DIASKEDASI.INFO

Στανισλάβ Γεβγκράφοβιτς Πετρόφ

Ο Στανισλάβ Γεβγκράφοβιτς Πετρόφ, ήταν Ρώσος στρατιωτικός και αντισμήναρχος της Σοβιετικής πολεμικής αεροπορίας, ο οποίος έγινε γνωστός ως "ο άνθρωπος που έσωσε τον κόσμο από πυρηνικό πόλεμο". 

Απέτρεψε πυρηνική σύγκρουση μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των ΗΠΑ το 1983, μετά από λανθασμένο συναγερμό του συστήματος ειδοποίησης πυρηνικής επίθεσης.

Το περιστατικό έγινε γνωστό αρκετά χρόνια αργότερα, κατά τη δεκαετία του 1990, μετά τη δημοσίευση των απομνημονευμάτων του στρατηγού που διηύθυνε το κέντρο ειδοποίησης την εποχή εκείνη. (7 Σεπτεμβρίου 1939 - 19 Μαΐου 2017)

Το περιστατικό
Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1983 ο Πετρόφ ασκώντας χρέη παρατηρητή στο κέντρο διοίκησης για την έγκαιρη προειδοποίηση πυρηνικής επίθεσης, είδε το σύστημα να του αναφέρει πως συνολικά 7 πύραυλοι εκτοξεύθηκαν από τις ΗΠΑ και κατευθύνονταν προς τη Σοβιετική Ένωση. Ο Πετρόφ παρέμεινε ψύχραιμος και αξιολογώντας την κατάσταση, αποφάσισε προς επρόκειτο για σφάλμα του συστήματος και δεν μεταβίβασε τον συναγερμό στους προϊσταμένους του.

Η απόφαση του αυτή θεωρείται πως εμπόδισε μια πιθανή ανταποδοτική αντίδραση από την Σοβιετική Ένωση με την εκτόξευση πυρηνικών πυραύλων προς τις ΗΠΑ και τις υπόλοιπες χώρες του NATO, κάτι που θα οδηγούσε σε γενικευμένο πυρηνικό πόλεμο.

Ο Πετρόφ αποφάσισε πως το σύστημα πρέπει να έκανε λάθος. Αργότερα αποδείχθηκε πως είχε δίκιο, καθώς δεν υπήρχε κανένας πύραυλος που πλησίαζε και το σύστημα δυσλειτουργούσε.

Η εξέταση που έγινε στα συστήματα προειδοποίησης από το τεχνικό προσωπικό, έδειξε πως πράγματι το σύστημα είχε υποστεί βλάβη και τα αποτελέσματα που έδωσε δεν ήταν σωστά.

Το σφάλμα δημιουργήθηκε μετά από μια σπάνια ευθυγράμμιση του φωτός στα σύννεφα σε μεγάλο υψόμετρο και των τροχιών των σοβιετικών δορυφόρων, κάτι που διορθώθηκε εκ των υστέρων με την διαδικασία της επαλήθευσης των δεδομένων μέσω γεωστατικών δορυφόρων.

Ο Πετρόφ ανέφερε πως οι παράγοντες που συντέλεσαν στην απόφαση του ήταν πως:
• είχε πληροφορηθεί κατά την εκπαίδευση του πως ένα πυρηνικό χτύπημα από τις ΗΠΑ θα ήταν πολύ πιθανώς μια και έξω, με ένα μεγάλο αριθμό πυραύλων να εκτοξεύονται παρά μόνο 7 πυραύλους.
• γνώριζε πως το σύστημα έγκαιρης ειδοποίησης ήταν νέο, και κατά την άποψη του, όχι απόλυτα αξιόπιστο
• τα επίγεια ραντάρ δεν ανέφεραν στοιχεία που να στηρίζουν την υπόθεση της επίθεσης, ακόμα μετά από αναμονή μερικών λεπτών.

Ωστόσο σε μια συνέντευξη το 2013, ανέφερε πως δεν ήταν ποτέ βέβαιος ότι ο συναγερμός ήταν λανθασμένος. Αντίθετα ένιωσε πως η πολιτική κυρίως εκπαίδευση του ήταν αυτή που τον βοήθησε να πάρει τη σωστή απόφαση.

Εάν δεν βρίσκονταν ο ίδιος στο πόστο του παρατηρητή, αλλά κάποιος από τους υπόλοιπους συναδέλφους του οι οποίοι ήταν επαγγελματίες στρατιωτικοί με καθαρά στρατιωτική εκπαίδευση και πειθαρχία, είναι πολύ πιθανό πως θα είχαν αναφέρει τον συναγερμό πυρηνικής επίθεσης στους προϊσταμένους τους, κάτι που πιθανώς θα οδηγούσε στη διαδικασία της πυρηνικής ανταπόδοσης με τη Σοβιετική εκτόξευση -πραγματικών- πυραύλων εναντίον των ΗΠΑ και την αλυσιδωτή αντίδραση της παρόμοιας ανταπόδοσης από τις ΗΠΑ αυτή τη φορά στα αλήθεια.

