ειδικά μετά τη σύγκρουσή τους με τους Βρετανούς, εξέλιξαν τη θεώρησή τους για τους φυλετικούς διαχωρισμούς που ήταν απαραίτητοι ώστε να διατηρήσουν την «καθαρότητά» τους. Φυσικά η κύρια επιδίωξη ήταν η διατήρηση και επαύξηση της οικονομικής τους δύναμης. Όλα από εκεί ξεκινούν κι εκεί καταλήγουν.

Τα πρώτα βήματα ενός ηγέτη. Ο Μαχάτμα Γκάντι ηγείται διαδήλωσης Ινδών στο Νατάλ της Νότιας Αφρικής το 1913. Οι Ινδοί, είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους μαύρους στη Νότια Αφρική, ουσιαστικά  κανένα. Ο Γκάντι ξεκίνησε από τη Νότια Αφρική την πολιτική του διαδρομή.
Πηγή:

Το 1910 ο αφρικάνερ Λούις Μπότα γίνεται πρωθυπουργός της πρώτης κυβέρνησης της Ένωσης της Νότιας Αφρικής, προδρόμου του κράτους της Νότιας Αφρικής. Η πολιτική του απέβλεπε στη συμφιλίωση των λευκών κατοίκων (Μπόερς, Βρετανών εποίκων κλπ.) και στη μεγαλύτερη καταπίεση και περιορισμό των μαύρων και των μιγάδων. Περιορισμοί στην κίνηση στα αστικά κέντρα, ελάχιστη επαφή λευκών και μαύρων, διαρπαγή της γης, περιορισμοί σε χωριστά εδάφη και καταυλισμούς. Η πολιτική του Μπότα απετέλεσε τη βάση του επίσημου απαρτχάιντ. O κόσμος στη Νότια Αφρική χωριζόταν στους λευκούς και τους «άλλους».

Το 1948, λίγα μόλις χρόνια μετά το έγκλημα στην Ευρώπη εναντίον ενός ολόκληρου λαού, του εβραϊκού, η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής θεσμοθετεί νέο κανονιστικό πλαίσιο και ρατσιστικούς νόμους διαχωρισμού των κατοίκων της χώρας και εφαρμόζει επίσημα πλέον την πολιτική που θα ονομαστεί απαρτχάιντ. Μ’ ένα μείγμα εθνικισμού, θρησκευτικού παροξυσμού και φόβου απέναντι στη μαύρη και την κόκκινη (κομμουνιστική) απειλή, οι λευκοί ηγέτες της Νότιας Αφρικής θα παρασύρουν τη χώρα τους σ’ ένα πολιτικό και κοινωνικό μεσαίωνα για να διατηρήσουν την κυριαρχία τους και τη διαφύλαξη των οικονομικών τους συμφερόντων. Την ίδια εποχή ένα μεγάλο αντιαποικιακό κίνημα σαρώνει την Αφρική και οδηγεί σε μακροχρόνιους πολέμους με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Η χειραφέτηση των αφρικανικών λαών περνούσε μέσα από ποταμούς αίματος.

Στην ανάγκη προστασίας του καθεστώτος η ελίτ της Νότιας Αφρικής θα λειτουργήσει με ακόμη πιο σκληρούς όρους παρά την κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας. Το εμπάργκο που θα επιβληθεί στο κράτος της Νότιας Αφρικής θα παρακάμπτεται με διάφορους τρόπους, ενώ η Μεγάλη Βρετανία θα φανεί εξαιρετικά απρόθυμη να προχωρήσει σε κυρώσεις εναντίον των κρατούντων στη Νότια Αφρική. Μόλις τη δεκαετία του ’80 και κάτω από τις συνεχείς διαδηλώσεις στη χώρα και του διεθνούς κινήματος εναντίον του καθεστώτος, το τελευταίο θ’ αρχίσει να κλονίζεται. Το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική ήταν μελανό στίγμα, ένα δυστυχώς από τα πολλά, στη σύγχρονη ιστορία του κόσμου.