Αντίδραση
Μετά τη γνωστοποίηση του περιστατικού στους ανωτέρους του ο Πετρόφ ανακρίθηκε εντατικά από τους προϊσταμένους του σχετικά με την απόφαση του. Στην αρχή του δόθηκαν συγχαρητήρια για την απόφαση του, και πως η σωστή κρίση του αξιολογήθηκε αναλυτικά, ενώ του τάχθηκε πως θα λάβει και ανταμοιβή.

Ωστόσο θυμάται επίσης πως επιπλήχθηκε αυστηρά για την μη σωστή συμπλήρωση της αναφοράς του στο ημερολόγιο συμβάντων, κάτι που πιθανώς αποτελούσε ένα απλό πρόσχημα για επίπληξη και την τήρηση των τύπων.

Τελικά δεν έλαβε κάποια ανταμοιβή ή βράβευση καθώς το περιστατικό με το σφάλμα στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης μαζί με κάποια άλλα σφάλματα που ανακαλύφθηκαν μετέπειτα, εξέθεταν τους προϊσταμένους του καθώς και το σημαίνων επιστημονικό προσωπικό οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για το σύστημα.

Έτσι αν ο Πετρόφ ανταμοιβόταν επισήμως, οι προϊστάμενοι και οι επιστήμονες θα έπρεπε να τιμωρηθούν κάτι που κρίθηκε πως θα έκανε περισσότερο κακό παρά καλό.

Ο Πετρόφ μετακινήθηκε σε ένα λιγότερο ευαίσθητο ρόλο και συνταξιοδοτήθηκε πρόωρα αν και ο ίδιος τόνισε πως ποτέ δεν εκδιώχθηκε από τη θέση του ή πως έπαθε νευρικό κλονισμό όπως κάποιες δυτικές ενημερωτικές πηγές ανέφεραν.

Μετέπειτα πληροφορίες
Αρκετά χρόνια μετά και κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης, αφότου το γεγονός πλέον είχε γνωστοποιηθεί στον Τύπο την δεκαετία του 1990, ο Πετρόφ ανέφερε πως δεν υπήρχε ποτέ ένα κόκκινο κουμπί για την ειδοποίηση πυρηνικής επίθεσης καθώς οι ψυχολόγοι του στρατού θεώρησαν πως θα ήταν λάθος να δοθεί η δυνατότητα αυτή σε ένα μόνο άτομο.

Ο ίδιος δεν είχε φανταστεί ποτέ πως θα αντιμετώπιζε μια τέτοια κατάσταση στα αλήθεια και εκτός του προγράμματος εκπαίδευσης.

Δεν είναι ακριβώς ξεκάθαρο το ποιος ήταν ο στρατιωτικός ρόλος του Πετρόφ στο περιστατικό αυτό πέρα από το ότι ο ρόλος του ήταν κρίσιμος ως προς την γνωστοποίηση του συναγερμού προς το Σοβιετικό στρατιωτικό επιτελείο, το οποίο θα αξιολογούσε την κατάσταση και θα έπαιρνε την τελική απόφαση μαζί με την ανώτατη πολιτική ηγεσία.

Εξακολουθεί να θεωρείται πιθανό πως η απόφαση του επιτελείου, δεδομένου του πολύ μικρού χρόνου που θα είχαν για την αξιολόγηση του συμβάντος, θα ήταν να προχωρήσουν σε ανταποδοτικό χτύπημα.

Μετέπειτα αναγνώριση και βραβεύσεις
Ο Πετρόφ παραλαμβάνοντας το βραβείο της Δρέσδης το 2013.
Στις 21 Μαΐου 2004, δόθηκε στον Πετρόφ το χρηματικό βραβείο των $1000 δολαρίων από φιλανθρωπικό οργανισμό στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ για τον ρόλο που διαδραμάτισε στην αποφυγή μιας παγκόσμιας καταστροφής.

Τον Ιανουάριο του 2006, ο Πετρόφ ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη όπου τιμήθηκε από τον οργανισμό Ηνωμένων Εθνών καθώς και από έναν άλλο φιλανθρωπικό οργανισμό της πόλης. Σύμφωνα με δήλωση της μόνιμης αποστολής της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη, για να αποφασιστεί ανταπόδοση με πυρηνικά όπλα απαιτείται πολλαπλή επαλήθευση της εκτόξευσης των εχθρικών πυραύλων από διαφορετικές και διαφορετικού τύπου πηγές.

Οι συνεντεύξεις και δραστηριότητες του Πετρόφ κατά την παραμονή του στην πόλη ενσωματώθηκαν στο ντοκιμαντέρ The Man Who Saved the World.

Για την αντίδρασή του στο συμβάν του 1983 τιμήθηκε επίσης το 2012 στο Μπάντεν-Μπάντεν της Γερμανίας και το επόμενο έτος με το Βραβείο της Δρέσδης (Dresden Preis) στη Δρέσδη, λαμβάνοντας παράλληλα και το χρηματικό ποσό των €25.000 του βραβείου.